Od 2023 roku płatność podstawowa do hektara ma wynieść 117 euro. Jeśli przyjąć aktualny kurs euro, będzie to około 531 zł. Tak wynika z drugiej wersji projektu Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027, który opublikował resort rolnictwa. Konsultacje tego planu potrwają do 15 września ­ br. Warto przyjrzeć się zawartym w nim propozycjom i przeliczyć, czy przyjęte w nim rozwiązania pogorszą, czy polepszą sytuację dochodową gospodarstwa.

8 miliardów euro na dopłaty podstawowe

Unijny budżet Planu Strategicznego dla Polski na lata 2023–2027 na I filar jest na poziomie 17,3 mld euro, z czego na dopłaty podstawowe przewidziano ponad 8 mld euro, płatności do pierwszych hektarów 1,8 mld euro, a młodych rolników 185 mln euro. Na realizację ekoschematów zarezerwowano ponad 4,67 mld euro, czyli prawie taką samą kwotę jaką z unijnego budżetu zaplanowano na II filar. Ponadto w budżecie planu przewidziane jest współfinansowanie krajowe II filaru w wysokości 3,1 mld euro. Tym samym na realizację wsparcia II filaru będzie łącznie 7,8 mld euro, a na całą WPR 2023–2027, razem z wkładem krajowym w II filar – 25,1 mld euro.

Porównując wysokość płatności podstawowej, jaką obecnie otrzymują rolnicy, ta nowa ma być nieco wyższa. Na podobnym poziomie (40 euro/ha) ma być płatność do pierwszych hektarów. Z kolei o 6 euro więcej niż obecnie otrzymają do hektara młodzi rolnicy. Nie będzie płatności za zazielenienie, pozostaną płatności do produkcji.

Jakie stawki dopłat za poszczególne ekoschematy?

W ramach dopłat bezpośrednich będą też realizowane dopłaty do dobrostanu oraz do rolnictwa ekologicznego. Te dwa rodzaje wsparcia zostaną zaliczone do ekoschematów. W tej wersji projektu łącznie z tymi dwoma zobowiązaniami przewidziano 19 ekoschematów. Wymieniamy je w tabeli 1. wraz ze stawkami rocznymi, jakie będą przysługiwały za ich realizację. Tutaj jednak resort rolnictwa zastrzega, iż jeżeli zainteresowanie ekoschematami będzie większe niż pula przewidzianych na nie pieniędzy, stawki będą redukowane. Jeśli rolnicy będą chcieli otrzymywać dopłaty na wyższym poziomie, będą zmuszeni do wyboru któregoś (którychś) z ekoschematów, pomimo że są one dobrowolne.

Stawki za realizację poszczególnych ekoschematów są bardzo zróżnicowane. Przykładowo za stosowanie zróżnicowanej struktury upraw rolnych rolnicy będą mogli dostać 339 zł/ha, a między­plonów ozimych czy wsiewek śródplonowych – 786 zł/ha, uproszczone systemy uprawy będą natomiast warte 601 zł/ha.

Więcej dopłat dla małych i średnich gospodarstw?

Ogólnie nowa WPR, w tym również Plan Strategiczny opracowany dla naszych rolników, ma służyć pośrednio lub bezpośrednio redystrybucji pieniędzy z gospodarstw dużych do gospodarstw małych i średnich. Założono, iż w ten sposób zostanie zapewnione bardziej godziwe wsparcie dochodów wszystkich rolników. Czy tak się faktycznie stanie, okaże się zapewne dopiero po paru latach od momentu, gdy proponowane rozwiązania wejdą w życie.

Planując stawki wsparcia oraz ich limitowanie, wzięto pod uwagę, iż gospodarstwa o powierzchni między 2,5 a 25 ha osiągają dochody na poziomie znacznie niższym niż dochód parytetowy, nawet po uwzględnieniu płatności bezpośrednich i płatności ONW. Z kolei gospodarstwa o powierzchni od 25 do 50 ha nieznacznie przekraczają ten poziom dopiero po uwzględnieniu wsparcia bezpośredniego i ONW, a większe przewyższają dochód parytetowy bez uwzględnienia płatności.

Wsparciu mniejszych i średnich gospodarstw ma służyć znana już naszym rolnikom płatność redystrybucyjna, czyli do pierwszych hektarów. Będzie przysługiwała tym razem tylko gospodarstwom o powierzchni 3–50 ha, do pierwszych 30 ha. Poziom finansowania płatności redystrybucyjnej wyniesie do 10,7% koperty płatności, tj. o 0,7% więcej, niż wymaga tego UE.

Planuje się również wdrożenie mechanizmu redukcji płatności podstawowej, czyli tzw. cappingu. Rolnik nie bedzie mógł dostać więcej jednolitej płatności obszarowej jak 100 tys. euro.

Jakie stawki dopłat do krów i bydła

Ograniczone mają być też niektóre wsparcia związane z produkcją. Na przykład płatność do młodego bydła, podobnie jak płatność do krów, może zostać przyznana maksymalnie do 20 sztuk zwierząt w gospodarstwie i tylko w gospodarstwach utrzymujących nie więcej niż 50 sztuk młodego bydła lub krów. Ponadto, aby uwzględnić regionalne zróżnicowanie struktury gospodarstw, zaproponowano, aby w województwach, w których średnia wielkość gruntów rolnych jest niższa od średniej krajowej (tj. lubelskim, łódzkim, małopolskim, mazowieckim, podkarpackim, śląskim i świętokrzyskim), rolnicy mogli ubiegać się o płatność do młodego bydła lub krów, posiadając tylko 1 sztukę takich zwierząt. Natomiast w przypadku pozostałych województw – co najmniej 3 sztuki.

Do płatności do krów zakwalifikują się krowy w wieku ponad 24 miesiące. Z kolei do młodego bydła samce i samice nie starsze niż 24 miesiące. Wiek zwierzęcia ustala się na dzień 15 maja, muszą być one przetrzymywane w gospodarstwie 30 dni od dnia złożenia wniosku o płatność.

Uzależnienie dopłat od wielkości produkcji ma obowiązywać również w przypadku płatności do dobrostanu krów mlecznych oraz opasów. Pełna płatność ma przysługiwać do 100. sztuki, od 101. do 150. sztuki o 25% mniej, a powyżej 150. sztuki – tylko połowa podstawowej stawki.

Jakie płatności do roślin pastewnych i strączkowych?

Limitem ma być objęta też płatność do roślin pastewnych. Będzie przysługiwała do uprawy: esparcety siewnej, koniczyny, komonicy zwyczajnej, lędźwianu, lucerny, nostrzyka białego, seradeli uprawnej, wyki kosmatej i siewnej – na nie więcej niż 75 ha upraw tych roślin w gospodarstwie. Podobnie jak obecnie, to wsparcie ma należeć się również w przypadku upraw tych roślin w formie mieszanek oraz w przypadku ich uprawy w formie mieszanek z roś­linami strączkowymi na ziarno. W przypadku wyki siewnej i wyki kosmatej dopuszcza się ponadto uprawę z inną rośliną podporową. Uprawa zgłoszona do wsparcia nie może zostać przeznaczona na zielony nawóz.

Projekt Planu Strategicznego nie zawiera ograniczeń powierzchniowych w odniesieniu do dopłat do roślin strączkowych na ziarno. Dopłatami będą objęte (również w przypadku upraw tych roślin w formie mieszanek): bobik, groch siewny, w tym peluszka (z wyłączeniem grochu siewnego cukrowego i grochu siewnego łuskowego), łubin biały, wąskolistny i żółty oraz soja zwyczajna – pod warunkiem zbioru ziarna.

Dopłaty do ONW bez zmian

Do dopłat, które w dużym stopniu podwyższają stawki do hektara, należą bez wątpienia płatności ONW. Zaproponowane przez resort rolnictwa stawki płatności zostały ustalone oddzielnie dla różnych typów i stref obszarów ONW oraz w zależności od systemu rolniczego. W tym obszarze niewiele się zmienia w porównaniu z obecnym okresem finansowania.

Roczne stawki płatności ONW z ograniczeniami naturalnymi na hektar mają wynieść:

• strefa I – 179 zł,
• strefa II – 264 zł.

Dla ONW typ specyficzny:

• strefa I – 179 zł,
• strefa II – 264 zł,
• strefa II tzw. podgórskie – 550 zł.

Płatności w strefie podgórskiej dotyczą gospodarstw z obsadą zwierząt trawożernych na poziomie co najmniej 0,5 DJP/ha użytków rolnych. Obsada liczona jest na użytki rolne w całym gospodarstwie, które spełniają warunek „co najmniej 50% powierzchni użytków rolnych znajduje się̨ powyżej 350 m n.p.m.”.

Na ONW typ górski ma przysługiwać rocznie 450 zł lub 750 zł/ha. Wyższa stawka dotyczy gospodarstw z obsadą zwierząt trawożernych na poziomie co najmniej 0,5 DJP/ha.

Płatności ONW mają podlegać degresywności, w zależności od łącznej powierzchni działek rolnych lub ich części objętych pomocą. Pełna płatność będzie przysługiwała do 25 ha, od 25,01 do 50 ha połowa płatności, a od 50,01 do 75 ha – 25% płatności.

Uwagi do zaprezentowanej drugiej wersji Planu Strategicznego można zgłaszać poprzez stronę internetową resortu rolnictwa, wchodząc w zakładkę: „Wspólna Polityka Rolna po 2020 roku”, a następnie: „Konsultacje PS WPR”. Gotowy Plan Strategiczny powinien być przedłożony w Brukseli do końca bieżącego roku.

Magdalena Szymańska
fot. M. Szymańska; pixabay