Mam pytanie o sankcje związane z niewypełnianiem postanowień ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Chodzi mi o sytuację, w której nabywca nie prowadzi działalności rolniczej na nabytych gruntach, sprzeda tę ziemię, nie zawiadamiając KOWR o prawie pierwokupu. Odpowiada prof. UAM dr hab. Aneta Suchoń.

Kiedy transakcja jest nieważna?

Artykuł 9 ustawy z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (u.k.u.r.) wskazuje, że nabycie własności nieruchomości rolnej, udziału we współwłasności nieruchomości rolnej, użytkowania wieczystego oraz nabycie akcji i udziałów w spółce prawa handlowego będącej właścicielem nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 5 ha albo nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha dokonane niezgodnie z przepisami ustawy jest nieważne. W szczególności nieważne jest:

• dokonanie czynności prawnej bez zawiadomienia uprawnionego do prawa pierwokupu,
• zbycie albo oddanie w posiadanie nieruchomości rolnej bez zgody Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa,
• nabycie nieruchomości rolnej w oparciu o nieprawdziwe oświadczenia albo fałszywe lub potwierdzające nieprawdę dokumenty.

KOWR stroną

Z powództwem o stwierdzenie nieważności czynności prawnej, oprócz osób mających w tym interes prawny, może wystąpić KOWR.

Dodatkowo u.k.u.r. wskazuje sytuacje, w których KOWR może wystąpić do sądu o nabycie własności nieruchomości za zapłatą ceny odpowiadającej jej wartości rynkowej określonej stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Ma takie prawo, gdy nabywca nieruchomości rolnej:

• w okresie, o którym mowa w art. 2b ust. 1 (5 lat od nabycia gruntów):
  • – nie podjął lub zaprzestał prowadzenia gospodarstwa rolnego, a w przypadku osoby fizycznej – osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna,
  • – oddał w posiadanie nabytą nieruchomość rolną bez zgody KOWR,
  • – nie wykonuje zobowiązania, o którym mowa w art. 2a ust. 4 pkt 1 lit. B.

Nabywca nie wywiązuje się ze zobowiązań

Wymieniony wyżej przepis (art. 2a ust. 4 pkt 1 lit. B) uwzględnia kilka sytuacji.

• Po pierwsze, jeśli do transakcji doszło dzięki zgodzie Dyrektora Generalnego KOWR i nabywca nieruchomości rolnej nie wykonuje zobowiązania do prowadzenia działalności rolniczej na kupionych gruntach.
• Po drugie, gdy grunty były kupione przez osobę fizyczną zamierzającą utworzyć gospodarstwo rodzinne i ta osoba nie wypełnia zobowiązania do zamieszkiwania w okresie 5 lat od dnia nabycia nieruchomości rolnej na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa rodzinnego.

Wymienia się także tutaj obowiązek rozpoczęcia albo niezrealizowania inwestycji w terminach wskazanych w art. 2a ust. 4 pkt 5 lit. b oraz c ustawy.


prof. UAM dr hab. Aneta Suchoń
fot. Pixabay