– Rolnicy z obszarów ASF powinni domagać się jak najszybszego znoszenia stref. To leży w ich interesie. Musimy być przygotowani na różne trudne sytuacje i już teraz działać wspólnie, a nie tworzyć grupy czy zrzeszenia dopiero, gdy pojawiają się problemy w produkcji świń. Dzięki temu, że będziemy działać razem, nasz głos będzie lepiej słyszalny. Trzeba myśleć z wyprzedzeniem i starać się wypracować rozwiązania, które będą chroniły rolników przed skutkami powracających kryzysów – uważa Marek Kamieniarz z Olszewa, który prowadzi tucz w cyklu otwartym na tysiąc stanowisk.

Zrzeszenie "Wieprzowina Polska"

– Staraliśmy się udowodnić Inspekcji Weterynaryjnej, że poważnie traktujemy obostrzenia i zasady bioasekuracji. Nie zostawialiśmy biegu spraw samym sobie, tylko skrupulatnie pilnowaliśmy wszelkich terminów. Dzięki stałym naciskom na służby udało się znacznie przyspieszyć zniesienie najgorszej dla nas strefy i zostaliśmy przeniesieni do strefy czerwonej. Niestety, jeszcze nie do żółtej, pomimo że chorych dzików u nas nie ma. Jednak pracujemy nad tym, by w najbliższych miesiącach to się udało – opowiadają rolnicy.

– Wiele zawdzięczamy powiatowemu lekarzowi weterynarii w Kościanie, który przekonywał nas, że musimy poradzić sobie z tą trudną sytuacją lokalnie, i rzeczowo podchodził do realizacji wymogów. To sprawiło, że lekarze z sąsiednich powiatów nie mogli stosować odmiennych standardów. Często bowiem różnie interpretują przepisy, co doprowadza do wielu nieporozumień.

W opinii rolników stworzone do walki z ASF przepisy nie tyle ograniczają rozprzestrzenianie się choroby, ile funkcjonowanie gospodarstw utrzymujących trzodę chlewną. Z powodu strefy niebieskiej skupujący traktują tuczniki jak gorsze i obniżają ceny, często więcej niż o złotówkę na kilogramie.

– Przy ograniczeniach w przemieszczaniu świń czasami zdarzało się, że zwierzęta przerosły, więc cena za żywiec była jeszcze niższa. Wyniki obowiązkowego badania krwi w kierunku ASF są ważne tylko 7 dni, a niejednokrotnie dostawaliśmy je 6. lub 7. dnia od pobrania próbek. Nie było szans na zorganizowanie sprzedaży, więc badania trzeba było powtarzać – mówi Jacek Pawłowski z Ratowic, który produkuje tuczniki od 50 loch i jest prezesem Zrzeszenia "Wieprzowina polska".

Jak dodaje Marek Kamieniarz, nikt nie przejmował się tym, że ponowne pobieranie krwi to dodatkowy stres dla zwierząt, pogorszenie dobrostanu i straty ekonomiczne.

– Wówczas nasze świnie traktowano jak niepełnowartościowe. Nawet po przejściu do strefy czerwonej nie były chętnie kupowane. A teraz, kiedy na rynku brakuje żywca, odbiorcy nie mają żadnych zastrzeżeń. Mam wrażenie, że kupowaliby tuczniki, nawet gdybyśmy byli w strefie niebieskiej – kwituje pan Marek.

Rolnicy zwracają uwagę, że pomimo iż afrykański pomór świń jest obecny od ponad roku w zachodniej części kraju, wciąż świnie wożone są do uboju do zakładów mięsnych na wschodzie Polski. Nie rozumieją, dlaczego nie wyznaczono rzeźni w Wielkopolsce, która kupowałaby tuczniki ze stref ASF. Przecież samochody ze zwierzętami muszą pokonywać setki kilometrów. Nie jest to dobre ani dla zwierząt, ani dla środowiska.

Trudna sytuacja w strefie ASF

– W mojej miejscowości rolnicy nie zamknęli stad, ale prawie wszyscy zmniejszyli produkcję o połowę. Jeśli ktoś produkuje w cyklu zamkniętym, decyzja o wybiciu stada nie przychodzi tak łatwo, bo uniemożliwia powrót do chowu świń – twierdzi Jacek Pawłowski.

Rolnikom nie zawsze też udawało się uzyskać rekompensaty strat poniesionych na sprzedaży tuczników z powodu ASF. Zwłaszcza jeśli uzyskali odszkodowanie z tytułu wystąpienia strat spowodowanych przez COVID.

– To niesprawiedliwe, gdyż ceny świń były obniżane podwójnie – i z powodu zmniejszonego popytu wywołanego przez obostrzenia pandemii, i z powodu strefy ASF. Nasze straty były więc dużo większe niż w innych regionach i dlatego uważamy, że przepisy przyznające dofinansowanie powinny to uwzględnić – podkreślają rolnicy.

– Nie byłem w stanie wykazać obniżonego dochodu w okresie od marca do września 2020 roku, gdyż z powodu ASF od czerwca miałem zablokowane stado i uniemożliwione przemieszczanie świń. Sprzedaż więc nie odbywała się wcale. Po decyzji powiatowego lekarza weterynarii dopuszczającej wywóz tuczników pierwsze partie pojechały do rzeźni na początku października, więc dofinansowanie mnie ominęło, ponieważ nie zmieściłem się w terminie, choć straty miałem ogromne, a świnie poprzerastane. W takiej sytuacji byłem nie tylko ja, ale wszyscy rolnicy z mojej wsi – wyjaśnia Jacek Pawłowski.

Należy mieć na uwadze, że znaczna część producentów trzody chlewnej zmniejszyła skalę chowu ze względu na jego nieopłacalność. Gdyby pozostali przy wielkości produkcji sprzed dwóch, trzech lat, straty, jakie by ponieśli, byłyby jeszcze większe.

Największy problem to nie wystarczający odstrzał dzików

Największy problem przy zwalczaniu afrykańskiego pomoru świń to, w opinii naszych rozmówców, brak wystarczającego odstrzału dzików. W okolicy nie ma, co prawda, stwierdzanych przypadków ASF u tych zwierząt, ale obawy wciąż pozostają, gdyż rozpoczyna się okres wiosenny, który każdego roku przynosi zachorowania w stadach.

• Ciągle stwierdzane przypadki ASF u dzików oddalają szanse gospodarstw na wyjście ze stref z obostrzeniami i znalezienie się chociażby w strefie żółtej

Nad myśliwymi nie ma żadnego nadzoru

Bliskie sąsiedztwo powiatu wolsztyńskiego z województwem lubuskim napawa rolników ze zrzeszenia trwogą, gdyż to region obfitujący w lasy i dziką zwierzynę, o czym świadczą liczne przypadki zachorowań na ASF w Lubuskiem. To właśnie tu zgłoszono ich w ostatnim czasie najwięcej.

– Uratowało nas, że nie stwierdzono przypadków ASF u dzików w powiatach kościańskim i leszczyńskim. Dlatego Komisja Europejska zgodziła się znieść strefę niebieską. Rolnicy z powiatu wolsztyńskiego, którzy są w tej strefie od września ubiegłego roku, wciąż nie mogą się z niej uwolnić – właśnie z powodu przypadków ASF u dzików. To ich blokuje, ale stwarza też zagrożenie, że wirus przeniesie się z dzikami i wystąpią ogniska w stadach w naszych powiatach– obawiają się rolnicy ze zrzeszenia.

Jeśli populacja dzików nie zostanie zredukowana, to zachodnia część Wielkopolski nie ma szans na uwolnienie się ze strefy niebieskiej. Dlatego producentom trzody chlewnej tak bardzo zależy na ich odstrzale.

– Nie wyobrażam sobie, abyśmy drugi raz przechodzili przez to wszystko. Gospodarstwa tego nie wytrzymają, bo jeszcze nie pozbierały się po poprzednim roku – mówi Marek Kamieniarz.

– Nie pomoże nam nawet ciągła dezynfekcja pojazdów, jeśli ASF będzie krążył w środowisku. Prowadzimy gospodarstwa rodzinne, musimy być na polu, a za chwilę w chlewni. Staramy się stosować bioasekurację, ale wszyscy powtarzają, że nie jest ona w stanie zabezpieczyć nas w stu procentach – martwi się Jacek Pawłowski.

Wypromować polskie mięso

– W maju odbędą się wybory nowych członków Funduszu, w którym może zasiadać pięciu reprezentantów organizacji rolniczych. Zgłosiliśmy swoich kandydatów, bo chcemy mieć większy wpływ na to, jak są wydawane zgromadzone w Funduszu pieniądze – podkreślają rolnicy.

Zdaniem Łukasza Grześkowiaka konieczna jest większa kontrola nad zarządzaniem środkami Funduszu Promocji Mięsa Wieprzowego. W 2020 roku wpłynęło do niego ponad 14 mln zł, ale działania promocyjne nie trafiają do właściwego odbiorcy.

– Musimy walczyć o rynek, bo większą siłę przebicia się do mediów ma obecnie informacja o wytwarzaniu sztucznego mięsa niż ta o jakości tego prawdziwego, pochodzącego z tradycyjnej hodowli – podsumowuje Marek Kamieniarz.



Dominika Stancelewska
Zdjęcia: Dominika Stancelewska