Kiedy możliwe jest nabycie gruntu poprzez zasiedzenie?

Zasiedzenie jest uregulowane w art. 172 Kodeksu cywilnego. Według niego posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od 20 lat jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze – wtedy nabycie następuje po 30 latach. W świetle art. 176 §  1 k.c., jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej 30 lat. Według § 2 przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego.

Musi Pan zatem sprawdzić u poprzedniego właściciela przede wszystkim, czy nastąpiła ciągłość posiadania. Sąd Najwyższy w postanowieniu z 14 lipca 2021 r. (sygn. akt: III CSK 202/20) stwierdził, że przez przygraniczny pas gruntu należy rozumieć wąskie zazwyczaj pasmo ziemi przylegające do geodezyjnej – katastralnej lub ewidencyjnej granicy nieruchomości, posiadane przez właściciela nieruchomości sąsiedniej z naruszeniem tej granicy w sposób prowadzący do nabycia własności tego pasma przez zasiedzenie (art. 172 i n.k.c.). Pasmo to bywa wyraźnie oznaczone na gruncie np. ogrodzeniem, naturalnym ukształtowaniem terenu, uprawami, zabudowaniami.

Kiedy dopuszczalne jest stwierdzenie nabycia własności przygranicznego pasa gruntu?

Z kolei w postanowieniu z 30 sierpnia 2006 r. (sygn. akt: II CSK 53/06) SN orzekł, że dopuszczalne jest stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie własności przygranicznego pasa gruntu stanowiącego część nieruchomości sąsiadującej z nieruchomością będącą własnością zasiadującego, w sytuacji gdy dokonano rozgraniczenia obu nieruchomości ostateczną decyzją administracyjną nieuwzględniającą zasiedzenia, którego termin upłynął przed rozgraniczeniem.

Natomiast w postanowieniu z 20 lutego 2013 r. (sygn. akt: III CSK 156/12) SN doszedł do wniosku, że jeżeli z ustalonych okoliczności wynika, że w okresie biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, a łączny czas posiadania obecnego posiadacza samoistnego i jego poprzednika prowadzi do zasiedzenia, to doliczenie okresu poprzednika sąd powinien uwzględnić z urzędu. Nie potrzeba o to składać wniosku

Zasiedzenie następuje z mocy samego prawa. Natomiast stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie następuje na podstawie orzeczenia sądowego wydawanego w trybie nieprocesowym na podstawie art. 609–610 Kodeksu postępowania cywilnego. Aby stwierdzić zasiedzenie przygranicznego pasa gruntu, należy wnieść do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości wniosek o stwierdzenie zasiedzenia własności. Wnioskodawca powinien wykazać spełnienie przesłanek wynikających z Kodeksu cywilnego, w tym nieprzerwane posiadanie samoistne objętego wnioskiem pasa gruntu przez okres wymagany w ustawie.

dr hab. Aneta Suchoń, prof. UAM
fot. Pixabay