Oczywiście plon ziarnowych odmian kukurydzy liczy się najbardziej, ale nie zapominajmy, że inne ważne cechy mieszańców ziarnowych, a nieuwzględnione przy wyborze mogą ten potencjalny plon zredukować. Typowa odmiana ziarnowa nie powinna mieć skłonności do wytwarzania tzw. tilersów. Niepożądane są w łanach wiechokolby czy szczerby w kolbie, ale te mankamenty łanu wynikają ze stresów pogodowych.

Wybór odmian jest ogromny

Do uprawy na ziarno należy wybierać odmiany z bezpiecznych grup wczesności – dla przeważającej części Polski odmiany wczesne i średnio wczesne. Średnio późne ziarnówki są w Polsce ryzykownym wyborem, co pokazały minione sezony.

Postęp hodowlany w mieszańcach kukurydzy jest niezwykły. Jak ostatnio pisaliśmy tylko w tym roku do Krajowego rejestru wpisano 36 nowych odmian kukurydzy. To świadczy o dynamicznym postępie, ale nie można dyskwalifikować przy wyborach także starszych mieszańców, bo jest wiele uniwersalnych, sprawdzonych i wiernie plonujących od lat. Oczywiście plon potencjalny jest najważniejszy odmian późnych, ale te w naszych warunkach sprawdzają się w najcieplejszych rejonach.

Wybór odmian jest ogromny. Niedawno prezentowaliśmy w "Tygodniku Poradniku Rolniczym" Listy Odmian Zalecanych kukurydzy kiszonkowej, a dziś rekomendacje odmian ziarnowych na 2022 r. Listy Odmian Zalecanych kukurydzy na ziarno tworzą województwa: kujawsko-pomorskie, łódzkie, mazowieckie, podkarpackie, podlaskie i pomorskie. Pamiętajmy, że właściwie każda ziarnowa odmiana kukurydzy nadaje się na kiszonkę, ale nigdy odwrotnie. Jakie są rekomendacje na ten sezon?

• W przypadku kukurydzy ziarnowej bardzo plonotwórczy jest jak najwcześniejszy siew, ale niestety typowe ziarnówki z ziarnem dent mają wyższe wymagania termiczne niż flinty. Wczesny siew jest korzystny i ryzykowny zarazem, bo w naszym klimacie trzeba siać na tyle wcześnie, aby kukurydza na okres majowych przymrozków otuliła stożek wzrostu liśćmi, albo na tyle późno, aby ten stożek w okresie przymrozków znajdował się jeszcze w glebie

Ziarnówki rekomendowane do uprawy w poszczególnych województwach 

Na LOZ odmian ziarnowych kukurydzy dla woj. kujawsko-pomorskiego do uprawy rekomendowane są na 2022 r. mieszańce: wczesne Amavit, KWS Salamandra, Amaroc (katalog CCA), KWS Odorico, Pumari, RGT Bernaxx i Florino; średnio wczesne: Farmfire (katalog CCA) ES Inventive, ES Runway, Magento, P8834, P8329 i Kwarrado; oraz średnio późne Hardware i ES Winway.

Na LOZ odmian ziarnowych kukurydzy dla woj. łódzkiego do uprawy rekomendowane są na 2022 r. mieszańce: wczesne Amavit, KWS Salamandra, KWS Odorico, RGT Exxon, ES Fieldgold, ES Submarine i SM Sobieski; średnio wczesne Farmfire (katalog CCA), ES Runway, Plantus, Farmezzo, Greatful i Grigri CS; średnio późne Hardware i Farmurphy: oraz późna ES Broadway.

Na LOZ odmian ziarnowych kukurydzy dla woj. mazowieckiego do uprawy rekomendowane są na 2022 r. mieszańce: Amavit, KWS Salamandra, Amaroc (katalog CCA) i RGT Bernaxx; średnio wczesne Farmfire (katalog CCA), ES Inventive, Magento i Plantus; oraz średnio późne Hardware i Farmurphy.

Na LOZ odmian ziarnowych kukurydzy dla woj. podkarpackiego do uprawy rekomendowane są na 2022 r. mieszańce: średnio wczesne Magento, P8834, Farmpower, P8329 i Inception; średnio późne Hardware i ES Winway; oraz późne ES Broadway i RGT Exxact (katalog CCA).

Na LOZ odmian ziarnowych kukurydzy dla woj. podlaskiego do uprawy rekomendowane są na 2022 r. mieszańce: wczesne Amavit, KWS Salamandra, Amaroc (katalog CCA), Pumari, RGT Bernaxx, RGT Irenoxx, SM Jurand i SM Vistula; średnio wczesne: Farmfire (katalog CCA) ES Inventive, ES Runway, P8834, Plantus, Farmezzo, Farmpower i ES Joker.

Na LOZ odmian ziarnowych kukurydzy dla woj. pomorskiego do uprawy rekomendowane są na 2022 r. mieszańce: wczesne KWS Odorico, Pumari, Florino, RGT Exxon, RGT Irenoxx i Damario.

• Tilersy tworzą się po żerowaniu ploniarki wtedy, kiedy dojdzie do uszkodzenia stożka wzrostu. Po takich uszkodzeniach występuje u roślin najpierw karłowacenie pędu głównego, a następnie wytwarzanie kilku odrostów. Najczęściej te odrosty zwykle nie zawiązują kolb. Czy mamy wpływ na niepotrzebne tworzenie przez rośliny odrostów? Oczywiście tak. Możemy zwalczać ploniarkę, siać odmiany w zalecanym zagęszczeniu, przez odpowiedni termin siewu eliminować ryzyko szkód po przymrozkach. W naszych warunkach klimatycznych kolby wytworzone na tilersach rzadko zawiązują ziarniaki i w przypadku odmian ziarnowych jest to zjawisko niekorzystne

Tilersy, wiechokolby, szczerby...

Odmiany ziarnowe nie powinny mieć tendencji do krzewienia się. Hodowcy te tworzone przez kukurydzę dodatkowe przyrosty łodyg w wyniku krzewienia nazywają tilersami. Przyczyn ich powstawania jest bardzo wiele i najczęściej są rekcją roślin na czynniki stresowe. Tworzenie tilersów jest też uwarunkowane genetycznie i jest to cecha niekorzystna dla odmian ziarnowych. Skłonność genetyczna do krzewienia dochodzi do głosu najczęściej przy zbyt rzadkim siewie. Wtedy każda pojedyncza roślina ma większą przestrzeń życiową i częściej wykształca dodatkowe pędy. Innymi potencjalnymi przyczynami tworzenia się tilersów będących reakcją rośliny na stres może być zbyt głęboki siew, uszkodzenia młodych roślin w wyniku przymrozków, fitotoksyczne oddziaływanie herbicydów, uszkodzenia gradowe, czy w końcu najczęstsza przyczyna – uszkodzenia powodowane przez ploniarkę zbożówkę.

Czasami spotkać można w łanach kukurydzy tzw. wiechokolby, a nierzadko bywa ich dużo. Z czego to wynika? Kukurydza wytwarza kwiatostany męskie (wiechy) i żeńskie (kolby) na jednej roślinie, dlatego jest nazywana rośliną rozdzielnopłciową jednopienną i jest wiatropylna. Jednak kwiaty na początku rozwoju w obu kwiatostanach (późniejszej wiesze i kolbie) są obupłciowe, ale w trakcie rozwoju żeńskie komponenty męskich kwiatów i męskie składniki kwiatów żeńskich zanikają. Taki jest prawidłowy rozwój kukurydzy, a przyczyn tworzenia się wiechokolb trzeba szukać prawdopodobnie u dzikich przodków kukurydzy Teosinte spp., którzy mieli pełne kwiaty: wiechy i słupki razem. W pewnych specyficznych warunkach do głosu dochodzą prymitywne cechy przodków kukurydzy i w wiesze czasem rozwijają się w części kłosków również organy kwiatów żeńskich. Z obserwacji wynika, że wiechokolby tworzą się najczęściej na tzw. tilersach (roślinach rozkrzewionych), czyli dodatkowych odrostach i są najczęściej spotykane na obrzeżach plantacji.

• Jednym z czynników mogącym powodować tworzenie wiechokolb są herbicydy sulfonomocznikowe, zakłócające produkcję lub działanie fitohormonów. Z obserwacji wynika, że takie oddziaływanie herbicydów na tworzenie wiechokolb jest silniejsze, kiedy ich aplikacja ma miejsce po długich opadach deszczu lub na krótko przed deszczem i gdy występują po zabiegu duże wahania temperatury w dzień i w nocy

• Szczerbatość kolb to najczęściej wynik suszy i upałów w okresie dojrzewania pyłku. Mała żywotność pyłku w tych warunkach i zasychanie znamion powoduje ubytki w zaziarnieniu. Na to recepty teoretycznie nie ma, ale wiadomo jest, że olbrzymi korzystny wpływ na kwitnienie i żywotność pyłu wywiera w okresie wiechowania dostępność cynku i boru

Oprac. Natalia Marciniak-Musiał na podstawie artykułu Marka Kalinowskiego pt. Lista Odmian Zalecanych – kukurydza na ziarno, który ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 11/2022 na str. 26.  Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.

Fot. Marek Kalinowski