Czym jest listerioza i jak dochodzi do zakażenia u bydła?

Listerioza jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterię Listeria monocytogenes, która jest szeroko rozpowszechniona w całym środowisku, w szczególności glebie i wodzie. Głównym źródłem zakażenia w przypadku zwierząt gospodarskich jest źle sfermentowana kiszonka, do której dostało się powietrze i zakłóciło beztlenowy proces fermentacji, pozwalając tym samym namnożyć się pałeczkom listerii.

Szczególnie problematyczne pod tym względem mogą być pasze o wysokiej zawartości suchej masy, które trudniej ubić i pozbyć się powietrza, a także silosów czy bel, w których uszkodzona została folia i powietrze zakłóciło prawidłowy proces fermentacji.

Jakie są objawy listeriozy u krów?

Początkowymi objawami listeriozy u bydła jest gorączka, brak apetytu i osowiałość. W późniejszej fazie zakażenia mogą pojawić się objawy neurologiczne związane zapaleniem opon mózgowych lub mózgu, czego najbardziej charakterystycznym objawem jest kręcenie się w zwierzęcia w kółko, od którego pochodzi angielska nazwa choroby „circling disease” (circling z ang. kręcić się). Krowy mogą także opierać się o ściany, wchodzić na nie czy stać w rogu obory.

Bakterie mogą zająć nerw trójdzielny powodując paraliż pyska, opadanie kącików, wypadanie języka czy opadanie uszu i powiek. Szczególnie podatne na zarażenie listeriozą i wystąpienie objawów nerwowych są młode osobniki (2-3 lata), które wymieniają zęby na stałe. W tym czasie bakterie listerii z zepsutej paszy dostają się przez urazy w błonie śluzowej jamy ustnej i dziąseł do układu krwionośnego, a wraz z nim do ośrodkowego układu nerwowego zwierzęcia.

Listerioza jest również jednym z czynników powodujących poronienia u bydła. U chorych krów, u których listerioza przybrała postać subkliniczą lub bezobjawową, może dochodzić do poronień lub rodzenia martwych cieląt. Ronienia są zwykle wynikiem zakażeń we wczesnych etapach ciąży, natomiast słabe cielęta bądź martwo urodzone mogą wskazywać na zakażenie listeriozą w późniejszych miesiącach ciąży. Warto mięć to na uwadze i zawsze skarmiać ciężarne krowy paszą najwyższej jakości.

Jeżeli podejrzewasz, że przyczyną ronień lub martwych urodzeń w Twoim stadzie może być właśnie listerioza, warto wysłać do laboratorium próbki łożyska lub cały wydalony płód. Innymi próbkami, z których można dokonać posiewów jest krew, kał czy wymaz z pochwy.

Jak wyglądają objawy listeriozy u cieląt?

W przypadku zakażenia listeriozą cieląt, szybko dochodzi u nich do rozwoju sepsy. Cielęta stają się apatyczne, maja biegunkę, podwyższoną temperaturę i problemy z oddychaniem. W zależności od wieku cielęcia, jego kondycji i ilości zarazka jaki dostał się do organizmu, może dojść do padnięcia cielęcia w przeciągu 48h.

Listerioza u bydła – jak ją leczyć?

Tylko wczesne podjęcie leczenia daje szanse na uratowanie zwierzęcia. W przypadku potwierdzenia choroby wprowadza się antybiotykoterapię – lekiem pierwszego wyboru jest penicylina. Wskaźnik przeżywalności w przypadku listeriozy wynosi 50%, natomiast u krów, u których rozwinęła się postać nerwowa i zwierzęta zaczynają zalegać, rokowania są bardzo słabe i leczenie może nie przynieść żadnego efektu.

Kamila Dłużewicz
Zdjęcie: Andrzej Rutkowski