Zdaniem wielu rolników 20 lipca na rozpoczęcie szacowania strat suszowych w aplikacji to zdecydowanie za późno, bo żniwa już trwają i uprawy znikają z pól. Podczas pisania tego artykułu sprawdziłem, czy aplikacja już działa (godz. 8:40) i wprowadzanie danych za 2023 rok nie było jeszcze możliwe.

Wielkopolska Izba Rolnicza interweniuje u Wojewody Wielkopolskiego

Gdy tylko ukazało się Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 lipca 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, mówiącego między innymi o możliwości szacowania szkód spowodowanych przez tegoroczną suszę poprzez komisje, natychmiast Wielkopolska Izba Rolnicza skierowała do Wojewody Wielkopolskiego Michała Zielińskiego pismo z prośbą o jego interpretację. Zdaniem WIR to rozporządzenie jest w pewien sposób niejasne dla rolników. Wprowadza ono na ten i przyszły rok możliwość szacowania szkód powstałych w wyniku suszy w oparciu o 3 źródła danych dotyczących wysokości szkód w uprawach, tj.:

•         danych podanych we wniosku w aplikacji przez rolnika,

•         danych z raportu komisji oszacowania szkód na miejscu oraz

•         danych Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa — Państwowego Instytutu Badawczego.

Komisje mogą szacować straty, ale nie mają instrumentu prawnego

Zdaniem WIR powyższe oznacza, że Komisje powołane przez wojewodów mogą szacować skutki suszy, ale nie mają one instrumentu prawnego w postaci odpowiedniego zapisu, który do szacowania niekorzystnych zjawisk atmosferycznych dopisuje także suszę. Nie ma także wzorów raportów dla Komisji. Wobec czego, nie mogą one rozpocząć pracy związanej z lustracją plantacji.

- We wcześniejszej zapowiedzi Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi była mowa, że do wniosku o oszacowanie szkody przez Komisje, który rolnik składa do Komisji, należy dołączyć wydruk kalkulacji lub protokołu wygenerowany przez aplikację „Zgłoś szkodę rolniczą” W rozporządzeniu nie ma takiego zapisu, który wprost o tym mówi. Jest tylko mowa, tak jak wyżej zaznaczyliśmy, że jest możliwość oszacowania szkód powstałych w wyniku suszy przy pomocy trzech źródeł danych, w tym raportu Komisji z oszacowania szkód na miejscu. Obecnie rolnicy nie wiedzą, czy wnioskować o oszacowanie strat przez Komisję, czy też nie. Zboża są dojrzałe i gotowe do zbioru. Warunki pogodowe są sprzyjające i rolnicy są gotowi do wyjazdu w pola. W związku z powyższym, w imieniu wielkopolskich rolników, zwracam się z prośbą o interpretację, naszym zdaniem, niejasnych zapisów tego rozporządzenia - pisze prezes WIR Piotr Walkowski w piśmie do Wojewody Wielkopolskiego.

Wojewoda powołuje komisje do szacowania strat suszowych

Raporty szacowania strat suszowych zamiast protokołów

Zastępca dodał również, że zgodnie ze wskazaniami MRiRW gminna komisja powinna oszacować szkody spowodowane przez suszę w terminie do dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku przez producenta rolnego, nie później niż do zbioru plonu głównego danej uprawy albo jej likwidacji i nie wcześniej niż od wschodów upraw.

- Komisje z oszacowania szkód będą sporządzać raporty oszacowania szkód, a nie protokoły. Raport oszacowania szkód w danym gospodarstwie rolnym komisja składa za pomocą publicznej aplikacji w terminie 60 dni od dnia oszacowania szkód spowodowanych przez suszę, nie później niż do dnia 15 października roku wystąpienia suszy oraz przekazuje uwierzytelniony przez członków komisji wydruk tego raportu wojewodzie właściwemu ze względu na miejsce powstania szkód - wskazuje Zbigniew Król.

Jak mają wyglądać raporty szacowania strat suszowych przez gminne komisje?

Zgodnie z wytycznymi MRiRW raporty oszacowania szkód będą zawierać :

1)     imię i nazwisko, adres oraz numer identyfikacyjny producenta rolnego nadawany w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności oraz miejsce położenia gospodarstwa rolnego;

2)     informacje o powierzchni upraw rolnych, w których powstały szkody spowodowane wystąpieniem suszy, każda działka osobno wraz z powierzchnią zgodnie z wnioskiem o płatności bezpośrednie;

3)     procentową wartość oszacowanych szkód;

4)     imiona i nazwiska członków komisji oraz ich adresy poczty elektronicznej;

5)     datę oszacowania szkód.”

Jednocześnie Minister prosi, aby komisje szczególną uwagę zwróciły na wprowadzenie prawidłowej nazwy upraw i jej powierzchni zgodnej z wnioskiem producenta rolnego o przyznanie płatności w rozumieniu przepisów o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. Każda działka musi więc być wpisana oddzielnie, przy czym wpisujemy tylko działki, na których wystąpiły szkody.

Jak informuje WIR Zbigniew Król,  podstawą oszacowania szkód spowodowanych przez suszę w gospodarstwie rolnym jest złożenie przez poszkodowanego producenta rolnego wniosku za pośrednictwem aplikacji „zgłoś suszę rolniczą”.  Złożenie ww. wniosku jest konieczne do uzyskania w późniejszym czasie protokołu lub kalkulacji strat wygenerowanych automatycznie przez aplikację. Natomiast oszacowanie szkód przez komisje poprzez lustracje w terenie może nastąpić niezależnie od terminu złożenia wniosku przez rolnika za pomocą aplikacji.

Jaką wysokość pomocy suszowej otrzymają rolnicy? 

Przypomnijmy, że zgodnie z projektowanymi przepisami wysokość pomocy będzie ustalana jako iloczyn powierzchni uprawy, na której powstały szkody spowodowane wystąpieniem w 2023 r. suszy, gradu, deszczu nawalnego, ujemnych skutków przezimowania, przymrozków wiosennych, powodzi, huraganu, pioruna, obsunięcia się ziemi lub lawiny, oraz stawki pomocy.

Wysokość pomocy nie będzie mogła przekroczyć:

• 80% kwoty obniżenia dochodu z produkcji rolnej;
• 90% kwoty obniżenia dochodu z produkcji rolnej – dla gospodarstw rolnych położonych na obszarach z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami.

Ponadto, uwzględniając przepisy Komisji Europejskiej regulujące pomoc publiczną, pomoc będzie pomniejszana o 50%, jeżeli producent rolny nie posiada ubezpieczenia co najmniej 50% powierzchni upraw w gospodarstwie rolnym.

Termin składania wniosków o powyższą pomoc oraz wysokość stawki tej pomocy ogłosi minister rolnictwa. 

Do czasu oszacowania szkód powstałych w wyniku tegorocznych niekorzystnych zjawisk atmosferycznych nie ma możliwości określenia skutków finansowych dla budżetu planowanej pomocy dla rolników poszkodowanych w wyniku tegorocznych niekorzystnych zjawisk atmosferycznych. Wstępnie szacuje się, że na powyższą pomoc będą niezbędne w 2024 r. środki z budżetu państwa w wysokości 1,497 mld zł.

oprac. bcz na podst. WIR, UW Poznań
Fot. Czekała