Czy każdy obcokrajowiec może nabyć ziemię w Polsce?

Przede wszystkim należy podkreślić, że obecnie mieszkańcy Unii Europejskiej nie potrzebują już pozwolenia na nabycie gruntów rolnych w Polsce.

Kto musi wyrazić zgodę na nabycie ziemi przez obcokrajowca?

Ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, co prawda, wskazuje, że nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wymaga zezwolenia. Zezwolenie jest wydawane w drodze decyzji administracyjnej przez ministra spraw wewnętrznych, jeżeli sprzeciwu nie wniesie minister obrony narodowej. Natomiast w przypadku nieruchomości rolnych – jeżeli sprzeciwu również nie wniesie minister właściwy do spraw rozwoju wsi. Nie jest jednak wymagane uzyskanie zezwolenia przez cudzoziemców będących obywatelami lub przedsiębiorcami państw – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym albo Konfederacji Szwajcarskiej. Zatem jeżeli znajomy Holender jest rolnikiem indywidualnym w świetle polskich przepisów, może swobodnie nabyć grunty rolne w Polsce.

Kim wg przepisów jest rolnik indywidualny?

Według art. 6 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego (u.k.u.r.), za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną będącą właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha. Taka osoba musi ponadto posiadać kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkiwać w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. Wymaga się też, aby prowadziła przez ten okres osobiście to gospodarstwo. Do okresu powyższego zalicza się okres zamieszkiwania w innej gminie bezpośrednio poprzedzający zmianę miejsca zamieszkania, jeżeli w gminie tej jest albo była położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. Należy wyraźnie podkreślić, że cudzoziemcy z Unii Europejskiej mogą nabywać grunty rolne na takich samych zasadach jak Polacy, czyli ich też obowiązuje ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego.

Jak odbywa się sprzedaż ziemi obcokrajowcowi, który nie jest rolnikiem indywidualnym?

Jeżeli znajomy Holender nie jest rolnikiem indywidualnym, zbywca może wystąpić o zgodę na taką sprzedaż do KOWR. Według art.  4 u.k.u.r. nabycie nieruchomości rolnej przez inne podmioty lub w innych przypadkach niż wymienione w ust. 1 i 3, może nastąpić za zgodą dyrektora generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, wyrażoną w drodze decyzji administracyjnej, wydanej na wniosek zbywcy nieruchomości rolnej, jeżeli:

• wykaże, że nie było możliwości sprzedaży nieruchomości rolnej rolnikom indywidualnym, chyba że nabycie tej nieruchomości ma nastąpić na podstawie innej niż sprzedaż czynności prawnej,
• nabywca nieruchomości rolnej zobowiąże się do prowadzenia działalności rolniczej na nabywanej nieruchomości rolnej,
• w wyniku nabycia nieruchomości rolnej nie dojdzie do nadmiernej koncentracji gruntów rolnych.

Uważa się, że warunek (nie było możliwości sprzedaży nieruchomości rolnej rolnikom indywidualnym) został spełniony, po pierwsze, jeżeli żaden rolnik indywidualny nie złożył odpowiedzi na ogłoszenie o nieruchomości rolnej zamieszczone w systemie teleinformatycznym przez zbywcę nieruchomości rolnej albo przez oddział terenowy KOWR.

Po drugie natomiast, jeżeli podana w ogłoszeniu cena nieruchomości rolnej niezabudowanej lub bez nasadzeń nie przewyższa o 50% lub więcej średniej ceny gruntów rolnych dla danej klasy bonitacyjnej w danym województwie za kwartał poprzedzający dzień podania średniej ceny gruntów rolnych przez GUS. Warunek ten nie ma zastosowania, gdy zbywca nieruchomości rolnej dysponuje operatem szacunkowym, z którego wynika, że cena nieruchomości rolnej przewyższa o co najmniej 50% średnią cenę gruntów.

dr hab. Aneta Suchoń, prof. UAM
fot. Pixabay