Czy umowa dożywocia wlicza się do obliczania zachowku?

Co do zasady przyjmuje się, że dożywocie nie jest umową bezpłatną i nie jest wliczane do podstawy obliczania zachowku. Według art. 908 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie, powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. W § 2 zaznaczono, że jeżeli w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, należą one do treści prawa dożywocia.

Dożywocie można zastrzec także na rzecz bliskiego zbywcy nieruchomości. Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny w wyroku z 7 lipca 2020 r. (sygn. akt: I ACa 763/19) orzekł, że „…cechą charakterystyczną i podstawowym postanowieniem umowy dożywocia (art. 908 § 1 k.c.) jest zobowiązanie się nabywcy do zapewnienia zbywcy dożywotniego utrzymania w zamian za przeniesienie na jego rzecz własności nieruchomości.

Kiedy mamy do czynienia z umową dożywocia?

Zatem by można było mówić o umowie dożywocia, musi w niej być zawarte postanowienie, z którego jednoznacznie wynika zobowiązanie nabywcy do zapewnienia zbywcy dożywotniego utrzymania w zamian za przeniesienie włas­ności nieruchomości. Przeniesienie własności nieruchomości musi być więc powiązane z obowiązkiem nabywcy do dożywotniego utrzymania zbywcy.

Artykuł ukazał się w „Tygodniku Poradniku Rolniczym” nr 41/2021 na str. 13 Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.

dr. hab. Aneta Suchoń, prof. UAM
fot. Pixabay