Rośnie zainteresowanie mlekiem A2 wśród hodowców i konsumentów

Kamil Kosiński – jeden z uczestników debaty, hodowca bydła i wiceprezes Podlaskiego Związku Hodowców Bydła i Producentów Mleka, poinformował, że w ostatnim czasie genotypowanie w jego stadzie zostało zintensyfikowane ze względu na rosnące zainteresowanie białkiem A2.

Kilka słów wyjaśnienia, czym jest mleko A2. Białko mleka składa się z 6 typów białek, z których główną frakcją są kazeiny. Największe zainteresowanie jak dotąd budziła kappa-kazeina, która podnosi wartość technologiczną mleka, tak ważną przy produkcji serów. W ostatnich latach rośnie jednak zainteresowanie beta-kazeiną, która występuje w wielu wariantach różniących się pojedynczymi aminokwasami. Jak informuje prof. Stanisław Kamiński z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, gen beta-kazeiny w trakcie ewolucji ulegał licznym mutacjom, z których większość nie ma istotnego znaczenia dla właściwości mleka. U bydła rasy holsztyńsko-fryzyjskiej najczęściej spotykamy trzy warianty: A1, A2 oraz I. Wariant A1 i A2 różnią się na tyle, że ma to istotny wpływ na właściwości mleka, ale nie technologiczne, a zdrowotne, tak ważne dla ludzi jako jego głównych konsumentów.

Mleko A2A2 znane jest na świecie od wielu lat

Jak poinformował podczas debaty prof. Kamiński, mleko A2 znane jest na świecie od wielu lat.

– Pierwsze wzmianki o tym, że można produkować takie mleko i o jego wpływie na zdrowie ludzi pojawiły się w 1990 roku w Nowej Zelandii i Australii. Mleko A2 jest korzystniej trawione przez ludzi, gdyż jego tranzyt w przewodzie pokarmowym jest łagodniejszy, zwłaszcza u osób, które mają tzw. nieszczelne jelito lub problemy trawienne. Ponadto jego spożycie związane jest z niższym ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2 i choroby niedokrwiennej serca. I to właśnie genomowanie – obok oceny wartości hodowlanej czy informacji o nosicielstwie defektów genetycznych – daje możliwość identyfikacji wariantów beta-kazeiny: A2A2, A2A1, A1A1, co może zadecydować o losach danej sztuki, o ile oczywiście jest perspektywa, że to mleko A2A2 skupowane przez jakąś mleczarnię będzie premiowane wyższą ceną. Produkcja takiego mleka powinna być powiązana z przetwórstwem i sprzedażą wyprodukowanego z niego nabiału, oczywiście w wyższej cenie. W Polsce jest sporo krów A2A2 i A2A1, tak więc dojście do subpopulacji w stadach produkujących wyłącznie Mleko A2A2 jest możliwe i nie będzie długotrwałe – powiedział prof. Stanisław Kamiński.

• Już 48% kanadyjskich holsztynów nosi wariant A2A2 białka beta-kazeiny

Jedynym sposobem na stworzenie stada produkującego wyłącznie mleko A2 jest selekcja genetyczna – nie ma innej drogi. Aby krowa mogła wyprodukować mleko A2, musi mieć w swoim DNA dwie kopie genu A2. Każde zwierzę otrzymuje jedną kopię genu beta-kazeiny od swojego ojca i jedną kopię od matki. Aby uzyskać populację krów produkujących mleko zawierające beta-kazeinę A2A2, należy wybierać zwierzęta posiadające wyłącznie genotyp A2A2.

Stanisław Żochowski – wybitny hodowca i prezes Podlaskiego Związku Hodowców Bydła i Producentów Mleka, stwierdził, że obecnie indeks selekcyjny PF to nie wszystko.

– Teraz potrzebny jest nam genotyp mleka A2A2. My, hodowcy, musimy się razem porozumieć. Musimy wspólnie ustalić program, uzgodnić, jakie chcemy wyhodować krowy, jakiego buhaja i jakie chcemy uzyskiwać mleko. Musimy w to włączyć spółdzielnie. Inaczej się nie da. Musi być porozumienie na linii stacje unasiennia, spółdzielnie i hodowca.

Prawie połowa kanadyjskich HF-ów ma genotyp  A2A2 białka beta-kazeiny

To oczywiście bardzo dobry kierunek biorąc pod uwagę światowe trendy. Jak podaje np. portal Veetleet.nl, już prawie połowa – bo 48% kanadyjskich holsztynów nosi wariant A2A2 białka beta-kazeiny, co potwierdziły badania genomu przeprowadzone przez kanadyjskie laboratorium Lactanet.

W rasie holsztyńskiej A2A2 jest wyraźnie mniej rozpowszechniony niż w innych rasach. Na przykład Lactanet znalazł wariant A2A2 u 65% u bydła rasy Brown Swiss. Wśród bydła krów rasy Guernsey udział A2A2 wynosił nawet 85%, podczas gdy w rasie Ayrshires nie przekracza 38%. Lactanet przeprowadził również badania nad genetyczną predyspozycją do kappa-kazeiny. Wariant, w którym występuje to białko, ma wpływ na wydajność produkcji sera. Najkorzystniejszym wariantem jest BB, który został znaleziony u 19% kanadyjskich holsztynów. W odmianie Brown Swiss udział ten jest znacznie wyższy i wynosi 61% procent.

Tak więc wydaje się, że wariant beta-kazeiny A2A2, który był powszechny w mleku krowich praprzodków, a przez wieki na drodze selekcji ku wydajności (szczególnie rasy hf) został prawie zupełnie wyeliminowany, wraca do łask. I bardzo słusznie.

Jak mleko o wariancie beta-kazeiny A2/A2 wpływa na zdrowie człowieka?

Najnowsze doniesienia naukowe opublikowane przez czasopismo „Nutrients” sugerują, że spożywanie mleka o wariancie beta-kazeiny A2/A2 przez osoby starsze może przeciwdziałać wpływowi starzenia na zdrowie jelit, które w tej grupie wiekowej jest szczególnie istotne (Guantario i wsp., 2020). Spożycie mleka typu A2 pozwala zachować zdrowe jelita u osób starszych, u których zmiany w układzie odpornościowym i mikroflorze jelitowej są bardzo częste. W badaniu zaobserwowano nie tylko poprawę morfologii, ale również lepsze wchłanianie i funkcjonowanie jelit.

Beata Dąbrowska
Józef Nuckowski
Zdjęcia: Beata Dąbrowska