Feromony wydzielane przez knura są najlepszym czynnikiem pobudzającym odruch tolerancji u loch znajdujących się w stanie rui. Obsługa musi natomiast wykonywać pracę związaną ze stymulacją lochy i sprawdzeniem odruchu tolerancji poprzez chwyt za słabiznę i ucisk grzbietu. Ucisk czy szturchanie kolanem mają imitować zachowanie knura. Bez tego inseminacja może okazać się nieskuteczna. Dobrze wystymulowane lochy lepiej pokażą gotowość do krycia. Okres wystąpienia odruchu tolerancji to najwłaściwszy czas na wykonanie zabiegu krycia. Lochy po odsadzeniu z reguły wyraźniej wykazują odruch tolerancji niż loszki.

Uważaj na zbyt pobudzonego knura

W rozpoznaniu rui ważna jest ocena sromu, który powinien być nabrzmiały i przekrwiony, a wraz z upływem czasu wargi sromowe stają się rozpulchnione i zmieniają kolor z intensywnie czerwonego na siny, niekiedy aż fioletowy. Na zewnętrznej ich powierzchni pokazują się dość liczne, płytkie, pionowe bruzdy. Może też wystąpić wyciek z pochwy. Wśród objawów rui możemy zaobserwować też niepokój loch, szybkie poruszanie się, intensywne szukanie kontaktu z innymi osobnikami, próby oddawania skoku na inne samice oraz podbijanie ich boków, obwąchiwanie, wydawanie charakterystycznych odgłosów (pohukiwanie) oraz spadek apetytu. Wobec człowieka i knura locha zachowuje się wówczas biernie, pozwala na dosiadanie, stawia uszy, nieruchomieje, przegina grzbiet do góry i rozstawia tylne kończyny. Należy pamiętać, że każda locha jest inna i w różny sposób może okazywać gotowość do krycia, a dość powszechnym błędem jest inseminowanie lochy niewykazującej pełnego odruchu tolerancji w stosunku do knura.

Czasami owulacja występuje wraz z rują

Lochy, u których ruja występuje wcześniej po odsadzeniu, mają owulację w późniejszym okresie rui, zaś lochy wykazujące ruję później po odsadzeniu owulują wcześniej. Długi okres między odsadzeniem a wystąpieniem rui sprawia, że u takich zwierząt owulacja może występować równocześnie z pierwszymi objawami rujowymi, co oczywiście może wpływać ujemnie na płodność.

Przy rujach wczesnych (3–4 dni po odsadzeniu prosiąt) pierwsze krycie wykonujemy 24 godziny po zauważeniu objawów, a następne po kolejnych 12 godzinach. Przy rujach terminowych, występujących 5 dni po odsadzeniu prosiąt, pierwsze krycie przeprowadzamy 12 godzin po zauważeniu rui, następne po kolejnych 12 godzinach. Z kolei ruje późne, a więc występujące 7–10 dni po odsadzeniu, wymagają krycia natychmiastowego po zauważeniu objawów i powtórzenia go po około 12 godzinach.

Podczas inseminacji locha potrzebuje spokoju

Również z uwagi na korzystną rolę perystaltyki macicy należy podczas wykonywania zabiegu podtrzymywać stan pobudzenia lochy, naciskając ręką grzbiet, a kolanem słabiznę, masując czy nawet dosiadając jej, jeśli jest taka możliwość. Podczas wykonywania zabiegu inseminacji należy wyeliminować wszelkie przyczyny niepokoju zwierząt, gdyż stres jest wrogiem płodności. Kateter należy wprowadzać delikatnie i powoli pod kątem 20°, kierując jego spiralne zakończenie po górnym sklepieniu pochwy. Wprowadza się go do momentu, gdy wyczuwa się wyraźny opór (kateter znajduje się wtedy przy zewnętrznym ujściu kanału szyjki macicy).

Po zdeponowaniu nasienia kateter wraz z podłączonym do niego zbiorniczkiem należy pozostawić jeszcze przez kilka minut w drogach rodnych samicy. Sprawi to, że nasienie nie wyleje się na zewnątrz. Loszki pobierają nasienie dużo wolniej, dlatego należy wykazać się cierpliwością i niczego nie przyspieszać na siłę.

Przyczyny złych wyników inseminacji loch

Wśród przyczyn złych wyników w inseminacji loch, oprócz nieodpowiedniego rozpoznania optymalnego momentu krycia, jest także zbyt długie przetrzymywanie rozrzedzonego nasienia, zbytnie rozrzedzenie plemników, brak higieny podczas zabiegu oraz stres do 30 dni po inseminacji. Przed użyciem nasienia do inseminacji należy podgrzać do temperatury 35–37°C tylko te porcje, które będą natychmiast wykorzystane. Nie wolno podgrzanego nasienia ponownie schładzać.

Aby skuteczność kryć była wysoka, do rozrodu nie należy wybierać z miotu najcięższych loszek, gdyż na ogół mają one tendencję do otłuszczenia, co nie sprzyja użytkowaniu rozpłodowemu. Użytkowanie loszek należy rozpoczynać po osiągnięciu odpowiedniego rozwoju somatycznego, czyli nie wcześniej niż w 3.–4. rui.


Dominika Stancelewska
Zdjęcia: Dominika Stancelewska