Powtarzające się susze i ponadprzeciętnie duże opady skłaniają do rozważań na temat „okiełznania” wody i zagospodarowania jej tak, by ją zatrzymać na czas braków i pozbyć się, gdy jest jej nadmiar. Rośnie zainteresowanie melioracjami – retencją i regulacją poziomu wody. Część rolników działa w takich przypadkach samodzielnie, inni biernie czekają, aż problemem zajmie się państwo. Jeszcze inni szukają instytucji, która odpowiada za wody, by zmobilizować ją do działania. Kto odpowiada za wody i urządzenia melioracyjne? Czy właściciel pola ma jakieś prawo do wody?
Regulacje korzystania z wody
Gospodarowanie wodami, w szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi reguluje ustawa z 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (tekst jednolity DzU 2022.2625). W art. 32 § 1 ustawodawca przyznał każdemu prawo do powszechnego korzystania z publicznych śródlądowych wód powierzchniowych, morskich wód wewnętrznych oraz z wód morza terytorialnego, o ile przepisy ustawy nie stanowią inaczej. W § 2 doprecyzowano, że prawo to służy do zaspokajania potrzeb osobistych, gospodarstwa domowego lub rolnego, bez stosowania specjalnych urządzeń technicznych, a także do wypoczynku, uprawiania turystyki, sportów wodnych oraz amatorskiego połowu ryb.
Gminom przyznano dodatkowo prawo wprowadzenia powszechnego korzystania z wód powierzchniowych innych niż wymienione w ust. 1, służące zaspokajaniu wyłącznie potrzeb osobistych, gospodarstwa domowego lub rolnego i ustalenia dopuszczalnego zakresu tego korzystania.
Od powszechnego należy odróżnić prawo do zwykłego i szczególnego korzystania z wód. Pierwsze przysługuje właścicielowi co do wód stanowiących jego własność oraz wód podziemnych znajdujących się w jego gruncie. Prawo to nie obejmuje jednak wykonywania urządzeń wodnych bez wymaganej zgody wodnoprawnej. Zwykłe korzystanie z wód służy zaspokojeniu potrzeb własnego gospodarstwa domowego lub własnego gospodarstwa rolnego i obejmuje:
- pobór wód podziemnych lub wód powierzchniowych w ilości średniorocznie nieprzekraczającej 5 m3 na dobę;
- wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi w ilości nieprzekraczającej łącznie 5 m3 na dobę.