Jak w praktyce wygląda chów i hodowla alpak?

Alpaki stanowią dobrą i zyskowną perspektywę dla hodowli zwierząt w Europie. Są to zwierzęta relatywnie łatwe do wychowania, które nie niszczą terenu i dobrze radzą sobie na małej powierzchni ziemi. Odżywiają się głównie trawą, dzięki czemu ich zapotrzebowanie na paszę jest mniejsze. Na zainteresowanie hodowlą alpak wśród szerszej grupy ludzi, w tym także osób, które porzuciły życie w mieście, aby mieszkać na wsi wpływają m.in. pęd życia, przemęczenie, chęć powrotu do natury. 

Analizę opłacalności hodowli alpak należy rozpocząć przede wszystkim od funduszy jakimi dysponujemy, aby wystartować z biznesem. Niestety, nie ma co liczyć na dopłaty państwowe czy środki unijne, tylko na własne oszczędności, dlatego, że alpaki są uznawane za zwierzęta egzotyczne, a nie gospodarskie.

Zobacz także nasz artykuł: 

Lamy i alpaki pozwalają zarobić na agroturystyce

Zdjęcie tygodnia: Alpaki są wśród nas

Gdzie i w jakich warunkach trzymać alpaki?

Alpaki stały się dla człowieka zwierzętami użytkowymi, dlatego zmienił się sposób ich utrzymania. Zadaniem człowieka jest stworzyć im warunki zbliżone do naturalnych i gdzie mogłyby czuć się bezpiecznie. Utrzymywane są w systemie ekstensywnym, a większość zwierząt cały rok spędza na pastwiskach i w kamiennych zagrodach bez dachu nad głową.

W pomieszczeniach powinny mieć zapewnioną przestrzeń i być utrzymywane grupowo lub indywidualnie, ale z możliwością kontaktu wzrokowego. 

W hodowlach europejskich, utrzymywane są przeważnie w systemie półintensywnym, w przeznaczonych dla nich budynkach, gdzie mają zapewnione niezbędne warunki oraz dostęp do wybiegu. Najlepsze dla alpak są budynki drewniane, nie ocieplone, widne i przewiewne. Posadzka wysypana piachem i warstwą słomy stanowi bardzo dobre warunki do życia alpak.

W zależności od wielkości budynku i liczebności zwierząt, powinny być w nich wydzielone kojce, żeby przebywały w grupach z podziałem na wiek i płeć. Dobrym rozwiązaniem jest utrzymywanie razem samic ciężarnych i samic z młodymi. Kolejny kojec należy przeznaczyć dla zwierząt młodych, odsadzonych po ukończeniu 6 miesiąca życia, a następny dla młodych 1 rocznych i dwuletnich samców. Samce reproduktory powinny być utrzymywane po dwie sztuki w kojcu, żeby nie dochodziło do konfliktów lub w oddzielnym budynku. Na 1 alpakę powinno przypadać minimum 2 m² podłogi.

W kojcach powinny znajdować się paśniki na siano, korytka na paszę treściwą i pojemniki na wodę.

Do chowu i hodowli alpak można wykorzystać istniejące w gospodarstwie budynki murowane, ale należy je przystosować do potrzeb alpak – powinny być widne, suche, mieć dobrą wentylację, a na betonowej posadzce należy rozłożyć grubą warstwę słomy.

Alpaki są zwierzętami, które potrzebują do życia przestrzeni i ruchu, dlatego też powinny mieć możliwość korzystania z wybiegu lub pastwiska. Zarówno wybiegi, jak i pastwiska powinny być ogrodzone, najlepiej drewnianymi przęsłami, ale siatka leśna również wystarczy.

Wybiegi dla alpak powinny mieć powierzchnię minimum 150 m²/szt i 30 m² na kolejną, a także paśnik na siano i pojemnik na wodę.

Dieta alpak – o czym pamiętać?

Nie ma jednego przepisu na odżywianie alpak, ponieważ pokarm powinien być bezpośrednio przystosowany do środowiska, w którym żyją zwierzęta. Obecnie na polskim rynku można znaleźć kilka rodzajów paszy dedykowanych dla tych zwierząt. Warto postawić na dobrej jakości pasze objętościowe i pasze dodatkowe odpadowe.

W utrzymaniu prawidłowej diety powinno uwzględniać się następujące elementy:

• dobrej jakości siano z zawartością protein,
• specjalny pokarm dla alpak,
• pastwisko wolne od trujących chwastów,
• dostęp do wody bez ograniczeń,
• odpowiednia dawka minerałów i suplementów,
• dieta dostosowana do wieku, płci i stadia życiowego,
• leki przeciw pasożytom min. 2 razy w roku, a witaminy co drugi miesiąc.

Średnie dzienne zapotrzebowanie na siano dla jednej alpaki wynosi ok. 1,2 – 1,5 kg w zależności od masy ciała osobnika.

W jaki sposób pielęgnować alpaki?

Odpowiednia pielęgnacja ma bezpośredni wpływ na zdrowie alpak. Główne zabiegi pielęgnacyjne związane są z:

• Korektą paznokci - w warunkach chowu niezależnie od systemu hodowli alpak paznokcie należy formować, ponieważ w przeciwnym razie mogą wystąpić różne schorzenia. Nadmiernie wyrośnięte paznokcie kończyn przednich powodują nienaturalne ich ustawienie oraz duże obciążenie opuszek i paznokci kończyn tylnych. Efektem tego może być zbyt silne naciąganie ścięgien zginających, które mogą doprowadzić do stanów zapalnych części kończyn i schorzeń stawów, co skutkuje bolesnością. Nierównomierne rozłożenie masy ciała na kończynach powoduje stałe zmiany w ukształtowaniu stóp alpak i kształtu paznokci.

• Korektą uzębienia - którą najlepiej przeprowadzać przy okazji strzyży, kiedy alpaki są unieruchomione. Jest ona bardzo ważna, ponieważ zaniedbanie prowadzi do wad zgryzu, problemów z pobieraniem paszy, przez co zwierzęta chudną i mają niższe wyniki produkcyjne. Przerost dolnych siekaczy poza normalną długość skracamy za pomocą małej, elektrycznej szlifierki i pilnika. Do przeprowadzenia tego zabiegu potrzebne są dwie osoby. Alpakę należy unieruchomić, żeby nie okaleczyć jej jamy ustnej, do pyska wkładamy drewniany kołek, po to, żeby rozewrzeć zęby i nie uszkodzić dziąseł czy warg podczas przycinania. W przypadku krwawienie z dziąseł, należy je zdezynfekować.

Codzienna opieka nad alpakami – jak wygląda?

Alpaki to delikatne i bardzo samodzielne zwierzęta, które nie wymagają stałej opieki, zwłaszcza kiedy przystosowały się do nowego środowiska życia. Priorytetem jest zadbanie o pełnowartościową dietę.

Alpaki lubią rutynę i szybko przyzwyczają się do twojego planu dnia. Jeśli karmisz je o 6 rano, będą oczekiwały na jedzenie rano. Jeśli wypuścisz zwierzęta na pastwisko w ciągu dnia i zaczniesz zabierać je z powrotem o zachodzie słońca, to po jakimś czasie same zaczną wracać o tej porze do alpakarni. Nie znaczy to jednak, że możesz zostawić je na długi okres czasu same. Powinieneś poznać swoje zwierzęta, to jak reagują na wszelkie zmiany, na drapieżniki oraz na inne czynniki środowiska, którego są częścią:

• obserwuj zwierzęta podczas podawania pokarmu; upewnij się, czy wszystkie wstają, aby zjeść i napić się wody,
• podczas podawania pokarmu upewnij się, czy woda jest czysta,
• wypuszczaj je na pastwisko, kiedy tylko pogoda na to pozwala, a kiedy warunki atmosferyczne się psują – zabierz je do alpakarni,
• dbaj o czystość i porządek w alpakarni i na pastwisku,
• zawsze je obserwuj, naucz się rozumieć swoje zwierzęta, zwracaj uwagę na wszelkie dziwne zachowania zwierząt i reaguj.

Hodowla alpak –na jakie koszty warto się przygotować?

Koszty inwestycji, jakie należy ponieść rozpoczynając hodowlę alpak, zależą od modelu biznesowego, jaki chcemy przyjąć dla naszego przedsięwzięcia. 

Cena zwierząt, bez dodatkowych kosztów, wynosi nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych. Na ostateczną kwotę wpływa preferowana klasa interesujących nas alpak. Nie da się znacząco obniżyć kosztów, jeżeli chcemy alpakom zapewnić dogodne warunki bytowe.

Najczęściej przedsiębiorcy zaczynają jednak od kilku ciężarnych samic i jednego samca albo decydują się docelowo na wypożyczanie samca do krycia, jeżeli nie planują większych wydatków na początek.

10% kosztów prowadzenia hodowli alpak to tzw. koszty pośrednie, które wynikają z zarządzania gospodarstwem i stadem zwierząt.

koszty związane z opieką lekarza weterynarii oraz zabiegów pielęgnacyjnych takich jak: strzyża, korekta zębów i paznokci. Oprócz wymienionych kosztów istnieją tzw. 

Jakie koszty należy wliczyć do hodowli alpak?

• Alpaki – cena tych zwierząt na polskim rynku jest bardzo zróżnicowana. Czasami trudno oszacować ich wartość rzeczywistą, jeżeli sprzedawane alpaki nie mają dokumentacji hodowlanej. Koszt zakupu zwierząt to najwyższa pozycja w budżecie. Dlatego najlepiej jest zacząć od zakupu kilku okazów i doskonalić swój warsztat hodowlany. 
• Grunt lub siedlisko – cena jest uzależniona od klasy gleby, położenia i powierzchni.
• Budynki – przystosowanie istniejących budynków gospodarskich na potrzeby hodowli alpak lub budowa nowych równają się koszty. Jednakże w tym przypadku na ich wysokość wpływa mają potencjalne umiejętności przyszłych właścicieli, np. czy zdecydują się na modernizację we własnym zakresie czy będą ją zlecać firmom zewnętrznym. Ceny takich usług są bardzo zróżnicowane w zależności od regionu Polski.
• Żywienie i ściółka – wydatki poniesione na żywienie mogą być najmniejsze z dotychczas wymienionych, jeżeli postawimy na wyrabianie pasz własnych. Kiedy hodowca kupuje pasze lub dodatki paszowe, cena ta wzrasta też o koszt wody zużytej na ich przygotowanie. Jednakże dobrze dobrana i jakościowa dawka żywieniowa mogą obniżyć koszty żywienia. Na jej wysokość ma wpływ również pora roku.
• Opieka weterynaryjna i zabiegi pielęgnacyjne – na wysokość opłat za usługi weterynaryjne ma wpływ wielkość stada, region Polski, w którym zamieszkujemy oraz częstotliwość wezwań lekarza wet. Z kolei w ceny zabiegu strzyżenia czy korekty zębów i paznokci wlicza się także koszty dojazdu specjalisty w tym zakresie. 
• Krycie i pobyt alpaki na czas stanówki.
• Inne koszty, takie jak: zużycie energii elektrycznej i paliwa; naprawy i zakup niezbędnych narzędzi; zakup materiałów na potrzeby zajęć w edukacji czy terapii z alpakami.

Czy hodowla alpak w rzeczywistości się opłaca?

Hodowla alpak wymaga nieco mniejszych nakładów finansowych niż te które ponosi się na hodowlę innych zwierząt. Pierwszych zysków można się spodziewać po ok. dwóch latach.

Alpaki są o tyle cenne, że charakteryzują się łagodnym usposobieniem, lubią ludzi i łatwo nawiązują z nimi kontakt, a także szybko aklimatyzują się do nowych warunków życia. Bardzo często hoduje się je także na potrzeby agroturystyki, ale również tzw. alpakoterapii. Są doskonałymi towarzyszami dla osób cierpiących na autyzm, ADHD, nerwice, zaburzenia lękowe oraz depresję.

Włączenie alpak do gospodarstwa agroturystycznego, pozwala rozszerzyć zakres oferowanych atrakcji, np. o spacery ze zwierzętami (wyszkolone alpaki bez problemu chodzą na smyczy) czy właśnie o ww. alpakoterapię.

Na jaki przychód z hodowli alpak można liczyć?

Przede wszystkim na wysokość przychodu z hodowli wpływa czas prowadzenia działalności oraz liczba posiadanych zwierząt, ale także:

• zabieg strzyży runa i jego sprzedaż albo przetworzenie - wg danych zawartych w broszurze, a zyskanych na portalu OLX cena za 1 kg:
  • runa surowego - wynosi 50 – 100 zł,
  • przędzy bebe alpaca 600 – 700 zł za kg.

Kołdra wypełniona włóknem alpak wym. 160 x 200 kosztuje mniej więcej od 1200 zł do 1600zł.

• przeszkolone alpaki do pracy w turystyce, rekreacji albo w alpakoterapii – 1 godzina spaceru to często umowny między właścicielem alpak a klientem, w granicach 30–100 zł. 

Zwierzęta powinny pracować z ludźmi co drugi dzień, aby miały szansę na odpoczynek.

• usługi edukacyjne z alpakami w rolach głównych – najczęściej jako stacjonarne warsztaty, zajęcia plastyczne, opowieści o alpakach, etc. albo jako zajęcia wyjazdowe do różnych placówek (przedszkoli, szkół, domów kultury, etc.  
• uczestnictwo w imprezach plenerowych, festynach, targach, konferencjach. 

Oprac. Natalia Marciniak-Musiał

Na podstawie broszury i informacji zawartych w broszurze opracowanej przez CDR w Brwinowie: Alternatywne źródła dochodu dla małych gospodarstw – podsumowanie operacji.

Zdjęcie: Pixabay