r e k l a m a

Partnerzy portalu

Strona główna>Artykuły>Podatki: VAT, rolny, inne>VAT>Karuzela VAT: uważaj na dostawców śruty sojowej i ON

Karuzela VAT: uważaj na dostawców śruty sojowej i ON

14.01.2021autor: Anna Napierajczyk

Ostrzegamy rolników przed karuzelami podatkowymi, wyłudzającymi VAT. Pojawiły się bowiem grupy przestępcze handlujące śrutą sojową oraz innymi komponentami paszowymi i olejem.

Czym obracają w rolnictwie oszukańcze karuzele VAT?
Jakie kary grożą za uczestnictwo w karuzeli VAT?
W jaki sposób weryfikować dostawców by ograniczyć ryzyko w podatku VAT?
Jak rozpoznać firmy wyłudzające VAT?

Wyłudzanie podatku VAT dotyczy popularnych „towarów wrażliwych” takich jak paliwa, oleje napędowe, złom, odpady czy urządzenia elektroniczne i części do pojazdów samochodowych. Dołączyły również do nich takie towary rolnicze, jak śruta sojowa i komponenty paszowe.

Ostrzegamy, że rolnik-nabywca powyższych towarów może nieświadomie stać się uczestnikiem mechanizmu związanego z wyłudzeniem podatku VAT, co może wiązać się z domiarem podatkowym i odpowiedzialnością karnoskarbową.

Podpowiadamy, jakie są rozwiązania mające na celu weryfikację kontrahentów.

Mechanizm karuzeli VAT

Karuzele podatkowe polegają na działalności grupy kilku lub kilkunastu podmiotów, tworzących pozory legalnych transakcji, których prawdziwym celem jest wyłudzenie podatku VAT. Działanie karuzeli podatkowej opiera się zwykle na tym, że:

oszust zakłada spółki w kilku różnych krajach członkowskich Unii Europejskiej;
zwykle spółki są reprezentowane przez tzw. „słupów”, czyli nie przez tę osobę, która rzeczywiście czerpie zyski z przestępczej działalności;
ten sam towar jest kupowany i odsprzedawany kilkakrotnie pomiędzy kolejnymi podmiotami w łańcuchu;
na pewnym etapie podmiot uprawniony do rozliczenia podatku VAT należnego nie wpłaca podatku do urzędu skarbowego, a podmiot nabywający od niego towar, który uiścił podatek VAT w cenie towaru, próbuje podatek VAT odliczyć.

W ramach transakcji karuzelowych kluczowe znaczenie odgrywają zwykle podmioty, które nie prowadzą rzeczywistej działalności, a ich rola ogranicza się wyłącznie do:

otrzymania faktury zakupowej, z której odliczają podatek oraz
wystawienia faktury sprzedażowej, z której podatku już nie rozliczają.

Zdarza się również, że wystawcą faktury sprzedażowej jest podmiot, który w rzeczywistości nie istnieje.

W praktyce oszukańcze struktury tworzone w celu wyłudzenia podatku VAT są znacznie bardziej złożone i niejednokrotnie trudne do wykrycia.

Mogą one okazać się szkodliwe również dla nieświadomego podatnika, np. dla gospodarstwa rolnego, który przypadkowo wystąpi w łańcuchu dostaw – zarówno jako końcowy odbiorca określonego towaru, jak i pośredniczący w jego obrocie.

Dalsze konsekwencje podatkowe oraz karnoskarbowe przestępczego procederu mogą więc odczuć nie tylko oszuści, ale zwykły rolnik, który nawet mógł nie mieć wiedzy, że kupował towary od przestępców.

Dlatego tak ważna jest weryfikacja dostawców!

r e k l a m a

Sankcje w podatku VAT

Podstawową sankcją, która może dotknąć rolnika w przypadku nabycia towaru od nieuczciwego dostawcy, jest pozbawienie prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z otrzymanej od niego faktury.

Nie stanowią bowiem podstawy do odliczenia podatku takie faktury, które:

zostały wystawione przez podmiot nieistniejący;
stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane – do dostawy towarów w rzeczywistości nie doszło lub też na fakturze figuruje podmiot, który nie dysponował dostarczanym towarem jak właściciel;
stwierdzają czynności, które zostały przeprowadzone w celu nadużycia prawa – doszło do sztucznego wydłużenia łańcucha dostaw w celu wyłudzenia podatku VAT.

Sądy jednak generalnie przyznają prawo do odliczenia VAT wynikającego z ww. faktur, o ile w świetle okoliczności danej sprawy podatnik dochował należytej staranności oraz nie wiedział lub nie mógł wiedzieć, że określona dostawa wiązała się z przestępstwem w zakresie podatku VAT.

Uwaga: przy ewentualnej odsprzedaży towaru nabytego od nieuczciwego dostawcy, podatnik zobowiązany jest do zapłaty podatku VAT wykazanego na wystawionej przez siebie fakturze sprzedaży (art. 108 ustawy VAT). Bez znaczenia jest przy tym okoliczność, czy transakcja nabycia przez niego odsprzedawanego towaru została np. uznana za pozorną.

Sankcje karnoskarbowe

Granica między godzeniem się na możliwość popełnienia przestępstwa (przestępstwo umyślne), a popełnieniem go na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach (przestępstwo nieumyślne) jest nieostra. Ostateczna ocena w powyższym zakresie będzie zawsze należeć do sądu, przed który trafić może określona sprawa.

Ponadto niektóre przestępstwa przewidziane przez przepisy kodeksu karnoskarbowego mogą zostać popełnione również nieumyślnie, np. przez niedochowanie nadzoru w sferze podatkowej.

Weryfikacja kontrahenta

W celu uchronienia się przed zarzutem niedochowania należytej staranności i związanym z tym konsekwencjami podatnik powinien odpowiednio zweryfikować swojego kontrahenta. Weryfikacja powinna polegać na sprawdzeniu danych rejestrowych dostawcy, czyli pozyskania wpisów i wygenerowaniu wydruków z rejestrów:

CEIDG - https://prod.ceidg.gov.pl
VIES - https://ec.europa.eu/taxation_customs
bazy internetowej REGON - https://wyszukiwarkaregon.stat.gov.pl
tzw. białej listy podatników VAT - https://www.podatki.gov.pl/wykaz-podatnikow-vat-wyszukiwarka

Sprawdzić należy także, czy dostawca posiada koncesje oraz zezwolenia niezbędne dla prowadzonej przez niego działalności. Można to zweryfikować w odpowiednich rejestrach prowadzonych przez właściwe urzędy lub ministerstwa. Przykładowo rejestr podmiotów uprawnionych do produkowania i dystrybucji pasz prowadzony jest przez Główny Inspektorat Weterynarii.

W razie wątpliwości warto zwrócić się do właściwego naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o potwierdzenie, czy dostawca jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny lub zwolniony. Wniosek można złożyć na piśmie bezpośrednio w urzędzie lub listownie albo w formie elektronicznej za pośrednictwem platformy ePUAP. W związku ze złożeniem wniosku należy uiścić opłatę skarbową w wysokości 21 zł, którą należy wpłacić do właściwego urzędu gminy.

Wymagania dotyczące zachowania należytej staranności stawiane podatnikom przez organy podatkowe nie kończą się jednak wyłącznie na sprawdzeniu danych rejestrowych. Podatnicy, zdaniem organów, powinni dokonać również w niektórych przypadkach faktycznego sprawdzenia, czy kontrahent prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą, poprzez udanie się do jego siedziby.

Zalecane jest również dokumentowanie na piśmie wszelkich kontaktów ze sprzedawcami:

zawieranie pisemnych, a nie ustnych umów zakupu oraz
składanie zamówień na piśmie (np. za pośrednictwem poczty email), a nie telefonicznie.

Wskazane jest także gromadzenie dokumentów związanych z dostarczanymi towarami i ich dostawą (np. kopii listów przewozowych) oraz weryfikacja otrzymanych towarów (np. sprawdzenie ilości otrzymanego towaru oraz jego jakości).

Co istotne należy w miarę możliwości regularnie w toku współpracy sprawdzać kontrahenta, a nie wyłącznie jednorazowo, jeszcze przed jej rozpoczęciem.

Jakich kontrahentów się wystrzegać?

Ze względu na ryzyko, jakie niesie ze sobą zakup towarów wrażliwych, należy wystrzegać się zakupów od podmiotów, których działania wskazują, że nie prowadzą rzeczywistej działalności gospodarczej, lecz celem ich działania jest wyłudzanie podatku VAT.

Okoliczności, które mogą świadczyć o pozorowaniu działalności gospodarczej przez dostawcę to m.in.:

oferowanie cen niższych od cen rynkowych – ceny towaru oferowane przez nieuczciwych sprzedawców są zwykle niższe od cen rynkowych, co jest możliwe dzięki nierozliczaniu przez nich należnego podatku VAT;
dostarczany towar jest gorszy jakościowo od przeciętnego towaru, który jest oferowany na rynku, może mieć uszkodzone lub nieoryginalne opakowania;
nieprowadzenie działań marketingowych – organy podatkowe badają w ramach swoich postępowań okoliczności związane z rozpoczęciem współpracy z określonym dostawcą. Szczególne podejrzenia organu może budzić zatem sytuacja, w której rozpoczęto współpracę z podmiotem, który nie prowadzi żadnych zorganizowanych działań zmierzających do rozszerzenia bazy swoich klientów;
krótki okres funkcjonowania na rynku oraz, w przypadku spółek kapitałowych, niski kapitał zakładowy;
posiadanie siedziby w tzw. wirtualnym biurze oraz brak zasobów niezbędnych do obrotu np. śrutą sojową; takie firmy nie mają zaplecza magazynowego, środków transportu, pracowników, strony internetowej itd.;
miejscem pochodzenia śruty są zagraniczne porty i magazyny (często to Hamburg, Amsterdam);
dostawca proponuje podatnikowi dalszą sprzedaż dostarczonych przez niego towarów wskazanemu przez siebie nabywcy, kusi prowizją;
dostawca chce, aby płatność za towar została zrealizowana na rachunek podmiotu trzeciego i nie ma to wyraźnego uzasadnienia ekonomicznego.

A zatem: strzeż się łatwych okazji.

Adam Zadka

Anna Napierajczyk

Tax Advisors Group

Podstawa prawna:

Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług

Ustawa z 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy

Artykuł jest informacją i nie stanowi porady prawnej.

Anna Napierajczyk, Tax Advisors Group sp. z o.o.

przeczytaj inne artykuły tego autora

Masz pytania?

Zadaj pytanie redakcji

r e k l a m a

Przeczytaj także

Rosnące ceny pasz zachwieją rynkiem mleka?

Rolnictwo jest bez wątpienia jednym z najbardziej złożonych działów gospodarki. Niczym zespół naczyń połączonych – jeden dział produkcji bardzo mocno wpływa na drugi. Jest to też powód, dla którego notowania giełdowe produktów rolnych, takich jak soja, pszenica, kawa czy olej palmowy, towarzyszą paliwom kopalnym czy wykorzystywanym w przemyśle rudom metali. Nagłe zmiany ich ceny, zarówno na plus, jak i minus, potrafią niejednokrotnie zdestabilizować całe sektory gospodarki.

czytaj więcej

VAT

Ulgi z VAT w zamian za wywłaszczenie nieruchomości rolnej?

Izby rolnicze chcą zmian w podatku, który muszą płacić rolnicy VAT-owcy, którzy otrzymali odszkodowanie za wywłaszczenie ziemi. - Nie dość, że rolnicy zostali pozbawieni własnych gruntów rolniczych, to jeszcze pozbawia się ich części odszkodowania - wskazuje KRIR. Czy rząd pójdzie rolnikom na rękę?

czytaj więcej

Najważniejsze tematy

r e k l a m a