- Czym jest wstrząs anafilaktyczny?
- Co może wywoływać silną reakcję alergiczną?
- Jakie leki stosowane są w leczeniu wstrząsu anafilaktycznego?
Wstrząs anafilaktyczny to najbardziej drastyczny objaw alergii, która jest zmianą reakcji organizmu na działanie różnych obcych substancji. W reakcji alergicznej uczestniczy układ immunologiczny i jego komórki: limfocyty, granulocyty kwasochłonne, komórki tuczne oraz przeciwciała-immunoglobuliny klasy Ig E.
Co może wywoływać wstrząs anafilaktyczny?
Alergia to nieprawidłowy przejaw odporności, charakteryzujący się uszkodzeniem własnych tkanek w wyniku typowej reakcji odpornościowej. Czynników alergicznych jest wiele, a wśród nich występuje również uczulenie na leki objawiające się właśnie wstrząsem anafilaktycznym.
Potencjalnie każdy lek, tak jak każda inna substancja, może mieć właściwości alergiczne. Szczególnie związki metali ciężkich, sulfonamidy, organopreparaty (surowice, szczepionki), penicyliny i ich pochodne, salicylany, hormony białkowe. Preparaty hormonalne są coraz rzadszą przyczyną wstrząsu, ponieważ hormony nowej generacji, to hormony syntetyczne.
Jaki jest przebieg reakcji anafilaktycznej?
Alergeny wywołują w organizmie wzmożone wydzielanie histaminy, odpowiedzialnej za silne rozszerzenie i zwiększenie gruczołów śluzowych, spadek ciśnienia krwi, obrzęk spojówek i skóry, krwawą biegunkę. Działanie histaminy trwa krótko i jest odpowiedzialne za ostrą fazę wstrząsu anafilaktycznego.
Z innych czynników uwalnianych w czasie anafilaksji wymienić należy leukotrieny. Stanowią one grupę bardzo silnie działających substancji, które działają podobnie do histaminy, ale o wiele dłużej, przez co ułatwiają powstanie stanów zapalnych w tkankach i narządach organizmu. Przewlekle zmiany zapalne w organizmie powoduje także inny mediator reakcji anafilaktycznej-tzw. PAF (czynnik aktywujący płytki krwi) – łatwo uszkadza tkanki żołądka, jest najsilniejszym z poznanych czynników wstrząsotwórczych.
Jak leczyć anafilaksję u ludzi i zwierząt?
Gabinety lekarskie medycyny ludzkiej wyposażone są w zestaw leków przeciwwstrząsowych i są to: adrenalina i aminofilina – działające rozkurczowo na mięśnie oskrzelowe, co zapobiega zapaści i uduszeniu się, leki przeciwhistaminowe, leki przeciwzapalne sterydowe np. hydroksyzyna, witamina C i wapno. Podobnie lekarze weterynarii dysponują lekami znoszącymi objawy wstrząsu. Uratowanie życia zwierzęcia zależy od szybkości zastosowania terapii przeciwwstrząsowej.
Lekarz weterynarii zajmujący się leczeniem bydła może wykorzystać leki zbliżone do działania leków ludzkich. Brakuje jedynie leków przeciwhistaminowych. Lekarz ma do dyspozycji: leki przeciwzapalne sterydowe (przy czym trzeba pamiętać, że stosowanie leków sterydowych może powodować poronienia u cielnych krów), leki przeciwzapalne niesterydowe, witamina C – uszczelnia naczynia krwionośne, preparaty wapniowe – uszczelniają naczynia krwionośne, środki nawadniające – zapobiegają odwodnieniu i zapaści np. glukoza czy płyn fizjologiczny.
- Możliwość powstania wstrząsu jest nieprzewidywalna. Najnowsze badania dowodzą, że już pierwszy kontakt z uczulającą substancją może spowodować problemy
Beata Dąbrowska
Zdjęcie: Archiwum TPR