r e k l a m a
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Chore ze stresu: jak czynniki stresowe wpływają na zdrowie i płodność krów?
07.04.2020
Czy stres może być czynnikiem najbardziej obniżającym wydajność mleczną? Naukowcy nie są co do tego zgodni. Ale mają pewność – stres wpływa negatywnie na zdrowie i płodność krów.
Różne źródła stresu i jego skutki
Stres wywołuje wiele czynników. Nie zawsze wszystkie działają tak samo, zawsze jednak finał jest podobny – stres wpływa negatywnie na samopoczucie zwierząt, a ostatecznie również na wydajność i zdrowie. Naukowcy wyróżniają kilka rodzajów stresu:
- Stres socjalny (psychologiczny) – walka o pozycję w stadzie, zaburzony stosunek na poziomie zwierzę – człowiek
- Stres fizjologiczny – wywołany przykładowo przez nieprawidłowo zbilansowaną dawkę pokarmową (niedobór energii), stany zapalne, infekcje wirusowe
- Stres fizyczny – wywołany przez błędy w utrzymaniu – przykładowo zbyt duża obsada na metr kwadratowy czy brak wentylacji
Niezależnie jednak od rodzaju stresu w efekcie obserwujemy:
- Spadek ilości pobieranej paszy i spadek wydajności mlecznej,
- Problemy po wycieleniu,
- Przemieszczenia trawieńca
- Wzrost liczby infekcji bakteryjnych i wirusowych (wymion, racic, narządu rodnego)
- Zaburzenia w płodności (endometrioza jako efekt nadmiernej lub zaburzonej produkcji hormonalnej, zamieranie zarodków, oraz wzrost śmiertelności okołoporodowej cieląt)
- Uszkodzenia wątroby w wyniku zbyt silnego jej otłuszczenia
- Zwiększoną częstotliwość pracy serca, bądź zawał serca.
Podczas gdy krowa może bez problemu dostosować się do stresu krótkodziałającego, to stres długoterminowy (przeładowanie w stadzie, stres termiczny, choroby racic) mogą doprowadzić do rozregulowania fizjologii organizmu. Liczy się też liczba czynników stresowych – im jednocześnie na zwierzę działa ich więcej, tym większe jest prawdopodobieństwo, że zaobserwujemy negatywny efekt. Przykładowo – w oborze z trzema rzędami stanowisk i przeładowaniem stada na poziomie 25% (obsada stanowisk 125%) krowa czuje się jeszcze w miarę dobrze. Jest w stanie produkować w granicach swojej maksymalnej wydajności, mimo że nie może jeść i leżeć tak długo, jak by tego chciała, ze względu na konkurencję. Ale – jeśli jednocześnie zadziała stres związany z przegrzaniem, czy gwałtowną zmianą dawki pokarmowej, nie będzie już w stanie poradzić sobie ze wszystkimi czynnikami naraz. Szczególnie wrażliwe z samej natury są krowy krótko po wycieleniu – w pierwszym tygodniu laktacji. W tym okresie następuje kumulacja wielu czynników stresowych – poród, obciążenie metabolizmu, przegrupowanie w stadzie. Każdy dodatkowy może być tym, który spowoduje załamanie się odporności na stres.
Zbyt wysokie zagęszczenie zwierząt działa jak trucizna!
Według Ricka Granta z Miner Institute w Nowym Jorku – nadmierne zagęszczenie zwierząt w stadzie ma większy negatywny wpływ na zakwaszenie żwacza, niż zbyt długie fragmenty składników paszy. Im większa obsada na metr kwadratowy, tym pH żwacza dłużej pozostaje na poziomie poniżej dopuszczonej granicy 5,8 (poziom subkliniczej kwasicy). Podobne efekt obserwujemy, gdy krowy są nie wystarczająco żywione, a zawartość stołu paszowego jest wyjadana nocą do samego końca. Jeżeli oba czynniki dojdą do głosu jednocześnie, to konsekwencje mogą być bardzo poważne.
Stres może być również wywołany przez nieodpowiednią jakość paszy, bądź przez nieoptymalny system zarązdzania żywieniem stada. Według ostatnich badań, przeprowadzonych w 58 gospodarstwach mlecznych, w których średnio utrzymywano 1786 krów (przedział od 150 do 8000), wykazano, że w 43% z nich, wysokie ryzyko stresu wywoływała zanieczyszczona pleśniami pasza (w 34% umiarkowane ryzyko). W 28% gospodarstw wysoki poziom stresu wywoływało nieprawidłowe wymieszanie dawek pokarmowych, selektywne pobieranie paszy, jak również nieoptymalna jakość wody pitnej (umiarkowane ryzyko: 69%). Stres związany z przegrzaniem, w 12% gospodarstw wywoływał silny stres, w 42% jedynie stres umiarkowany.
Jak zminimalizować stres u bydła mlecznego?
Pamiętając, że zestresowane krowy nie czują się dobrze, produkują mniej mleka i mogą być z tego powodu lekko chore, trzymajmy we własnym interesie krowy jak najdalej od czynników stresowych. W codziennej pracy można optymalizować czynniki utrzymania, nie dopuszczać, aby krowy były nimi przeciążone. Unikać przede wszystkim nadmiernego zagęszczenia w stadzie. Stres powstaje wówczas, kiedy nie ma wystarczającej ilości zasobów (miejsca przy żłobie, miejsca do odpoczynku). Trzeba sobie uświadomić, że nawet przy wystarczającej ilości miejsca przy żłobach, krowa ze słabą pozycją w stadzie, jest narażona na stres, ponieważ dominujące krowy mogą blokować świadomie słabszym krowom dostęp do paszy. W takim wypadku zwierzę stojące niżej hierarchii stada, może w ogóle nie dostać się do paszy lub zjadać tylko resztki po innych.
Postarajmy się zapewnić zwierzętom:
- Miękkie podłoże – dla wszystkich krów i w każdym czasie
- Wystarczającą ilość światła (ważne dla gospodarki hormonalnej, a przez to i dla parametrów płodności)
- Wystarczającą ilość świeżego powietrza w oborze,
- Wystarczającą liczbę poideł i wody pitnej
- Spokojny, możliwie bezstresowy przebieg doju – wyeliminować zgiełk, hałas, wibracje, stanie w tłoku, szczególnie w poczekalni
- Prawidłowy, spokojny stosunek człowieka do zwierząt.
Gregor Veauthier
Zdjęcie: Beata Dąbrowska
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a