Zanim powiemy, co zrobić, kiedy wypiliśmy za dużo i budzimy się rankiem z szumem w głowie, warto przytoczyć kilka faktów o tej używce.

Alkohol jest prawie tak stary jak cywilizacja. Pozostałości po napoju alkoholowym datowanym na okres od 7000 do 6600 lat przed naszą erą znaleziono w Chinach. Archeolodzy znaleźli również dowody sugerujące, że robotnikom, którzy zbudowali wielkie piramidy w Gizie, płacono piwem. Stawka wynosiła nawet 5 litrów dziennie.

Polacy wciąż za dużo piją

Spożywanie alkoholu przyczynia się do 3 mln zgonów rocznie na całym świecie, a także do niepełno­sprawności i złego stanu zdrowia milionów ludzi. Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) szkodliwe spożywanie alkoholu odpowiada za 5,1% chorób na świecie. Alkohol jest głównym czynnikiem ryzyka przedwczesnej śmierci i niepełnosprawności wśród osób w wieku od 15 do 49 lat, odpowiadając za 10% wszystkich zgonów w tej grupie wiekowej.

Zgodnie z raportem opublikowanym przez WHO w 2022 roku, średnia ilość wypijanego na świecie czystego alkoholu w 2019 roku wynosiła 5,8 litra na osobę w grupie od 15. roku życia. Obserwuje się więc niewielki spadek w stosunku do roku 2010, kiedy na głowę przypadało 6,2 litra. Niezmiennie mężczyźni piją trzy razy tyle co kobiety. Najwyższą konsumpcję obserwuje się wśród mężczyzn w Europie – to 15,2 litra na osobę.

Jak to wygląda w Polsce? W 2019 roku przypadało u nas 11,9 litra czystego alkoholu na osobę w grupie wiekowej od 15 lat. Więcej od nas piją Czesi, Bułgarzy, Niemcy, Francuzi, Łotysze, Litwini i Hiszpanie. Mniej od nas piją Albańczycy, Chorwaci, Bośniacy, Włosi, Norwegowie i Holendrzy.

Alkohol tak naprawdę krótko cieszy

Alkohol w napojach alkoholowych, takich jak wino, piwo i napoje spirytusowe, to w rzeczywistości etanol lub alkohol etylowy. Alkohol jest środkiem działającym depresyjnie. Oznacza to, że spowalnia aktywność układu nerwowego. Ma też różnorodne skutki. W mózgu wyzwala uwalnianie dopaminy – neuro­przekaźnika związanego z przyjemnością i satysfakcją. Odprężenie to kolejny efekt uboczny picia alkoholu. Jest to spowodowane spadkiem ilości innego neuroprzekaźnika, zwanego GABA (kwas gamma-aminomasłowy) – alkohol upośledza jego produkcję. To bezpośrednie i krótkotrwałe efekty picia.

Kobietom procenty bardziej szkodzą

Alkohol jest przetwarzany w wątrobie, gdzie enzymy pomagają rozkładać etanol na dwa związki – najpierw na aldehyd octowy, a następnie ten związek w octan. Skutki związane z piciem pojawiają się, gdy etanol w czystej postaci, z ominięciem wątroby, dostaje się do krwiobiegu i przechodzi przez błony komórek w mózgu, sercu i innych narządach, działając na nie negatywnie. Dzieje się tak, kiedy wątroba nie nadąża z przetwarzaniem spożytego alkoholu.

Długotrwałe picie z większym prawdopodobieństwem będzie miało negatywny wpływ na zdrowie kobiet niż mężczyzn, nawet jeśli kobieta pije mniej przez krótszy czas.

Ciemne alkohole, takie jak czerwone wino lub whisky, częściej powodują ciężkiego kaca. Białe lub klarowne likiery – rzadziej. Mięśnie wchłaniają alkohol szybciej niż tłuszcz. W rezultacie ludzie, którzy mają więcej mięśni i mniej tkanki tłuszczowej, wykazują wyższą tolerancję na alkohol.

• Zabawa karnawałowa to zwykle większa ilość alkoholu. Pijmy go rozsądnie, stosując kilka prostych zasad. I pamiętając, że jest on nie tylko używką, ale też trucizną dla organizmu

Jak zwalczyć kaca?

Co zrobić, kiedy pofolgowaliśmy sobie podczas przyjęcia i wypiliśmy kilka kieliszków za dużo? Jedynym pewnym lekarstwem na kaca jest czas. Jest jednak kilka rzeczy, które możemy zrobić, aby poczuć się lepiej.

Miej przy sobie butelkę z wodą. Popijaj wodę lub sok owocowy, aby zapobiec odwodnieniu. Oprzyj się pokusie leczenia kaca większą ilością alkoholu. To tylko sprawi, że poczujesz się gorzej. Klina klinem? Naukowcy twierdzą, że da się uzasadnić chwilowe lepsze samopoczucie po spożyciu małej porcji alkoholu na kacu. Ale absolutnie tego nie polecają. W perspektywie to tylko pogłębi problem.

Przekąś coś. Mdłe potrawy, takie jak tosty i krakersy, zwiększą stężenie cukru we krwi zmniejszone przez alkohol i trochę uspokoją żołądek. Rosół pomoże zastąpić utracone sól i potas. Zrób sobie kawę albo herbatę – zadziałają jak stymulanty.

Weź tabletkę przeciwbólową. Standardowa dawka leku dostępnego bez recepty złagodzi ból głowy. Pamiętaj, że kwas acetylosalicylowy (aspiryna, polopiryna) może podrażniać żołądek. A jeśli regularnie pijesz alkohol w nadmiarze, paracetamol (obecny w wielu innych popularnych preparatach na przeziębienie) może spowodować poważne uszkodzenie wątroby, nawet w dawkach wcześniej uważanych za bezpieczne. Jeśli możesz, wróć do łóżka – dobry sen pozwoli uporać się z kacem.

Istnieją badania, które dowodzą, że ludzie z większą podażą witamin z grupy B i cynku w pożywieniu doświadczają mniej dotkliwego kaca.

• Domowym sposobem na kaca jest picie napojów ze sfermentowanego mleka. Może to być jogurt, ayran, a najlepiej kefir