Kurator czy opiekun?

Wydaje się, że w Państwa sytuacji należy raczej starać się o ubezwłasnowolnienie syna i ustanowienie jednego z Państwa jego opiekunem.

Zgodnie z art. 183 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dla osoby niepełnosprawnej ustanawia się kuratora, jeżeli osoba ta potrzebuje pomocy do prowadzenia wszelkich spraw albo spraw określonego rodzaju lub do załatwienia poszczególnej sprawy.

Kto określa zakres obowiązków kuratora?

Zakres obowiązków i uprawnień kuratora określa sąd opiekuńczy. Na podstawie art. 600 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, kuratora dla osoby niepełnosprawnej sąd opiekuńczy (sąd rejonowy – wydział rodzinny i nieletnich) ustanawia na wniosek tej osoby, a za zgodą osoby niepełnosprawnej, także na wniosek organizacji pozarządowej, do której zadań statutowych należy ochrona praw osób niepełnosprawnych, udzielanie pomocy takim osobom lub ochrona praw człowieka.

Kto może złożyć wniosek o kuratora?

Wniosek może zatem złożyć tylko sama osoba niepełnosprawna lub – z jej zgodą – organizacja pozarządowa. Jeśli Państwa syn ma ciężką postać autyzmu, podjęcie przez niego takich działań jest wykluczone.

Czy możliwe jest ubezwłasnowolnienie syna?

Zgodnie z § 2 wymienionego wyżej przepisu, w przypadku gdy stan osoby niepełnosprawnej wyklucza możliwość złożenia wniosku lub wyrażenia zgody, sąd może ustanowić kuratora z urzędu. Może to zrobić także w przypadku, o którym mowa w art. 558 § 2 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem, w razie oddalenia wniosku o ubezwłasnowolnienie sąd zawiadamia sąd opiekuńczy o potrzebie ustanowienia kuratora dla osoby niepełnosprawnej. Należałoby więc skierować do sądu wniosek o ubezwłasnowolnienie syna. Jeśli sąd stwierdzi, że nie ma do tego wystarczających przesłanek, ustanowienie kuratora dla syna nastąpi z urzędu, bez potrzeby składania wniosku.

Kto może zostać ubezwłasnowolniony?

Zgodnie z art. 13 Kodeksu cywilnego, osoba, która ukończyła lat 13, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.

Natomiast, zgodnie z art. 16 k.c., osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.

Wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe można zgłosić już na rok przed dojściem do pełnoletniości osoby, której on dotyczy. Z takim wnioskiem do sądu mogą wystąpić m.in. krewni w linii prostej (dziadkowie, rodzice, dzieci wnuki, prawnuki).

Gdzie złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie?

Wniosek składa się do sądu okręgowego – wydziału cywilnego właściwego dla miejsca zamieszkania osoby, która ma być ubezwłasnowolniona. Do wniosku należy dołączyć świadectwo lekarskie wydane przez lekarza psychiatrę o stanie psychicznym osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, lub opinię psychologa o stopniu niepełnosprawności umysłowej tej osoby.

dr hab. Aneta Suchoń, prof. UAM
fot. Pixabay