Uprawa buraków cukrowych w Polsce, mimo wielu zmian strukturalnych w rolnictwie, na rynku cukru oraz trendów konsumenckich nadal stanowi ważne ogniwo produkcji rolnej. Polska nadal jest jednym z największych producentów buraków cukrowych w Europie.

Ile cukrowni działa  w Polsce?

W naszym kraju działają obecnie 4 koncerny zajmujące się produkcją cukru oraz kontraktowaniem buraków cukrowych z plantatorami. Są to:

- Krajowa Grupa Spożywcza (dawna Krajowa Spółka Cukrowa), która posiada 10 zakładów produkcyjnych
- Suedzucker Polska - 4 cukrownie,
- Pfeifer & Langen - 4 cukrownie,
- Nordzucker Polska - 2 cukrownie

Jak jest powierzchnia uprawy buraków cukrowych w Polsce?

Według szacunków GUS powierzchnia uprawy buraków cukrowych w 2022 r. także była mniejsza od zasiewów w 2021 roku o ok. 12% i wyniosła ponad 200 tys. ha. Zarówno dane z ARiMR jak i z GUS potwierdziły zmniejszenie powierzchni uprawy buraków cukrowych, który był spowodowany spadkiem opłacalności produkcji, problemami z ochroną herbicydową oraz suszami, które szczególnie nękały Wielkopolskę i Kujawy, powodując duże spadki plonu.

Przebieg wegetacji w 2022 roku wg danych GUS

Występujące w okresie wiosny chłody i niedobór opadów deszczu nie sprzyjały wschodom i wzrostowi roślin buraka cukrowego. Poprawa warunków pogodowych w maju spowodowała intensywny wzrost buraka cukrowego. W kolejnych miesiącach warunki pogodowe zapewniały na ogół właściwy wzrost roślin, pomimo niewystarczającej ilości opadów. Warunki agrometeorologiczne w okresie jesieni sprzyjały zarówno przyrostowi masy korzeni buraka, jak i gromadzeniu w nich cukru.

Najmniej korzystny przebieg wegetacji odnotowano w Wielkopolsce i na Kujawach oraz częściowo na Dolnym Śląsku, gdzie wystąpił największy deficyt opadów deszczu, skutkujący niższymi plonami korzenia buraków. Za to rekordowe plony - powyżej 112 t z 1 ha odnotowano na Opolszczyźnie.

Przebieg kampanii cukrowniczej wg danych GUS

Rozpoczęta w pierwszej połowie września 2022 roku kampania cukrownicza przebiegała bez zakłóceń w planowanych terminach. W większości rejonów uprawy buraków cukrowych zbiór zakończono w pierwszej połowie listopada. Sprzyjająca pogoda w okresie zbiorów pozwoliła na dokonanie zbioru korzeni buraków cukrowych dobrej jakości. Szacuje się, że w północno zachodniej części kraju, na skutek niedoboru opadów i nadmiernego przesuszenia gleby, plonowanie buraków było nieco gorsze niż w pozostałych rejonach kraju.

Ile krajowe cukrownie płaciły za buraki cukrowe w kampanii 2022/2023?

2022 rok był bardzo dynamiczny pod względem wzrostu cen za buraki kontraktowe. Z uwagi na sytuację ekonomiczno - gospodarczą w rolnictwie oraz sytuację na rynkach rolnych i cukru po wybuchu wojny w Ukrainie wszyscy krajowi  producenci cukru od wiosny do jesieni 2023 roku podnosili ceny za buraki kontraktowane na kampanię 2022/2023 oraz 2023/2024. Finalnie stawki te kształtowały się następująco:

- Krajowa Grupa Spożywcza - 50 euro za tonę buraków kontraktowych (przy polaryzacji 16%) oraz 140 zł za tonę buraków nadwyżkowych,
- Suedzucker Polska - 50 euro za tonę buraków kontraktowych (przy polaryzacji 18%). Do tego plantatorzy mają dostać dodatkową płatność, która będzie naliczona po rozliczeniu całej kampanii 2022/2023,
- Pfeifer & Langen - 48 euro za tonę buraków kontraktowych,
- Nordzucker Polska - od 46 do 47,10 euro (w zależności od umowy) przy polaryzacji 16%,

Czy uprawa buraków cukrowych w 2023 roku będzie się opłacać?

Zarówno ceny oferowane przez koncerny cukrownicze, jak i fakt, że przynajmniej część kosztów zakupu środków do produkcji plantatorzy ponieśli jeszcze przed wybuchem wojny w Ukrainie i gwałtownym wzrostem inflacji sprawiły, że dochodowość uprawy buraków cukrowych w 2022 roku wzrosła. poprawę wyniku finansowego dała także nieco wyższa niż rok wcześniej kwota płatności cukrowej z ARiMR oraz dużo wyższa (nawet o 30%) cena rynkowa wysłodków buraczanych, które wielu plantatorów sprzedaje producentom bydła mięsnego i mleka.

W 2023 roku, mimo zadeklarowanych przez koncerny wysokich cen za buraki kontraktowe, wyższe ceny nawozów, środków ochrony roślin czy paliwa mogą już przynieść dużo niższy ekonomicznie wynik.

Czytaj także: Neonikotynoidy z całkowitym zakazem stosowania – produkcja cukru stanie się nieopłacalna?

Poniżej kalkulacja kosztów uprawy 1 ha buraków cukrowych na podstawie aktualnych danych ze stycznia 2023 roku w opracowaniu ekspertów Wielkopolskiej Izby Rolniczej.

Nakład	Jednostka	Ilość	Cena	Wartość
1. Materiał siewny	js	1,3	650,00	845,00
2. Nawożenie:
Saletra amonowa	dt	3,5	400,68	1402,38
Polifoska 6-20-30	dt	4	471,72	1886,88
CukroVit (N, Mikro, B)	l	15	4,51	67,60
Ca/Mg co 4 lata	t	4	260,71	260,71
Razem nawożenie				3617,57
3. Ochrona roślin:
Razem ochrona				594,90
4. Usługi:
Wapnowanie co 4 lata	godz.	0,5	212,96	26,62
Siewnik punktowy Gama	godz.	1,5	226,46	339,69
Kombajn wielorzędowy (Holmer)	ha	1	794,75	794,75
Razem usługi				1161,06
5. Praca ciągnika
Uprawa ścierniska	godz.	1	133,22	133,22
Orka zimowa	godz.	3	133,22	399,66
Bronowanie	godz.	0,6	114,04	68,42
Wysiew nawozów (3x)	godz.	2,1	98,30	206,43
Oprysk herbicydem (1)	godz.	0,6	98,30	58,98
Uprawa przedsiewna (2x)	godz.	3	114,04	342,12
Oprysk herbicydem (2)	godz.	1,2	98,30	117,96
Nawożenie dolistne (2)	godz.	1,2	98,30	117,96
Transport zewnętrzny	godz.	17	114,04	1938,68
Razem praca ciągnika		29,7		3383,43
6. Podatek				135,90
7. Ubezpieczenie uprawy				156,24
8. OC rolników				3,90
Razem koszty bezpośrednie				9898,00
9. Koszty ogólnogospodarcze				1110,65
w tym amortyzacja				1596,59
10. Koszt pracy ludzkiej	godz.	79,7	22,80	1817,16
Suma kosztów				12825,81
Wartość produkcji
Produkt główny (netto)	dt	600	21,70	13020,00
Ryczałtowy zwrot VAT	%	7	1,52	911,40
Cena brutto	zł/dt			23,22
Koszt produkcji korzeni	zł/dt			21,38
Produkt uboczny - wysłodki	zł/dt	300,00	2,00	600,00
Dopłata bezpośrednia	zł/ha			555,78
Płatność do buraków cukr.	zł/ha			1806,58
Suma przychodów	zł			16893,76
Wynik finansowy	zł/ha			4067,95
Zdolność odtworzenia majątku gospodarstwa	%			354,79

Źródło: wir.org.pl