Które odmiany są odporne na upały?

Wybór odmian jest jedną z metod zapobiegania stratom suszowym. Są to m.in. kreacje o wcześniejszym terminie kłoszenia się, które w okres lipcowego uderzenia słońca wchodzą silniej rozwinięte (są najczęściej w końcówce nalewania ziarna). Trzeba jednak pamiętać, że później kłoszące się odmiany mają więcej czasu na gromadzenie cukrów z fotosyntezy przed tą fazą. Zatem w warunkach dobrej dostępności do wody mają wyższy potencjał plonowania. Co ciekawe, średnia różnica pomiędzy skrajnymi odmianami w terminie dojrzewania wynosi tylko 3 dni.

W tabeli 1. zestawiono odmiany pszenicy wg listy opisowej COBORU na rok 2022 o najwcześniejszym terminie kłoszenia się (do 151 dni od 1 stycznia), uszeregowane wg terminu kłoszenia i grupy technologicznej.

Jednakże wśród odmian bardziej odpornych na suszę są nie tylko te najwcześniej kłoszące się. Za oszczędną gospodarkę wodną odpowiadają inne cechy, jak np. silny system korzeniowy, wysoki stopień krzewienia, zdolność do ustawienia pionowo liści czy wcześniejszego zamykania aparatów szparkowych, wielkość liści, w tym flagowego. Za cechy te odpowiada garnitur genetyczny odmiany (a także warunki glebowe).​

Rekomendacje firm hodowlanych

Poprosiliśmy firmy hodowlane o wytypowanie po jednej wczesnej odmianie z cechami odporności na coraz gorętsze lata.

• Danko HR: Kariatyda (typ E/A) charakteryzuje się wysokim poziomem plonowania w technologii średnio intensywnej (sprawdza się na glebach średnich) i intensywnej. Kłoszenie w 152. dniu, ale wykazuje dużą tolerancję na suszę. Średnia długość słomy i dobra odporność na wyleganie. Zimotrwałość 4,5 (oceny bez jednostki w skali 9-stopniowej), odporność na choroby podstawy źdźbła 7,5, mączniaka 7,8, rdzę brunatną 7,3, rdzę żółtą 9, DTR 7,6, septoriozę liści 6,8, septoriozę plew 7,4, fuzariozę kłosów 7,6. Ziarno o MTZ 42,6 g, białko 5, gluten 4, wyrównanie 82%, z niewielkim udziałem pośladu. Wskaźnik SDS 8, liczba opadania 8.
• HR Strzelce: Riposta – bardzo wcześnie rozpoczyna wegetację po zimie, jest niewrażliwa fotoperiodycznie, kłoszenie na przełomie maja i czerwca, a następnie bardzo szybko kwitnie, co jest silnie skorelowane z szybkim i krótkim nalewaniem ziarna oraz bardzo szybkim wejściem w fazę dojrzałości woskowej. Do zbioru będzie gotowa na początku 3. dekady lipca. Ma na liściach silny nalot woskowy, co ogranicza transpirację. Jest odmianą o bardzo dobrym krzewieniu, dzięki czemu w okresach susz wczesnowiosennych odznacza się gęstym, zwartym łanem, co zapobiegnie przesuszaniu gleby. Cechy jakościowe: jedna z najwyższych gęstości ziarna w stanie zsypnym (81,8 kg/hl) oraz dobra MTZ (w latach suchych blisko 45 g), białko 13,3%, gluten 28,5 %, SDS 80 ml, liczba opadania 380 s.
• IGP: Absolut – odmiana typu A, która wg niemieckich badań rejestrowych kłosi się o 3,4 dnia szybciej niż wzorzec, a dojrzewa o 2,1 dnia szybciej od wzorca. Cechuje ją bardzo wysoka zawartość białka w ziarnie, wysoka i stabilna liczba opadania, wysoki MTZ. Wyróżnia się bardzo dobrą odpornością na mączniaka, rdzę żółtą oraz brunatną i na wyleganie.
• KWS: KWS Donovan, odmiana zarejestrowana w 2019 r., typu B. Charakteryzuje się wczesnym startem wegetacji wiosennej, kłoszenie w 150. dniu, dojrzewanie w 201. dniu. Odporność na mączniaka, rdzę żółtą, fuzariozę kłosa dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, DTR, septoriozę plew – średnia.
• Limagrain: Avenue – odmiana typu B, bardzo wczesna (wg informacji firmy najwcześniejsza w Polsce, dojrzewa w terminie zbioru jęczmienia ozimego). Cechy jakościowe ziarna: MTZ 43 g, białko 13,9%, SDS 41 ml, liczba opadania 330 s. Bardzo dobra odporność na mączniaka prawdziwego i choroby podstawy źdźbła, septoriozę plew, dobra odporność na rdzę brunatną, rdzę żółtą, DTR, septoriozy liści i fuzariozę kłosów. Odporność na wyleganie bardzo dobra, wysokość 74 cm.
• MHR: Błyskawica – odmiana chlebowa (B), charakteryzuje się wysokim plonowaniem, MTZ 46 g, kłoszenie w 150. dniu, a dojrzewanie w 200. dniu. Jest genetycznie uwarunkowana do wydłużonego wypełniania ziarna, co przekłada się na wysoką produktywność. Przydatna do intensywnej technologii uprawy. Zimotrwałość 4, rośliny dość niskie (77 cm), o bardzo dobrej odporności na wyleganie. Charakteryzuje się również wysoką odpornością na choroby grzybowe, tj. rdzę brunatną 8,1, rdzę żółtą 8,4 oraz brunatną plamistość liści 8,0. Wyróżnia się wysoką zawartością karotenoidów (4,35 ppm w mące, gdy standardem są 2 ppm). Wskaźnik sedymentacji SDS 80 ml i średnia liczba opadania 276 s, gluten 23%, białko 12,2%.
• PHR: Formacja – odmiana typu A, która wg informacji firmy dzięki silnym korzeniom utrzymuje plonotwórcze kłosy nawet w warunkach stresu, a już po pierwszym sezonie po rejestracji stała się wzorcem w badaniach COBORU. Cechy jakościowe: MTZ 42 g, białko 5, gluten 6, SDS 8, opadanie 9. Odporność na choroby: mączniak 7,7, choroby podstawy źdźbła 7,8, rdza brunatna 7,7, rdza żółta 8,2, DTR 7,8, septorioza liści 6,6, septorioza plew 7,6, fuzarioza kłosów 7,7.
• RAGT: RGT Sacramento to wczesna oścista odmiana, o bardzo wysokim potencjale plonowania. Odmiana badana od 5 lat w Polsce i zawsze osiąga dobre wyniki. Ziarno o wysokiej gęstości i masie tysiąca ziaren. Sprawdza się na suchych stanowiskach, toleruje okresowe wysokie temperatury i braki opadów.
• Saatbau: Apexus – odmiana elitarna (E), oścista, nowej generacji z tzw. odmiana z grupy Klimafit. Wyróżnia się zimotrwałością na poziomie 5,5, wczesnością i wysoką tolerancją na okresowe niedobory wody. Ma sztywne źdźbła, co chroni przed wyleganiem do zbiorów. Dobra zdrowotność liści.
• Saaten-Union: Pirueta – odmiana typu A, wg informacji firmy kłosi się już w 141. dniu od 1 stycznia. Wysokość roślin 90 cm, zimotrwałość 4. Cechy jakościowe ziarna: MTZ 42 g, białko 13,5%, wskaźnik sedymentacyjny 45, liczba opadania 382. Odporność na choroby (wg firmy): mączniak 7, DTR 7, rdza brunatna 7, rdza żółta 8, septorioza liści 7, fuzarioza kłosów 8, choroby podstawy źdźbła 8.
• Syngenta: SY Landrich – odmiana typu A, wg informacji firmy kłosi się w 157. dniu (zgodnie z wynikami dośw. rozpoznawczych COBORU 2021), dojrzewa w 202. dniu. MTZ ok. 44,9 g, białko na poziomie 14,1%, gluten średni, liczba opadania ok. 390, wskaźnik SDS 87. Odmiana o bardzo dużej odporności na rdzę żółtą i brunatną, mączniaka, a także na brunatną plamistość. Wykazuje również dobrą odporność na septoriozę plew i fuzariozę kłosów. Istotną cechą odmiany jest również jej wysoka zimotrwałość na poziomie 5.

tcz
fot. Czubiński, Sierszeńska