Rolnicy wstrzymują się ze złożeniem wniosku o dopłaty bezpośrednie

Trwa nabór wniosków o dopłaty bezpośrednie na nowych zasadach. Rolnikom nie jest łatwo połapać się w tych zmianach, dlatego w tym roku tempo składania wniosków o dopłaty bezpośrednie jest dużo niższe niż rok temu. W 2022 roku do 11 kwietnia dokumenty złożyło 160 tys. rolników, w tym roku (do 5 kwietnia) tylko 96,5 tys.
 
Rolnicy zwlekają z wysłaniem wniosków, bo wielu z nich ma wątpliwości i nie wie jeszcze, jakie ekoschematy wdroży, czy w ogóle będzie ubiegać się o dodatkowe dopłaty i jakie uprawy posieje. Część beneficjentów czeka też na pomoc doradców z ODR w wypełnieniu wniosków (harmonogram dyżurów doradców znajdziesz TUTAJ). 

Dopłaty bezpośrednie 2023: jakie są najważniejsze zmiany?

• Od tego roku, aby otrzymać dopłaty, trzeba spełniać m.in. kryterium rolnika aktywnego zawodowo, czyli być beneficjentem płatności bezpośrednich nieprzekraczających kwoty 5 tys. euro. O tym, jak udowodnić, że jest się rolnikiem aktywnym zawodowo tu: Rolnik aktywny zawodowo. Warto pamiętać, że ARiMR nie będzie wysyłać do ubiegających się o dopłaty potwierdzeń dotyczących spełnienia przez nich warunku bycia rolnikiem aktywnym zawodowo.
  
  

Rolnik musi także stosować zasady wzmocnionej warunkowości (przestają obowiązywać pojęcia wzajemnej zgodności, tj. cross-compliance i zazielenienia). Wzmocniona warunkowość opiera się na 9 normach GAEC, dotyczących utrzymania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w dobrej kulturze rolnej, zgodnej z ochroną środowiska. Wytyczne te są również podstawą do określenia wymagań dla dodatkowych dobrowolnych działań, które stanowią zupełnie nowy element kampanii dopłat 2023, czyli ekoschematów. Jest ich 6, i to od rolnika zależy, czy je wdroży.
 

Kolejna zmiana dotyczy dolnego progu powierzchni gospodarstwa objętej płatnością redystrybucyjną. Do tej pory wynosił on 3 ha, a od tego roku został obniżony do 1 ha. Płatność tę przyznaje się do pierwszych 30 ha.
 

Z kolei w przypadku uzupełniającego wsparcia dochodów dla młodych rolników zniesiono limit powierzchni gruntów, do których można otrzymać dofinansowanie (dotychczas wynosił on 50 ha).
 

Poza tym rozszerzone zostało wsparcie na dobrostan zwierząt i pojawiła się zupełnie nowa forma dopłat, czyli ekoschematy obszarowe. To roczne, płatne praktyki, dostosowane do warunków i potrzeb krajowych, które służą ochronie zasobów gleby, wód, klimatu i różnorodności biologicznej w produkcji rolnej. W Polsce ekoschematy zostały tak zaprojektowane, żeby promować praktyki, które przekładają się na dochody rolnicze poprzez zwiększenie żyzności gleby, racjonalne nawożenie, poprawę jakości plonów. Służy temu przede wszystkim ekoschemat Rolnictwo węglowe, w ramach którego rolnicy z ośmiu dostępnych praktyk będą mogli wybierać te, które najlepiej odpowiadają na ich potrzeby. 

Jeśli zaś chodzi o płatności z II filaru, zmiany są następujące:

• W przypadku płatności ekologicznych w ramach PROW 2014-2020 jest możliwość ubiegania się o przyznanie wsparcia w ramach pakietu 13. Premia za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą, w przypadku gdy rolnik prowadzi w gospodarstwie produkcję zrównoważoną, czyli takie gospodarstwo, w którym obsada zwierząt wynosi od 0,5 do 1,5 DJP/ha na każdy hektar wszystkich użytków rolnych (również tych, do których rolnik nie ubiega się o płatności ekologicznych). W wyliczeniu wymaganej obsady będą uwzględniane zwierzęta (alpaki, bydło domowe oraz bawoły domowe, daniele, gęsi, indyki, jelenie szlachetne, kaczki, konie, kozy, króliki, kury, lamy, muły, osły, owce, perlice, przepiórki japońskie, strusie afrykańskie, świnie) posiadane przez rolnika w okresie od 15 marca 2023 roku do 14 marca 2024
  
  

Płatności ekologiczne w ramach WPR 2023-2027, analogicznie jak ma to miejsce w przypadku płatności ekologicznych PROW 2014-2020, będą przyznawane do powierzchni (ha) upraw prowadzonych metodami ekologicznymi. Stawki płatności proponowane od 2023 r. zależą od grupy upraw i okresów konwersji/po konwersji. Płatności do powierzchni upraw w okresie konwersji – w ramach 5-letniego zobowiązania, przysługują nie dłużej niż przez okres pierwszych 3 lat realizacji zobowiązania. Dodatkowo, płatności mogą być powiększone o częściową rekompensatę kosztów transakcyjnych poniesionych z tytułu kosztów kontroli gospodarstwa. Ubieganie się o zwrot kosztów transakcyjnych jest dobrowolne. Wysokość kosztów transakcyjnych dla gospodarstw będzie zależeć od ich powierzchni i wysokości otrzymanej płatności ekologicznej (tj. wysokość kosztów transakcyjnych nie może przekroczyć 20% wysokości płatności ekologicznej).

W ramach rolnictwa ekologicznego będzie można starać się również o nowe płatności – dla małych gospodarstw z uprawami ekologicznymi do 10 ha użytków rolnych (pakiet 9. Małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi) oraz dodatkowe wsparcie dla gospodarstw za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą (pakiet 10. Premia za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą). Płatność dla małych gospodarstw z uprawami ekologicznymi będzie przysługiwać w jednakowej wysokości do każdego ha użytków rolnych zadeklarowanego do płatności ekologicznych, niezależnie od rodzaju uprawy (1 640 zł/ha). Natomiast wsparcie za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą będzie przysługiwać do każdego ha zgłoszonego do płatności ekologicznej w przypadku posiadania obsady zwierząt od 0,5 do 1,5 DJP/ha na każdy ha użytków rolnych w gospodarstwie (573 zł/ha).

W zakresie przyznawania płatności rolno-środowiskowo-klimatycznych PROW 2014-2020 istotne zmiany dotyczą: podwyższenia stawek płatności dla poszczególnych pakietów i wariantów; umożliwienia stosowania wapnowania w ramach pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone oraz wariantu 2.1. Międzyplony jako odstępstwa od zakazu wznawiania zabiegów agrotechnicznych przed określonym terminem oraz jako odstępstwa od zakazu nawożenia międzyplonu w przypadku wariantu 2.1. Międzyplony; umożliwienia przyznawania dodatkowej płatności (retencyjnej) w ramach pakietów 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 i 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000 (poza wariantami 4.3. i 5.3. Murawy) do obszarów niebędących użytkami rolnymi (obszarów przyrodniczych) w wysokości 280 zł/ha – w przypadku ich zalania lub podtopienia; wprowadzenia nowych kategorii upraw w pakiecie 1; zniesienia zakazu ugorowania gruntów ornych w ramach pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone, tj. zakaz ugorowania nie będzie obowiązywał w ramach pakietu 1, w przypadku gdy rolnik utrzymuje ugory na potrzeby wypełnienia normy GAEC 8.

Płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne w ramach WPR 2023-2027 przyznawane będą corocznie przez okres 5-letniego zobowiązania w zakresie interwencji: 1. Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków na obszarach Natura 2000, 2. Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków poza obszarami Natura 2000, 3. Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk na obszarach Natura 2000, 4. Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych, 5. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie, 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie, 7. Bioróżnorodność na gruntach ornych.

W odniesieniu do beneficjentów korzystających z płatności zalesieniowych PROW 2007-2013 oraz PROW 2024-2020 w kampanii 2023 zwiększone stawki premii zalesieniowych. W ramach Planu Strategicznego WPR 2023-2027 rolnicy będą mogli korzystać z premii z tytułu zadrzewień. Jest ona wypłacana przez okres objęty zobowiązaniem do pielęgnacji i utrzymania zadrzewienia, tj. 5 lat, licząc od dnia złożenia wniosku o przyznanie pierwszej premii. O tę formę pomocy będą mogli ubiegać się właściciele gruntu ornego, którzy wykonali zadrzewienie w ramach poddziałania wsparcia na zalesianie i tworzenie terenu zalesionego z PROW 2014-2020. Ponadto w ramach Planu Strategicznego WPR 2023-2027 rolnicy mogą ubiegać się nie tylko o premię pielęgnacyjną, ale także premię zalesieniową do gruntów z sukcesją naturalną, na których zgodnie z planem zalesiania nie jest wymagane wykonania zalesiania. Płatności będą przysługiwać przez okres objęty zobowiązaniem do pielęgnacji i utrzymania gruntu z sukcesją naturalną tj. 5 lat, licząc od dnia złożenia wniosku o przyznanie pierwszej premii.

O jakie dopłaty bezpośrednie można się ubiegać w 2023 roku?

W ramach wniosku o przyznanie dopłat, można ubiegać się o płatności bezpośrednie:

• podstawowe wsparcie dochodów
• płatność redystrybucyjna
• płatność dla młodych rolników
• wsparcie dochodów związane z produkcją do zwierząt:
• płatność do krów
• płatność do bydła
• płatność do owiec
• płatność do kóz
• wsparcie dochodów związane z produkcją do roślin:
• płatność do buraków cukrowych
• płatność do chmielu
• płatność do lnu
• płatność do konopi włóknistych
• płatność do pomidorów
• płatność do truskawek
• płatność do ziemniaków skrobiowych
• płatność do roślin pastewnych
• płatność do roślin strączkowych na nasiona
• schematy na rzecz klimatu, środowiska i dobrostanu zwierząt (ekoschematy):
• obszary z roślinami miododajnymi
• prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin
• biologiczna ochrona upraw
• retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych
• rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi:
• ekstensywne użytkowanie trwałych użytków zielonych z obsadą zwierząt
• międzyplony ozime lub wsiewki śródplonowe
• opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia
• zróżnicowana struktura upraw
• wymieszanie obornika na gruntach ornych w terminie 12 godzin od jego aplikacji
• stosowanie nawozów naturalnych płynnych innymi metodami niż rozbryzgowo
• uproszczone systemy upraw
• wymieszanie słomy z glebą
• dobrostan zwierząt

Przejściowe wsparcie krajowe:

• uzupełniająca płatność podstawowa
• płatność niezwiązana do tytoniu

 Interwencje na rzecz rozwoju obszarów wiejskich (więcej TUTAJ):

• płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW);
• płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej (zobowiązania kontynuacyjne w ramach PROW 2014-2020) w tym przyznanie kosztów transakcyjnych w ramach pakietu 4, pakietu 5 lub pakietu 6;
• płatności ekologicznej (zobowiązania kontynuacyjne w ramach PROW 2014-2020) w tym: premia za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą oraz o przyznanie kosztów transakcyjnych;
• płatności rolno-środowiskowo-klimatycznych (nowe zobowiązania w ramach WPR 2023-2027), w tym płatności za retencjonowanie wody na obszarach przyrodniczych oraz o przyznanie kosztów transakcyjnych w ramach interwencji 1, interwencji 2 lub interwencji 5;
• płatności ekologicznych (nowe zobowiązania w ramach WPR 2023-2027), w tym: małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi, premia za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą oraz o przyznanie kosztów transakcyjnych;
• pomocy na zalesianie (PROW 2007-2013) – wniosek o wypłatę;
• premii pielęgnacyjnej i premii zalesieniowej (PROW 2014-2020);
• premii z tytułu zadrzewień (PROW 2014-2020);
• pierwszej premii pielęgnacyjnej i zalesieniowej do gruntów z sukcesją naturalną (WPR 2023-2027).

ARiMR też pomaga w wypełnianiu wniosków o dopłaty bezpośrednie 

Nabór wniosków rozpoczął się 15 marca i potrwa do 15 maja. Jest prowadzony wyłącznie za pomocą internetowej aplikacji eWniosekPlus dostępnej także za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych (PUE). Miejsce i sposób logowania do aplikacji nie zmienia się.

Rolnicy, którzy nie mają komputerów lub chcą skorzystać z technicznej pomocy przy wypełnianiu wniosku, mogą liczyć na pomoc pracowników Agencji. Wszelkie wątpliwości można konsultować również za pośrednictwem infolinii, pod nr. tel. 800 38 00 84 lub 22 595 06 11, w dni robocze w godz. 7:00-19:00 oraz w soboty 10:00-16:00.
 
Kamila Szałaj, fot. pixabay.com