Z artykułu dowiesz się
Cieślikowie, mimo braku dopłaty w mleczarni za mleko A2, postawili na nie jako alternatywę dla konwencjonalnej produkcji. Kosztowało to mnóstwo czasu, pracy i serca. Ponad połowa stada ma już określoną beta-kazeinę, a mleko nadal trafia do jednego zbiornika. Co zamierzają z nim zrobić? Otóż pomysłów mają kilka.
Tomasz Cieślik przejął 60-ha gospodarstwo w 2006 r., w którym rodzice produkowali mleko od 50 krów w oborze uwięziowej. W 2008 r. powstała obora wolnostanowiskowa na 135 legowisk, a w 2015 r. cielętnik i niedawno hala namiotowa dla jałówek cielnych. Rolnicy utrzymują obecnie 215 krów, w hali typu rybia ość 2 x 8 stanowisk, 180 jest dojonych. Cieliczki hodowcy wykorzystują na remont stada lub sprzedają jako jałowice cielne, a byczki trafiają do innych gospodarstw jako buhaje reprodukcyjne, a jeśli nie uda się ich sprzedać do hodowli, trafiają na opas i rzeź.
– Pomysł na mleko A2 powstał, gdy w mleczarniach pojawiło się zapotrzebowanie na mleko bogate w kazeinę, przydatną w serowarstwie. Wtedy pomyśleliśmy, że skoro wybieramy buhaje przekazujące geny związane z typem kappa-kazeiny BB, dlaczego nie wybrać tych z określoną beta-kazeiną (A2/A2), gdyż ma dodatkowe walory prozdrowotne. Lepiej to mieć, niż tego nie mieć. To było ponad 10 lat temu – wymienia Tomek.
Jego żona zaznacza, że oprócz tych walorów, mleko miało stanowić także poduszkę finansową w razie kryzysu. Mleko od wszystkich krów trafia do jednego zbiornika. Od hodowców odbiera je Mlekovita. Cena we wrześniu wyniosła 2,85 zł/l netto.
– Mimo znaczącej produkcji mleka A2 mleczarnia nie dopłaca za nie. Szukaliśmy bezpiecznego zaułka, żeby w razie spadku cen mleka, robiąc to samo, móc gdzie indziej sprzedać część mleka za lepszą cenę – dodaje Monika.
Hodowcy postanowili dobierać nasienie buhajów A2/A2. Ponad 10 lat temu nie było to popularne.
– Musieliśmy dzwonić po firmach, wypytywać, prosić o dodatkowe badania – tłumaczy rolniczka.
W tamtym czasie znalezienie nasienia nie było to proste, a wybór był ograniczony. Buhaje selekcjonowane pod względem kappa-kazeiny były dostępne na rynku francuskim i szwajcarskim (serowarskie krainy), ale z określonym typem beta-kazeiny nie było wiele. Początkowo kryli stado buhajami A1/A2, bo nie było innego wyboru. Później coraz częściej udawało się kupić nasienie buhajów A2/A2 i dopiero od 5 lat rolnicy inseminują tylko buhajami A2/A2.
– I jest sukces. Teraz mamy w stadzie 70% bydła o genotypie A2/A2, zdarza się sporadycznie A1/A1, a reszta to A1/A2. Wykonaliśmy już bardzo dużą pracę w tym zakresie, nie korzystając z embriotransferu, udało się to sprawnie uzyskać – mówi Tomek. Hodowcy podkreślają, że korzystają z nasienia zagranicznych buhajów.
– W gospodarstwie jest genetyka amerykańska i kanadyjska. Wybieramy z czołówki. Nawet gdyby pojawiły się buhaje krajowe A2/A2, nie chcielibyśmy pogorszyć wyników. W tym zakresie akurat w Polsce są lata zaniedbań i strat – dodaje Monika. Za porcję nasienia rolnicy płacą od 60 do 160 zł. Seksowane nasienie kosztuje około 300 zł, hodowcy inseminują nim jałówki, a nasieniem konwencjonalnym krowy.
– Nie przywiązujemy się do firmy. Najważniejsze jest dla nas mleko z kazeiną A2, pokrój, długowieczność, somatyka, tłuszcz, białko w mleku. Nie stawiamy na wydajność, bo hf i tak produkują go dużo, gdy jest prawidłowo zbilansowane żywienie i bydło ma dobre warunki – wymienia Monika. Obecnie krowy produkują średnio 10,4 tys. litrów mleka rocznie o zawartości 3,6% białka, 4,3% tłuszczu.
– Nasienie buhajów A2/A2 wcale nie jest droższe. Największe koszty stanowią badania genetyczne cieląt – podkreśla Tomasz. Badane są wszystkie cielęta od trzech lat, np. wiosną hodowcy przeprowadzili genotypowanie 70 szt. Rolnicy chcą mieć informację o genetyce jak najszybciej.
– Jeśli zaczniemy już selekcjonować zwierzęta i dzielić na te w typie A2/A2 i A1/A2, to będziemy potrzebować oddzielnych pomieszczeń i zbiorników. Teraz doimy pojedyncze sztuki do konwi, dla kogoś, kto potrzebuje takiego mleka – tłumaczy Tomasz.
Rolnicy wysyłają próbki badań do Stanów Zjednoczonych, żeby określić wartości i parametry indeksów zwierząt. Dochodzą do 2800 gTPI (genomowy wskaźnik wydajności), są to katalogowe wartości i powód do dumy gospodarzy. Rolnicy korzystają również z genotypowania PFHBiPM (100 zł określenie kazeiny i 38 zł przeliczenie indeksów).
– Jeżeli rocznie musimy przebadać 70–100 cieląt, to koszt rzędu 14 tys. zł – tłumaczy hodowca. Jednak rolnicy chcą mieć z czasem 100% produkcji mleka A2.
Tylko pytanie, jakie korzyści im to przyniesie poza świadomością o właściwościach prozdrowotnych mleka?
Hodowcy podkreślają walory prozdrowotne mleka jako takiego, ale zdają sobie sprawę z tego, że w gospodarstwie powstaje diament, chociaż jeszcze nieoszlifowany dla konsumentów. Cieślikowie budują świadomość poprzez sprzedaż mleka w butelkach wprost z gospodarstwa. Korzysta z tego na razie niewiele osób, ale za to bardzo potrzebujących – z problemami gastrycznymi, osoby starsze oraz dzieci z autyzmem. Przyjmują wycieczki ze szkół, biorą udział w programach telewizyjnych, edukując i promując produkt.
– Mleko A2 chcemy sprzedawać od 2010 r. Tylko cały czas jest coś ważniejszego i plany się odkłada – tłumaczy Tomek. Obecnie rolnicy badają potrzeby rynku, uświadamiają konsumentów o walorach prozdrowotnych mleka A2. Sprzedają marginalne ilości za 5 zł/l, w szklanych i plastikowych butelkach. Nie ma z tego wielkich dochodów.
Dorota Kolasińska
<p>redaktor portalu topagrar.pl i działu top bydło, zootechnik, specjalista w zakresie hodowli bydła mięsnego i mlecznego</p>
Najważniejsze tematy
