Czy KRUS może wyłączyć rolnika z ubezpieczenia rolniczego?

Warto to zrobić, ponieważ może się okazać, że w Pana przypadku wyłączenie z ubezpieczenia społecznego rolników nie było zasadne. Zależy to jednak od tego, w jakim kraju podejmuje Pan pracę sezonową i czy podlegał Pan tam ubezpieczeniu z tego tytułu.

Kto możebyć objęty ubezpieczeniem rolniczym?

Zgodnie z ustawą z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, ubezpieczeniem tym może być objęty rolnik i domownik rolnika. Istotna jest zatem definicja rolnika zawarta w art. 6 pkt 1 ww. ustawy. Jest nią pełno­letnia osoba fizyczna zamieszkująca i prowadzącą na terytorium Polski osobiście i na własny rachunek działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia. Jak stwierdził Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z 28 czerwca 2019 r. (sygn. akt: III AUa 843/18), art. 6 pkt 1 ustawy z 1990 o ubezpieczeniu społecznym rolników zwraca uwagę na połączenie przesłanek zamieszkiwania i prowadzenia osobiście w Polsce działalności rolniczej, wskazując na konieczność trwałego (stałego z natury działalności) prowadzenia tejże działalności w kraju. Uprawnione jest więc stwierdzenie, że chodzi tu o centrum życiowe rolnika, czyli o jego faktyczne przebywanie w kraju z zamiarem prowadzenia gospodarstwa. Nie wyklucza to wyjazdów rolnika za granicę, jednak pod warunkiem że wyjazdy te nie łączą się z zaprzestaniem prowadzenia działalności rolniczej.

Kiedy współwłasciciel nie prowadzi działalności rolniczej?

Nie jest natomiast działalnością rolniczą sytuacja odwrotna, to jest stałe przebywanie za granicą i sporadyczne (okazjonalne) przyjazdy do kraju. Współwłaściciel gospodarstwa rolnego nie prowadzi więc działalności rolniczej, gdy długotrwale zamieszkuje za granicą i wykonuje tam pracę zarobkową, a do Polski przyjeżdża tylko sporadycznie lub okazjonalnie, np. na święta, wypoczynek.

Jeżeli wyjeżdża Pan do pracy sezonowej na terenie Unii Europejskiej, konieczne jest ustalenie charakteru tej pracy oraz tego, w jakim kraju członkowskim powinien Pan być ubezpieczony. Stosownie do art. 11 ust. 3a. Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, osoba wykonująca pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego państwa członkowskiego, na terytorium którego wykonuje pracę.

Inaczej jest w przypadku osób wykonujących pracę na własny rachunek zarówno w jednym, jak i drugim państwie członkowskim. Zgodnie bowiem z art. 12 ust. 2 rozporządzenia 883/2004 osoba, która normalnie wykonuje działalność jako pracujący na własny rachunek w państwie członkowskim, a która udaje się, by wykonywać podobną działalność w innym państwie, nadal podlega ustawodawstwu pierwszego państwa, pod warunkiem że przewidywany czas pracy nie przekracza 24 miesięcy.

Kiedy rolnik pozostaje ubezpieczony w KRUS czasowo wyjeźdżając z kraju?

Podobną działalnością w rolnictwie będzie praca przy produkcji roślinnej, zwierzęcej, w sadownictwie lub ogrodnictwie. Jak wyjaśnia na swojej stronie internetowej Centrala KRUS, możemy tu mieć do czynienia z dwoma przypadkami. Jeżeli rolnik (domownik) czasowo wyjeżdża do innego państwa w celu wykonania tam specjalistycznej działalności związanej z profilem działalności prowadzonej w Polsce (działalnością rolniczą), pozostanie w ubezpieczeniu w KRUS. Jeśli natomiast nastąpi podjęcie przez rolnika (domownika) pracy podobnej do działalności wykonywanej w Polsce, lecz w charakterze pracownika najemnego, przejdzie on do ubezpieczenia w systemie powszechnym z tytułu zatrudnienia w ZUS.

Alicja Moroz
fot. arch. red.