Z artykułu dowiesz się
- Jak powinny wyglądać prawidłowo odżywione rośliny w obecnym okresie ?
- Do czego może doprowadzić niedobór manganu w roślinie ?
- O czym świadczą fioletowe zabarwienia na liściach rzepaku?
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Przebarwienia liści jako wskaźnik niedoboru składników pokarmowych u roślin
17.11.2020autor: Natalia Marciniak-Musiał
Liście roślin uprawnych to ważne wskaźniki stanu zdrowia i dożywienia całej rośliny. O wszelkich niezaspokojonych potrzebach pokarmowych względem konkretnych składników odżywczych informują nas poprzez wszelkie anomalie koloru, jak i kształtu liści.
Prawidłowe wykształcenie się liści ozimin jesienią, pełna ich zieleń oraz soczystość są ważne z punktu widzenia zachodzącego w nich procesu fotosyntezy. Przebarwienia, deformacje i plamy na liściach świadczyć mogą o niedoborach składników pokarmowych wywołanych niekorzystnymi warunkami pogodowymi lub atakiem niektórych chorób.
Azot to podstawa
Prawidłowo odżywione rośliny w obecnym okresie wegetacji powinny być zielone i niepomarszczone. Azot jest podstawowym składnikiem pokarmowym, którego rośliny pobierają najwięcej. Niedobory tego składnika powodują przede wszystkim zahamowanie wzrostu roślin i słabe krzewienie się. Młode liście są małe i zabarwione na żółto – przebarwione mogą być tylko obrzeża liści, jak i całe blaszki liściowe. Na starszych liściach pojawiają się plamy w postaci chloroz, po czym liście żółkną i opadają. Często takie objawy są mylone z symptomami braku potasu. Przy braku potasu liście roślin żółkną, ale rośliny nie karłowacieją.
r e k l a m a
Drugim, równie ważnym składnikiem obok azotu jest potas, który rośliny mogą pobierać w sposób luksusowy i który w roślinach odpowiada za proces fotosyntezy aktywując kilkadziesiąt enzymów komórkowych. Niedobory potasu powodują żółknięcie, brunatnienie i w końcu zamieranie liści. Wówczas na liściach pojawiają się wyraźne zabarwienia nerwów na blaszce liściowej, a rośliny mają zwiędły pokrój.
Do niezbędnej i tzw. wielkiej trójki składników pokarmowych należy fosfor. Pierwiastek ten pełni wiele istotnych funkcji w fotosyntezie roślin, w reakcjach enzymatycznych, w powstawaniu i przepływie cukrów. Niedobór fosforu w glebie zdarza się rzadko. Za to dość często występuje zmniejszona jego dostępność dla roślin, która jest wynikiem zbyt wysokiego pH gleby, nadmiaru azotu w glebie lub niskich temperatur powietrza. W warunkach ograniczonej dostępności fosforu liście roślin stają się zielono-brązowe, matowe i z brzegami wywiniętymi do spodu.
- Diagnostyka niedoborów pokarmowych na podstawie przebarwień nie jest wcale taka łatwa. Podobne przebarwienia do głodu fosforowego mogą wynikać z zawirusowania rzepaku albo porażenia kiłą
Fioletowe zabarwienia na liściach rzepaku ozimego
Często obserwowane na polu wczesną jesienią lub wiosną filetowe zabarwienia na liściach rzepaku ozimego i antocyjanowe zabarwienia na liściach zbóż ozimych, w obu przypadkach objawy świadczą o typowym braku fosforu, który może wynikać zarówno z braku tego pierwiastka w glebie, jak i zahamowania pobierania w warunkach niskich temperatur. W tym przypadku, gdy zasobność gleby jest wystarczająca, wystarczy tylko, że ociepli się i wówczas fosfor staje się dostępny dla roślin a przebarwienia ustępują.
Magnez to składnik przede wszystkim chlorofilu, barwnika odpowiedzialnego za proces fotosyntezy. Poza tym, magnez bierze udział w gospodarce fosforanowej roślin i zapewnia równomierne dojrzewanie zbóż. Spośród zbóż najwięcej magnezu pobiera owies. Na roślinach jednoliściennych dotkniętych niedoborem magnezu zaobserwować można charakterystyczne marmurkowate plamy na liściach, zwłaszcza w obrębie unerwienia (tzw. pasiastość liści). U roślin dwuliściennych plamy przybierają barwę pomarańczową i z tego względu objawy są określane mianem tygrysowatości liści. Dostępność magnezu dla roślin możemy zapewnić poprzez regularne wapnowanie nawozami wapniowo-magnezowymi oraz utrzymywanie optymalnego odczynu gleby. Systematyczne stosowanie nawozów wapniowo-magnezowych jest o tyle istotne, iż magnez bardzo łatwo ulega wymywaniu z gleby.Dla roślin ważna jest siarka, a jej niedobory są na liściach podobne do braku azotu. Pojawia się chloroza małych liści i więdnięcie. Początkowo chorują najmłodsze liście, które żółkną, następnie pojawiają się czerwonawe plamy na blaszkach liściowych, a żyłki nabierają purpurowego koloru. Liście z czasem tracą wigor, stają się sztywne i kruche. Rośliny z niedoborem siarki są zawsze mniejsze i mają jasnozielono odbarwione młode liście.
Niedobór manganu hamuje wzrost rośliny
Mikroelementy pobierane są w małych ilościach, ale jakże istotnych dla optymalnego plonowania roślin. Niedobór manganu prowadzi do zahamowania wzrostu rośliny, żółknięcia liści i występowania plam pomiędzy nerwami. Następnie liście wyginają się do środka. Niedobory manganu pojawiają się na glebach o odczynie obojętnym i zasadowym oraz na glebach ciężkich, z dużą zawartością próchnicy, która silnie kompleksuje składniki. Brak manganu stwierdza się także na glebach suchych i z dużą zawartością żelaza. Na niedobory manganu wrażliwe są: kukurydza, sorgo, buraki cukrowe i owies.
Deficyt miedzi powoduje deformację liści i spowolnienie wzrostu roślin. Liście roślin słabo odżywionych miedzią mogą być pokryte brązowymi plamami. Charakterystycznym objawem braku miedzi u zbóż jest bielenie młodych liści i słabe wypełnienie ziarniaków. Na miedź duże zapotrzebowanie mają zboża i lucerna. Miedź jest silnie sorbowana przez materię organiczną. Jej dostępność dla roślin wzrasta w miarę zakwaszania gleby, a zmniejsza się na glebach przenawożonych azotem i wapniem.Niedobór cynku prowadzi do zahamowania wzrostu wskutek małej ilości auksyn roślinnych, a więc hormonów wydłużających komórki. Liście rosną mniejsze, a wydłużanie się międzywęźli jest zahamowane. Cynk jest niezbędnym mikroelementem dla kukurydzy i pszenicy. Wrażliwe na niedobór są także drzewa owocowe i chmiel. Charakterystycznym symptomem braku cynku u kukurydzy są białe pasy po obu stronach głównego nerwu liścia, a u drzewek owocowych, pojawiające się na końcach młodych pędów charakterystyczne rozety drobnych liści. Na niedobór cynku cierpią rośliny na glebach przewapnowanych. Dostępność cynku jest mniejsza na glebach zasobnych w fosfor, na glebach próchniczych oraz w okresie mokrej i chłodnej wiosny.
Brak boru hamuje wzrost i też powoduje powstawanie tzw. przyrostów bocznych. Na niedobór tego pierwiastka rośliny są narażone w okresie suszy oraz na nadmiernie wapnowanych glebach. Brak boru powoduje zamieranie stożków wzrostu, deformację i kruchość najmłodszych liści oraz słabe zawiązywanie kwiatów. U buraka cukrowego niedobór objawia się zgorzelą liści sercowych, w rzepaku w korzeniach powstają puste jamy.
Molibden odpowiada za prawidłową gospodarkę azotową rośliny przez co jego deficyt może powodować niedobory azotu. Na starszych liściach występują wówczas jasnozielone przebarwienia. Zamierają stożki wzrostu, blaszki liściowe są zdeformowane. Słabo zawiązują się ziarniaki. Molibden odgrywa szczególną rolę u motylkowatych, które niedostatecznie zaopatrzone w ten składnik słabiej wiążą azot atmosferyczny.
Diagnoza niedoboru składników pokarmowych na podstawie wyglądu roślin i odbarwień nie jest łatwa, ale dostarcza cennych informacji. Często objawy sugerujące niedobór lub nadmiar jakiegoś składnika pokarmowego mogą być także konsekwencją zaburzeń metabolicznych, interakcji między pierwiastkami oraz być wywołane także przez inne czynniki, np. choroby. Najlepszą, interwencyjną i szybką metodą pokrycia niedoborów jest dolistne dokarmianie roślin.
Dr hab. Dorota Pikuła IUNG – PIB Puławy
Zdjęcie: Marek Kalinowski
Natalia Marciniak-Musiał
dziennikarka strony internetowej Tygodnika Poradnika Rolniczego
dziennikarka strony internetowej Tygodnika Poradnika Rolniczego
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a