Co prawda mamy jeszcze zimę i potencjał plonotwórczy zbóż po wczesnowiosennej ocenie trzeba będzie oszacować na nowo, to zdecydowanie wcześniej trzeba przemyśleć różne warianty ochrony i pielęgnacji łanów. Ważne w technologii wszystkich gatunków zbóż jest skracanie, ale zanim przyjdzie czas na szczegóły, które przedstawimy w następnych wydaniach TPR, dziś o przyczynach tego zjawiska.

Wyleganie bierze się z błędów agrotechnicznych

Z wyleganiem korzeniowym mamy do czynienia znacznie wcześniej niż z wyleganiem źdźbłowym. Dochodzi do niego najczęściej po długotrwałych opadach. Przy rozmiękniętej glebie i coraz cięższych kłosach system korzeniowy nie radzi sobie z utrzymaniem rośliny. Wielkość tego typu wylegania zależy także od wysokości źdźbeł danej odmiany, gęstości łanu, od rodzaju i spoistości gleby i od tego jak mocny jest system korzeniowy.

Do wylegania źdźbłowego zbóż dochodzi w późnych okresach wegetacji i polega ono na łamaniu się źdźbeł, najczęściej w końcu czerwca i w lipcu. Źdźbła łamią się wskutek silnych wiatrów, gwałtownych opadów i burz. Istotą tego typu wylegania jest średnica i grubość ściany źdźbła. Bardziej podatne na ten typ wylegania są odmiany o długiej słomie siane zbyt gęsto, porażone patogenami, przenawożone azotem.

Przyczyną wylegania mogą być uszkodzenia powodowane przez szkodniki i choroby uszkadzające korzenie, źdźbła i łodygi roślin. Pamiętajmy o wpływie światła na fizjologię rozwoju zbóż. Światło jest naturalnym regulatorem wzrostu, dla roślin ważna jest jego dostępność. Ta jest oczywiście większa w łanach rzadszych i wolnych od chwastów. Rozwijające się źdźbła w takim łanie nie muszą konkurować ze sobą o światło i wyciągać na długość – są grubsze i krótsze w porównaniu do łanów tej samej odmiany wysianej zbyt gęsto. Przez to są oczywiście bardziej odporne na wyleganie.

Światło jest naturalnym regulatorem wzrostu

Pamiętajmy też o innych czynnikach np. o wpływie światła na fizjologię rozwoju zbóż. Światło jest naturalnym regulatorem wzrostu, dla roślin ważna jest jego dostępność. Ta jest oczywiście większa w łanach rzadszych i wolnych od chwastów. Rozwijające się źdźbła w takim łanie nie muszą konkurować ze sobą o światło i wyciągać na długość – są grubsze i krótsze w porównaniu do łanów tej samej odmiany wysianej zbyt gęsto. Przez to są oczywiście bardziej odporne na wyleganie.

Podatność do wylegania ma podłoże genetyczne

Dużą skłonnością do wylegania cechuje się oczywiście żyto, które przy intensywnym prowadzeniu plantacji bezwzględnie wymaga chemicznego skracania. Duża skłonność do wylegania żyta wynika z najdłuższych wśród zbóż źdźbeł. Mniejszą skłonność do wylegania mają takie odmiany żyta jak: KWS Dolaro, KWS Florano, KWS Binntto, KWS Vinetto, Piano.

Pszenżyto także należy skracać, chociaż do odmian pszenżyta ozimego o mniejszej skłonności do wylegania przed zbiorem należą: Festino, Sekret, Tadeus.

Wylegać może intensywnie prowadzony jęczmień ozimy i jęczmień jary, a problemem w prowadzeniu łanów tego gatunku jest słabsza reakcja na chemiczne regulatory wzrostu. Dodatkową trudnością jest bardzo szybki (najszybszy wśród zbóż) wzrost jęczmienia od osiągnięcia fazy jednego kolanka. Odmianami jęczmienia ozimego o mniejszej skłonności do wylegania przed zbiorem są: SU Vireni, Jakubus, Zita, Titus, SU Jule.

Najtrudniejszy do skracania jest jednak owies, który bardzo słabo reaguje na stosowane retardanty. Na szczęście przybywa odmian półkarłowych i karłowych, które pozwalają ograniczyć lub zlikwidować ryzyko wylegania w uprawie tego gatunku. Odmianami owsa o mniejszej podatności na wyleganie są: Alfa, Elegant, Harnaś, Agent, Pablo.



Marek Kalinowski
Zdjęcia:  Marek Kalinowski