Z artykułu dowiesz się
- Na czym polega system DUO SC ?
- Co przedstawia projekt MaxiMaize ?
- Czy swobodne przepylenie kukurydzy poprawia jakość ziarna ?
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Swobodne przepylenie kukurydzy poprawia jakość ziarna, w tym zawartość skrobi
16.11.2021autor: Marek Kalinowski
Prof. dr hab. Józef Adamczyk z Hodowli Roślin Smolice z prof. Hanną Sulewską z Katedry Agronomii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu prowadzili badania na temat: jak kontrolowane samozapylenie i swobodne krzyżowe przepylenia między odmianami kukurydzy wpływają na poprawę jakości ziarna, zwłaszcza na zawartość skrobi.
Naukowcy zakładali wpływ takiego krzyżowania, lecz nie przypuszczali, że będzie tak duży. Jak widać na przykładzie siewu kukurydzy w systemie DUO CS oraz programu MaxiMaize, o których w dalszej części – dziś wnioski ze wspomnianych badań wykorzystuje się w praktyce.
r e k l a m a
Kwitnienie to warunek dobrego wzajemnego przepylenia się
Założenia polskich naukowców (że swobodne krzyżowe przepylenia między mieszańcami kukurydzy podniesie zawartość skrobi) wynikały z wcześniejszych badań (już w 2007 r.), w których po przepyleniu kukurydzy cukrowej inną kukurydzą pastewną w tej cukrowej nie było typowego cukrowego ziarna tylko ziarno kukurydzy pastewnej. Okazało się, że w wyniku takiego krzyżowego zapylenia, wzajemnego przekrzyżowania między dwoma odmianami, zawartość skrobi w ziarnie kukurydzy wzrasta o 3,0 do 3,5%.
To, że wyniki z najnowszych badań prof. Hanny Sulewskiej opublikowanych w naukowej prasie zagranicznej mogą wyznaczyć nowy kierunek tak w hodowli mieszańców, jak i w technologii uprawy kukurydzy podkreślał kilka lat temu prof. Józef Adamczyk na spotkaniu „Biogazowa Kukurydza” w Pienicach. Mówił wówczas, że na wdrożenia, o ile do nich dojdzie, trzeba poczekać co najmniej kilka lat. Mimo bardzo ciekawych wyników i dużego wzrostu zawartości skrobi praktyczną barierą popularyzowania takiej uprawy mieszanek międzyodmianowych jest zdaniem profesora dopasowanie komponentów. Aby taki efekt uzyskać na polu produkcyjnym w skład mieszanki muszą wejść dwie odmiany, które w warunkach polowych zakwitną w tym samym czasie, z dokładnością do jednego dnia. Jednoczesne kwitnienie to warunek dobrego wzajemnego przepylenia się.
Dodatkowy efekt heterozji
W doświadczeniu na kolbach kukurydzy cukrowej zapylonej pyłkiem kukurydzy pastewnej wystąpiło zjawisko tzw. xenii (ujawniania się genotypu rośliny ojcowskiej po ekspresji genów zawartych w pyłku). Normalnie ziarno kukurydzy zbierane z kolb jest pokoleniem F2 wysianego mieszańca, ale pod warunkiem, że nastąpi jego zapylenie przez osobniki tej samej odmiany. Przy swobodnym przepyleniu pyłkiem innego mieszańca uzyskane ziarno jest mieszańcem dwóch odmian. W przypadku uprawy mieszańców dwuliniowych uzyskujemy przypadkowe mieszańce czteroliniowe, w których mogą ujawniać się pewne efekty heterozji, a także pojawiać się efekty rozszczepienia innych cech. Ziarno pochodzące z takiego przepylenia może różnić się składem chemicznym oraz innymi cechami.
W HR Smolice w 2007 r. przeprowadzono doświadczenie polowe, w którym uzyskano ziarno ośmiu mieszańców kukurydzy, pochodzące z wolnego zapylenia oraz kontrolowanego samozapylenia pod izolatorami. W badaniach analizowano różne parametry jakościowe. W przypadku skrobi swobodne przepylenie mieszaniną pyłku odmian rosnących w sąsiedztwie prowadziło do zgromadzenia w ziarniakach większej ilości skrobi niż przy kontrolowanym samozapyleniu, a różnica w zawartości skrobi wahała się od 2,2% (odmiana Smok) do 6,1% (odmian Bosman). Warto podkreślić, że zawartość skrobi w ziarnie powstałym ze swobodnego przepylenia była cechą bardziej stabilną niż przy kontrolowanym samozapyleniu.
- Badania potwierdzają, że swobodne krzyżowe przepylenia między mieszańcami kukurydzy znacznie podnosi zawartość skrobi. Zdaniem prof. Józefa Adamczyka, najważniejszym warunkiem wykorzystania tego w praktyce jest dobranie dwóch odmian, które zakwitną jednocześnie, maksymalnie z jednodniowym przesunięciem
Siew dwóch mieszańców kukurydzy w systemie DUO SC
Ciekawostką rynkową dotyczącą podkręcania strawności i energii w kiszonce z kukurydzy była kilka lat temu propozycja Caussade Nasiona Polska Sp. z o.o. (od 1 września ub.r. po połączeniu Euralis Semences i Caussade Semences to firma Lidea) siewu dwóch mieszańców kukurydzy w systemie DUO CS. W pewnym stopniu dochodzi tutaj prawdopodobnie do krzyżowego przepylania, ale w tej koncepcji nie jest to priorytetem. W tej propozycji nie chodzi o większą ilość skrobi, lecz o lepszą strawność skrobi będącej źródłem energii kiszonki.
DUO CS to tak naprawdę technologia siewu polegająca na celowym łączeniu uprawy współrzędowej dwóch mieszańców kukurydzy o zbliżonej wczesności. Dobór odmian zakłada połączenie uzupełniających się wzajemnie typów skrobi, w celu produkcji najwyższej jakości kiszonki i jej maksymalnym wykorzystaniu. Jedna odmiana musi mieć typowe ziarno dent (skrobia mączysta), druga typowe ziarno flint (skrobia szklista). Dzięki DUO CS uzyskujemy stałe, a co najważniejsze, równomierne uwalnianie energii ze skrobi w przewodzie pokarmowym przeżuwaczy. Dwa rodzaje skrobi znacznie poprawiają jej wykorzystanie przez zwierzęta.
Wyniki badań prowadzonych we Francji, a także w Polsce w Instytucie Zootechniki i w gospodarstwach mlecznych wskazują na przyrost mleczności średnio o 1,4 litra mleka od krowy dziennie już po 2–3 miesiącach stosowania kiszonki uprawianej wg założeń DUO CS. Technicznie system ten opiera się na współrzędowym wysiewie dwóch odmian na jednym polu – odmiany z ziarnem flint i odmiany z ziarnem dent wg schematu: w siewniku zasypuje się po dwie sekcje jedną odmianą, a kolejne dwie drugą odmianą. Mamy więc układ A BB AA B. W Polsce po serii testów polowych i doświadczeń na stadach krów mlecznych, firma wybrała kilka lat temu dwie wyróżniające się kombinacje odmian o odmiennym FAO: FAO 260–270 (Herkuli CS + Naomi C S) i FAO 270 (Poesi CS + Naomi CS).
Projekt pod nazwą MaxiMaize
Z nowym projektem wykorzystującym wiedzę z badań swobodnego krzyżowego przepylania mieszańców i cechy odmian z grupy Powercell wystartowała wiosną br. firma Syngenta. To projekt pod nazwą MaxiMaize, który mogli zobaczyć rolnicy na polach Klasy S Kukurydzy, a także, z którym można zapoznać się na kanale YouTube firmy. W przypadku DUO CS wysiewa się dopasowane odmiany o różnym typie ziarna, a zatem i skrobi, w rzędach wg schematu „A BB AA B”. Propozycja firmy Syngenta jest inna. W jednym worku jest specjalnie wyselekcjonowana mieszanka trzech topowych odmian kukurydzy, które wg założeń projektu gwarantują maksymalny plon, maksymalną jakość oraz maksymalną stabilność plonowania.
Wybrane do projektu odmiany pochodzą z grupy Powercell, czyli programu hodowli odmian o bardzo wysokiej zawartości energii oraz strawności. Według informacji ekspertów firmy, taka mieszanka odmian daje także większą stabilność łodyg (niewylegnie), wyższą strawność kiszonki i wyższą zawartość energii. MaxiMaize to oczywiście projekt realizowany w br. I z ciekawością czekamy na informacje, czy i kiedy będzie wdrażany do praktyki rolniczej.
Oprac. Natalia Marciniak-Musiał na podstawie artykułu Marka Kalinowskiego pt. Swobodne przepylenie podkręca skrobię, który ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 46/2021 na str. 22. Marek Kalinowski
Zdjęcie: Marek Kalinowski
Marek Kalinowski
Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”
<p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt; font-size: medium; font-family: Cambria;">Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”.</p>
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a