Substraty dla rozsady

Substrat torfowy to podłoże uzyskane z torfu wysokiego, który został odkwaszony i wymieszany z nawozami mineralnymi. Ten typ podłoża wykorzystywany jest głównie do produkcji rozsady warzyw, roślin rabatowych, szkółkarskich.

Torf pozyskiwany jest dwiema metodami:

• cegiełkową – wycinanie specjalną maszyną bloków torfu i układanie w taki sposób, aby umożliwić przesychanie. Z torfu cegiełkowego uzyskuje się najlepszy surowiec z zachowaną naturalną strukturą, bardzo porowaty i trwały;
• frezowania – polega na ścinaniu z pokładu torfu warstwy o grubości 5–10 mm. Uzyskuje się z niego drobne frakcje, wykorzystywane do krótkotrwałej uprawy – rozsad w wielodoniczkach.

Cechy dobrego substratu

Substrat do produkcji rozsady musi być wolny od czynników chorobotwórczych, mieć odpowiednie właściwości powietrzno-wodne i być zasobny w składniki pokarmowe. Najczęściej do produkcji rozsad wykorzystywany jest torf wysoki. Torf wysoki ma strukturę porowatą. W całej objętości torfu wolna przestrzeń zajmuje 90–95%, w zależności od stopnia rozkładu i zagęszczenia materiału. Najczęściej w dobrze przygotowanym podłożu torfowym woda zajmuje 40–45% objętości, a powietrze 40–45%. Substraty z torfu wysokiego są najlepszym podłożem do produkcji rozsady pod warunkiem, że są prawidłowo przygotowane i przechowywane, ponieważ są wtedy wolne od czynników chorobotwórczych, szkodników i nasion chwastów, na których występowanie młode rośliny są szczególnie wrażliwe. Według skali właściwości torfu zależą od stopnia jego rozkładu, czyli stopnia zhumifikowania materii organicznej, z której powstał. Torfy wysokie zawierają 5–25% związków humusowych. Do opisu stopnia rozkładu stosuje się 10-stopniową skalę Lennarta van Posta. Klasy oznacza się literami H, wraz ze wzrostem stopnia rozkładu substancji organicznej.
W Polsce można się posługiwać uproszczoną skalą 3-stopniową, oznaczając poszczególne klasy:

• literą R – R1 – słabo rozłożone torfy wysokie;
• R2 – torfy średnio rozłożone o niskim stopniu mineralizacji;
• R3 – torfy wysokie i niskie silnie rozłożone.

W miarę wzrostu stopnia rozkładu zmniejsza się porowatość, a tym samym obniża pojemność powietrzna i wzrasta pojemność wodna.

Substraty gotowe

Substraty torfowe są wyrównane pod względem składu poszczególnych frakcji i dostosowane do kolejnych etapów produkcji. Firmy produkujące substraty używają do ich wytworzenia odpowiednich mieszanek kilku rodzajów torfu wysokiego (np. torf jasny, torf ciemny, torf ciemny – przemrożony), pozyskiwanych w różny sposób (torf cegiełkowy, torf frezerowy) i o różnej granulacji (0–10 mm – drobny, 0–20 mm – standard, 0–40 mm – gruby), w zależności od przeznaczenia substratu.

Właściwości fizyczne podłoża, np. zdolność do zatrzymywania wody i jej przemieszczania się w substracie zależą od zawartości poszczególnych frakcji. Wszystkie substraty wzbogacone są w składniki pokarmowe, dostarczane najczęściej w postaci nawozów wieloskładnikowych. Do substratów z jasnego torfu dodawana jest także substancja powierzchniowo czynna, pozwalająca utrzymywać wyrównaną wilgotność w całej objętości pojemnika. Podłoże ma termin przydatności do użycia. Jest to materiał, w którym zachodzą cały czas przemiany chemiczne, powodowane przez mikroorganizmy – tym szybciej, im wyższa jest temperatura i wilgotność podczas jego przechowywania. Na opakowaniach substratów powinny znajdować się: data produkcji, a także numer partii. Producenci substratów zalecają, aby zabezpieczać składowane podłoże przed słońcem i deszczem, nie używać substratów porośniętych grzybami i glonami.

Propozycje firm W sprzedaży jest szeroka gama torfów i substratów torfowych oferowanych przez firmy. Poniżej kilka ofert:

• HARTMANN

Substrat do multiplatów – doskonałe podłoże do uprawy różnych gatunków w multiplatach. Zawiera kombinację różnych nawozów, dzięki którym nasiona wysiane w multiplatach dobrze rosną, a dzięki Hydrofilowi podłoże łatwo i szybko chłonie wodę. Zawiera torf wysoki klasy Van Posta H4, zestaw dwóch wysokojakościowych nawozów 0,9–1,1 kg/m3, substancje odkwaszające. Ma pH 5,8–6,4, zasolenie niskie.
Substrat GOLD – podłoże z torfu jasnego najlepszej jakości z Estonii. Na życzenie klienta firma może także wyprodukować mieszankę torfu jasnego i brązowego. Zawiera Hydrofil, dzięki czemu szybciej i mocniej chłonie wodę.
Substrat uniwersalny – podłoże dobrej jakości, trochę tańsze od wyżej wymienionych. Zawiera torf wysoki, frakcji 0–20 mm z dodatkiem minerałów zobojętniających, nawóz wieloskładnikowy PG Mix NPK w ilości 1,0–1,3 kg/m3. Może być w wersji z Hydrofilem, którą zalecamy, ale może być też tańszy bez tego dodatku. Najczęściej sprzedawane podłoże w naszej ofercie.
Substrat do kapustnych – substrat produkowany jest z podwyższonym pH, co zwiększa dostępność mikroelementów dla roślin (w tym szczególnie molibdenu) oraz przeciwdziała kile kapusty. Można zakupić w wersji z Hydrofilem i bez. Dzięki niemu substrat jeszcze lepiej chłonie wodę, a w trakcie uprawy wierzchnia warstwa gleby nie zaskorupia się.

• KLASMANN-DEILMANN

Najczęściej jest wybierany substrat TS1 receptura 876 i 826 (różnica w pH) przez ogrodników, którzy preferują lekkie substraty do tac. Zawiera torf jasny 0–5 mm. To drobne, jednorodne podłoże o dużej pojemności wodnej. Produkcja Klasmann Litwa.
Substrat Potgrond LT010 i LT011 (różnica w pH) trafia dla ogrodników, którzy preferują tradycyjne, cięższe substraty do skrzynek, tac, kostek. Zawiera torf jasny cegiełkowy (1–7 mm) i czarny torf przemrożony (0–10 mm). To drobne, jednorodne podłoże o bardzo dużej pojemności wodnej. Produkcja Klasmann Polska. Substraty nie są dostarczane do klientów indywidualnych, tylko do sklepów.

• AGARIS Poland

Podłoże do wysiewu AURA jest na bazie drobnej frakcji wysokiego torfu frezerowego, ustabilizowanego kredą (odczyn produktu pH w H2 O 5,4–6,4) oraz startową dawką nawozu wieloskładnikowego NPK i mikroelementowego. Do uprawy roślin wrażliwych na zasolenie. Specjalistyczne podłoże warzywne: pomidor, papryka Aura – do profesjonalnej produkcji rozsady oraz do uprawy docelowej warzyw psiankowatych. Odczyn to 5,4–6,2 (pH w H2 O). Produkt zawiera dawkę startową nawozu NPK w ilości 1 kg/m3 oraz nawozu mikroelementowego. Receptura wyrobu pozwala na wyeliminowanie u młodych roślin chorób fizjologicznych.
Substraty profesjonalne PRO – do profesjonalnej produkcji roślin warzywnych, głównie psiankowatych, kapustnych. Powstały z wyselekcjonowanego torfu wysokiego: mieszanina torfu ciemnego i jasnego w proporcji 50: 50 – dostępne w dwóch frakcjach: 0–10 mm (PRO1) oraz 0–4 mm (PRO2), a także wykonywane w 100% z torfu ciemnego frakcji 0–4 mm (PRO3). Zawierają dawkę startową nawozu wieloskładnikowego NPK. Substraty torfowe w opakowaniach typu balot (250 l) i big-bag (5–6 m3) – powstałe z torfu łotewskiego o odpowiednio dobranej frakcji (0–4 mm i 0–10 mm), z pożądanym poziomem odkwaszenia (pH) i wymaganej dawce nawozu zgodnie z zamówieniem klienta.

• ALONET

Substrat do wysiewu i ukorzenienia – gotowy substrat przygotowany w niemieckim zakładzie na Łotwie i w estońskim zakładzie w Estonii. W substratach w standardzie jest dodany PG Mix od 0,80 do 1,00 kg, mikroelementy, środek spowalniający działanie azotu, Fiba Zorb (środek utrzymujący wodę w podłożu), pH standardowe to 5,5–6,3. Na zamówienie pH można zmieniać, dodać perlit, glinkę. Substraty standardowo robione są z torfu wysokiego. Na zamówienie torf wysoki mieszany jest z torfem czarnym w proporcji 80/20 i 70/30.

• AGROSIMEX

Podłoże do rozsad TWÓJ OGRÓD – podłoże produkowane jest z najwyższej jakości torfu mielonego oraz torfu darniowego. Zawiera dodatek nawozu startowego NPK, środek zwilżający, ułatwiający wchłanianie wody, nawozy z mikroelementami o spowolnionym uwalnianiu, najwyższej jakości wapń do regulacji pH, glinę, kwasy humusowe ROSAHUMUS oraz nawóz startowy MICROSTAR.

• KIK Ziemskie Produkty

Produkty z linii Expert skierowane są do profesjonalnych producentów roślin. Najpopularniejszą formą dostawy są sprasowane big-bale o pojemności od 4000 do 6000 l podłoża. W ofercie są również opakowania 250 l i 80 l. Na życzenie firma opracowuje dopasowaną do uprawy recepturę substratu torfowego. Wśród substratów najpopularniejszy jest ten składający się z torfu frezerowego odkwaszonego we frakcji 0–20 mm i 0–40 mm, z dodatkiem nawozu startowego oraz środka nawilżającego. Do produkcji warzywnej substraty, które proponujemy gospodarstwom, zawierają torf czarny wysoki, który poprawia zdolność utrzymania wody. W składzie jest również nawóz NPK z większą ilością fosforu, co ma wpływ na rozwój korzeni, środek zmniejszający napięcie powierzchniowe – nawilżacz, ułatwia przyjmowanie wody. Zaś zawartość torfu cegiełkowego zwiększa pojemność powietrzną podłoża, przyśpieszając rozwój rośliny.

• COMECO

Dużą popularnością cieszą się gotowe substraty do upraw specjalistycznych o różnych frakcjach tofu od drobnych 0–5 mm, 0–7 mm, 0–10 mm (substrat do wysiewu i ukorzeniania ze zmniejszoną dawką nawozu startowego NPK 0,6 kg na m 3 ) przez frakcje 0–20 mm, 0–40 mm i grubsze 5–10, 7–20 i 10–30 mm oraz z regulowanym na żądanie odczynem pH od 5,5– 6,5 i zwilżaczem Fiba Zorb (zmniejsza napięcie powierzchniowe torfu i ułatwia wchłanianie wody). Producenci wybierają głównie gotowe substraty na bazie torfu cegiełkowego z dodatkiem nawozów startowych oraz zwilżacza. Opakowania są głównie o pojemności 250 l i typu big-bal 6 m 3 . Wzrasta sprzedaż opakowań 80 l – nadal w mniejszych gospodarstwach siłą roboczą są kobiety, dla których waga opakowania ma znaczenie.

• BIOVITA

Torf ogrodniczy kwaśny (250 l) – zawiera torf wysoki (sfagnowy), mielony, o frakcji 0–20 mm, i kwasowości pH (H 2 O) 3,2–4,5. Stosuje się go do produkcji podłoży ogrodniczych, dobrze sprawdza się jako podłoże do uprawy roślin kwasolubnych, wykorzystuje się go także do poprawiania właściwości gleb ciężkich i zasadowych. Przed siewem lub sadzeniem roślin torf powinien zostać poddany wietrzeniu i dodatkowemu nawilżeniu.
Substrat torfowy z absorbentem (250 l) – uniwersalne podłoże z absorbentem Fiba Zorb, zawiera torf wysoki (sfagnowy), mielony, o frakcji 0–20 mm, z dodatkiem minerałów zobojętniających oraz nawozu z mikroelementami. Kwasowość pH (H 2 O) 5,2–6,0.

Marta Szyperek
fot. enavtoelements