Taka sytuacja z jednej strony wynika z coraz większej powierzchni uprawy kukurydzy na ziarno, ale z drugiej strony, ze specyfiki regionu i dużych problemów z wyczyńcem polnym. To dzieje się na dobrych, mocnych stanowiskach, gdzie w płodozmianie królują zboża.

Pamiętajmy, że kukurydza jest trudnym przedplonem dla zbóż 

Wyczyniec jest tak trudnym do zwalczenia chwastem, ponieważ wschodzi w 80 proc. jesienią i w 20 proc. wiosną w zależności od tego jak sprzyjające są warunki pogodowe. A im wcześniej wzejdzie, tym będzie miał większe możliwości krzewienia się i tym bardziej będzie agresywny w stosunku do rośliny uprawnej.

Rolnicy wiedzą, że same herbicydy nie są w stanie zwalczyć odpornej miotły zbożowej i odpornego wyczyńca, dlatego na początku stawiają na dobrze przemyślaną agrotechnikę, w której pług, nieco opóźniony i gęstszy siew zbóż, osłabiają konkurencyjność wyczyńca i innych uciążliwych chwastów.

Ostatnie lata pokazują, że gospodarstwa specjalizujące się w produkcji roślinnej coraz częściej decydują się na uprawę kukurydzy na ziarno. Dzięki temu urozmaicają płodozmian i mają uprawę, która w ostatnich latach pozwoliła dobrze zarobić. Uprawa kukurydzy pozwoliła także na rozłożenie prac w gospodarstwie.

– Pamiętajmy, że kukurydza jest trudnym przedplonem dla zbóż i w pierwszej kolejności należy właściwie rozdrobnić i wymieszać z glebą dużą ilość pozostałych resztek pożniwnych. Zapewni to właściwą strukturę podłoża, a także ograniczy populację grzybów Fusarium, bytujących na kukurydzy i stanowiących duże zagrożenie dla pszenicy. Choroby fuzyjne szybciej będą przenosiły się z resztkami pożniwnymi w gospodarstwach wykonujących uproszczenia, w których zrezygnowano z uprawy płużnej. Niestety, mimo wielu zalet uprawa bezorkowa sprzyja namnażaniu grzybów Fusarium. Zazwyczaj ma to miejsce w wielkohektarowych gospodarstwach, które przy dużym areale chcą przyspieszyć pewne zabiegi agrotechniczne. Dlatego planując siew pszenicy po kukurydzy bardzo ważne jest szukanie odmian o podwyższonej odporności na Fusarium – wyjaśnia Monika Jasek, doradca terenowy RAGT Nasiona.

Przedstawicielka RAGT Nasiona dodała, że w Niemczech bardzo duży nacisk kładzie się na selekcję odmian pod względem odporności na fuzariozę ze względu na wyższą presję tej choroby. Większość prezentowanych odmian RGT m.in. Kilimanjaro, Metronom, Provision, Reform, Bilanz, Ritter ma wysoką i bardzo wysoką odporność na fuzariozy.

W warunkach północno-wschodniej Polski, gdzie mamy krótszy okres wegetacji, przy późnych siewach pszenicy czeka wiele niespodzianek. To duże ryzyko, ale jeżeli tylko warunki pogodowe pozwalają, plantatorzy coraz częściej decydują się na opóźnione siewy po kukurydzy i burakach. Licząc się z pewną utratą plonu w opóźnionym terminie wysiewają najczęściej pszenicę ozimą, która po dobrym przezimowaniu ma duży potencjał dokrzewiania się wiosną. Pszenica nie powinna wchodzić w stan spoczynku zimowego w fazie 3 liści, lepiej zimuje i plonuje pszenica wchodząca w spoczynek w fazie szpilkowania. Wiosną trzeba pamiętać o szybkim podaniu pierwszej dawki azotu, żeby roślina mogła nadrobić braki w ilości źdźbeł kłosonośnych.

• Spotkania na poletkach w Drogoszach odbywają się od wielu lat i przyciągają rolników specjalizujących się w produkcji roślinnej, głównie zbóż i rzepaku

• Monika Jasek, doradca terenowy z RAGT Nasiona i Przemysław Tomaszewski z Top Farms Nasiona, odpowiadali na liczne pytania rolników

Optymalny termin siewu to najczęściej 300-350 ziarniaków na metr kwadratowy

Dobór odmiany przy każdej uprawie jest kluczowy, bo jak mówią rolnicy, doboru odmiany i siewu nie da się poprawić. Decydując się na późniejszy siew trzeba wybierać odmiany o najwyższej zimotrwałości, ale na północnym wschodzie Polski jest to jedno z podstawowych kryteriów wyboru każdej odmiany.

Rolnicy planując normę wysiewu przy siewie optymalnym sprawdzają zalecenia hodowcy, ale i tak dokładają kilka procent na wszelki wypadek. Później podczas wegetacji często okazuje się, że siew był za gęsty, a w gęstym łanie łatwiej rozprzestrzeniają się choroby i wzrasta podatność na wyleganie. Natomiast jeżeli planujemy opóźnić siew, zawsze trzeba liczyć się ze zwiększeniem normy wysiewu o 5–10%.

– Optymalny termin siewu to najczęściej 300–350 ziarniaków na m², chociaż są odmiany o wybitnych zdolnościach do krzewienia. Ale przy opóźnionym terminie siewu nie powinno się schodzić poniżej 350 roślin na m², a przy niektórych odmianach obsada powinna wynosić nawet 500 ziarniaków na m². Warto pamiętać o tym, że jeżeli stanowiska po kukurydzy nie uda się idealnie przygotować, to warto doliczyć do zalecanej w tym terminie normy wysiewu jeszcze kilka procent – podkreśla doradca terenowy RAGT.

Siew opóźniony powinien być płytszy, żeby umożliwić roślinom szybkie i wyrównane wschody. Optymalna głębokość to 2 cm, zbyt głęboki siew może spowodować wytwarzanie dodatkowego węzła krzewienia, co odbywa się kosztem przyszłego plonowania.

• Przy planowaniu opóźnionego siewu zbóż zawsze trzeba liczyć się ze zwiększeniem normy wysiewu o 5–10%

Jakie odmiany wybrać ?

Rolnicy stojąc przed wyborem późnych siewów pszenicy lub wiosennych siewów upraw jarych w większości idą w oziminy. Oziminy dzięki korzystniejszym warunkom wodnym w glebie i dłuższej wegetacji gwarantują zwykle wyższy plon.

Podczas lustracji pól uczestnicy podkreślali, że na uwagę zasługuje odmiana RGT Provision o wysokim i stabilnym plonowaniu w każdych warunkach, o czym mogli już się przekonać we własnych gospodarstwach. Odmiana dedykowana jest do gospodarstw prowadzących intensywną produkcję i oczekujących najwyższych plonów. Charakteryzuje się wysoką zimotrwałością, dobrą odpornością na fuzariozę i wysoką zdolnością krzewienia, dzięki temu sprawdzi się przy siewie po kukurydzy na ziarno. Powyższa odmiana bardzo dobrze plonowała także w suchych latach.

Monika Jasek dodała, że jest to pszenica jakościowa grupy A/B, która tak naprawdę ma potencjał plonowania przede wszystkim grupy B, ale przy odpowiedniej agrotechnice możemy ją „wyciągnąć” do odmiany jakościowej. Dlaczego więc jest typem A/B? Ponieważ buduje bardzo wysoki plon gdy jest bardzo dużo wody, ale może trochę stracić na białku, jeżeli tej wody będzie zbyt dużo.

Przemysław Tomaszewski, doradca Top Farms Nasiona zwrócił uwagę na pszenicę ozimą Mangold z hodowli Saaten Union, która potwierdziła swoją niezawodność przy opóźnionym siewie. Przy sprzyjających warunkach była siana nawet pod koniec listopada. To pszenica chlebowa B, elastyczna pod względem warunków uprawy zarejestrowana w Polsce w 2020 roku. Odmiana bardzo często uprawiana w całej Europie.

Wybierając odmianę na słabsze stanowisko, na którym rosła kukurydza, trzeba szukać odmian sprawdzających się przy opóźnionych siewach na słabszych stanowiskach. Takimi odmianami są np. Metronom, Bilanz, Reform. RGT Bilanz, czyli odmiana o bardzo dobrej zimotrwałości i dużej tolerancji na terminy siewu, jest jedną z najwyżej plonujących w badaniach PDOiR w ostatnich latach. Na Listach Odmian Zalecanych pszenicy ozimej na rok 2022 odmiana RTG Bilanz rekomendowana jest do uprawy aż w 11 województwach.

Szeroko rekomendowana na LOZ jest także dobrze znana odmiana Kilimanjaro, polecana do uprawy w 10 województwach. Odmiana, która doskonale poradzi sobie na słabszym stanowisku po kukurydzy.

Świadomie nie powinniśmy opóźniać znacząco siewu pszenicy, bo możemy uzyskać gorsze wyniki produkcyjne. Ale jeżeli walczymy z wyczyńcem polnym lub chcemy posiać pszenicę po uprawach późno schodzących z pól, to wybór odpowiedniej odmiany, poprawnie przeprowadzona agrotechnika i korzystne do rozwoju zbóż warunki jesienią i wiosną, mogą ograniczyć spadek plonowania do minimum.

• Kłosy odmiany RGT Bilanz tuż przed żniwami, odmiana rekomendowana na LOZ do uprawy na rok 2022 aż w 11 województwach

fot. Dr inż. Monika Kopaczel-Radziulewicz

Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 40/2022 na str. 14. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.