- Jakie są najbardziej znane i stosowane substancje w skracaniu zbóż?
- Jak stosować dane substancje?
- Na co wpływają poszczególne substancje?
Tydzień temu sporo uwagi poświęciliśmy wskazówkom dotyczącym oceny właściwych faz rozwojowych zbóż na skracanie ich źdźbeł. Przypominam – ten zabieg podstawowy i najważniejszy w fazie pierwszego kolanka pogrubia i skraca źdźbło. Zabieg drugi w fazie liścia flagowego delikatnie skraca źdźbła, ale dobrze skraca i wzmacnia dokłosie.
Każda substancja czynna skraca zboża nieco inaczej
Do skracania zbóż służy kilka substancji. Najbardziej znane i stosowane w zbożach to: chloromekwat (CCC), etefon, trineksapak etylu, proheksadion wapnia i chlorek mepikwatu. Każda z wymienionych substancji ma inne właściwości (zwłaszcza, jeżeli chodzi o temperaturę i nasłonecznienie dla skutecznego działania) a w ofercie praktycznie co roku pojawiają się nowe produkty. Czasami jest tak, że zmiana formulacji znanej substancji czynnej diametralnie zmienia jej właściwości i umożliwia jej stosowanie w niższej temperaturze.
Umiejętność rozpoznawania faz rozwojowych jest kluczowa dla określenia optymalnego terminu skracania (pisaliśmy tydzień temu), ale dziś chcę zwrócić uwagę na różnice w zaleceniach skracania poszczególnych gatunków zbóż i na różnice właściwości substancji czynnych regulatorów.
Każda substancja czynna skraca zboża nieco inaczej i każda do skutecznego działania wymaga odpowiednich warunków termicznych i nasłonecznienia.Poniżej przypominamy najważniejsze cechy substancji czynnych regulatorów wzrostu i przykłady etykietowych zaleceń ich stosowania w różnych gatunkach zbóż.
- Na tym zdjęciu pszenżyta (z prawej skracane, z lewej nie) różnice są subtelne, ale widać, że w nieco niższym łanie skracanym z prawej, źdźbła główne oraz te pierwszego i drugiego rzędu są równe
Chlorek chloromekwatu powoduje skrócenie dolnych międzywęźli
Chlorek chloromekwatu (CCC), chyba najlepiej znana substancja, powoduje skrócenie dolnych międzywęźli. Efekt skrócenia pszenicy o długiej słomie wynosi 10 proc. Wczesny oprysk środkiem CCC podczas krzewienia się wzmaga tworzenie pędów bocznych. CCC wymaga minimalnej średniej dobowej temperatury ok. 5 st. C, a jego optymalna temperatura działania wynosi 8–15 st. C i drugim warunkiem musi być duże nasłonecznienie. Temperatury niższe kilka dni po zabiegu wpływają ujemnie na skuteczność. Produktów z CCC nie należy stosować na 3-4 godziny przed spodziewanym deszczem i przed spodziewanymi przymrozkami. Wyższe dawki preparatów CCC należy stosować w uprawie odmian podatnych na wyleganie, w warunkach bardzo intensywnego nawożenia i przy niższych temperaturach powietrza.
Preparaty CCC dają najsilniejszy efekt skracania pszenicy przy stosowaniu w czasie uwalniania pierwszego kolanka od węzła krzewienia (silne skrócenie dolnych międzywęźli).
Drugi oprysk CCC należy wykonać, gdy z pierwszego kolanka zaczyna się uwalnianie drugiego kolanka. Preparaty z CCC można stosować w dawkach dzielonych, ale zawsze trzeba dokładnie sprawdzić takie zalecenia w instrukcji stosowania produktu.
Żyto należy opryskiwać CCC na początku strzelania w źdźbło, w fazie 1.–2. kolanka. Pszenżyto ozime należy skracać na początku strzelania w źdźbło w fazie 1.–2. kolanka, a owies w fazie strzelania w źdźbło od 1. do 4. kolanka.
Etefon hamuje aktywność hormonów wzrostu
Etefon w komórkach roślinnych ulega rozkładowi, wydzielając etylen, który jest naturalnym hormonem roślinnym. Hamuje aktywność hormonów wpływających na wzrost i na długość, ale też przyspiesza starzenie się i dojrzewanie komórek, co jest jego wadą. Najlepiej działa podczas wydłużania się źdźbła, tzn. gdy z 1. kolanka uwalnia się 2. kolanko, do momentu pojawienia się liścia flagowego (pszenica, żyto, pszenżyto) lub od fazy 2. kolanka do początku pojawienia się ości (jęczmień). Ostateczna długość międzywęźli ustala się dopiero po kwitnieniu, dlatego przy późniejszym stosowaniu tej substancji aktywnej można wpływać na skrócenie przede wszystkim środkowych części źdźbła. Etefon wymaga minimalnej średniej dobowej temperatury ok. 12 st. C, a jego temperatura optymalna działania to 15–19 st. C.
Drugim warunkiem skuteczności etefonu jest średnie nasłonecznienie. Preparatów zawierających tę substancję nie należy stosować łącznie z herbicydami. Zabieg przeciwko chwastom lepiej wykonać wcześniej, tzn. 10 dni przed lub 10 dni po zastosowaniu regulatora.
Zależnie od produktu handlowego etefon należy stosować w jęczmieniu ozimym od wytworzenia drugiego węzła źdźbłowego (kolanka) do okresu na krótko przed pojawieniem się ości – podobnie jęczmień jary.
Żyto należy opryskiwać od fazy pojawienia się węzła źdźbłowego (kolanka) nad powierzchnią do okresu poprzedzającego kłoszenie. Pszenżyto ozime opryskujemy w okresie strzelania w źdźbło, to jest od fazy pierwszego węzła źdźbłowego (kolanka) do początku pojawienia się liścia flagowego.
Pszenicę ozimą i jarą należy opryskiwać od fazy pierwszego węzła źdźbłowego (kolanka) do początku pojawienia się liścia flagowego.
Trineksapak etylu pobudza i wzmacnia system korzeniowy
Trinekspak etylu to wyjątkowa substancja czynna o długotrwałym działaniu, która nie redukuje masy rośliny i długości korzeni. Ba – pobudza i wzmacnia system korzeniowy i powoduje usztywnienie źdźbeł. Środki z trineksapakiem etylu można polecać rolnikom zainteresowanym uzyskaniem wysokiego plonu słomy i wykorzystaniem jej np. na cele energetyczne. Środek ten pobierany jest głównie przez liście i źdźbła zbóż, a następnie przemieszczany do tkanek merystematycznych, a jego zadaniem jest zapobieganie nadmiernemu wydłużaniu się międzywęźli. Trineksapak etylu wymaga minimalnej średniej dobowej temperatury ok. 8 st. C, a największą skuteczność uzyskuje się stosując substancję w temperaturze 10–25 st. C, przy silnym nasłonecznieniu, bezchmurnym niebie, gdy łan jest suchy i aktywnie rosnący. Substancji nie powinno się stosować w warunkach nadmiernej wilgotności lub długotrwałej suszy, wystąpienia przymrozków, nasilenia występowania szkodników i chorób.
Zgodnie z zaleceniami, dla jedynego przedstawiciela tej grupy chemicznej w pszenicy ozimej stosujemy trineksapak etylu raz od fazy krzewienia do fazy liścia flagowego lub w dawce dzielonej w fazie końca krzewienia i w fazie liścia flagowego. Jęczmień ozimy należy opryskiwać od fazy pierwszego kolanka do fazy liścia flagowego, a jęczmień jary od fazy pierwszego kolanka do fazy drugiego kolanka.
Żyto opryskujemy od fazy pierwszego kolanka do fazy liścia flagowego, pszenżyto ozime od fazy pierwszego kolanka do fazy drugiego kolanka, a owies siewny od fazy pierwszego kolanka do fazy drugiego kolanka. W tym roku na rynku pojawił się najnowocześniejszy środek zawierający trineksapak etylu – Moddus Star 250 DC. Dzięki unikalnej formulacji DC może być stosowany w niższych temperaturach i jest doskonałym dokrzewiaczem pszenic.
Ciekawostką jest, że Modus Start 250 DC ma rejestrację zarówno w życie ozimym, jak i życie jarym.
Proheksadion wapnia występuje razem z trineksapakiem etylu
Proheksadion wapnia stymuluje rozwój systemu korzeniowego, a hamując biosyntezę giberelin równomiernie skraca i pogrubia źdźbła pierwszych międzywęźli. Proheksadion wapnia w produktach do skracania zbóż występował w połączeniu z chlorkiem mepikwatu (te regulatory wycofywane są w oferty) a w obecnej ofercie występuje z trineksapakiem etylu. To ostatnie połączenie pozwala skracać wszystkie zboża i w bardzo szerokim oknie aplikacji z założeniem skracania dawkami dzielonymi (od BBCH 29, czyli od końca krzewienia, aż po BBCH 49, czyli do widocznych pierwszych ości). Późne skracanie jest możliwe, ale tylko w zbożach ozimych. Mimo tak szerokiego okna aplikacji, istniej ryzyko wpływu regulatora na kłoszenie i w przypadku zbóż jarych tak późne stosowanie regulatora może spowodować, że rośliny nie wykłoszą się.
Proheksadion wapnia działa szybko i natychmiast po zastosowaniu właściwie niezależnie od temperatury. Wymaga minimalnej średniej dobowej temperatury ok. 5 st. C, a jego optymalne i skuteczne działanie ma miejsce w temperaturze 7–25 st. C, niezależnie od warunków nasłonecznienia. Substancja jest odporna na deszcz – szybko wnika w roślinę i opady w godzinę po zastosowaniu nie obniżają skuteczności.
Są to podstawowe informacje o skracaniu źdźbeł różnymi substancjami i zawsze wariant skracania trzeba dobrze dopasować nie tylko do gatunku, ale także do odmian, które różnią się skłonnością do wylegania.
Przed podjęciem decyzji o zakupie środków zachęcam zawsze do szczegółowego zapoznania się z zapisami w etykietach środków.
Marek Kalinowski
Zdjęcie Marek Kalinowski
Zdjęcie Główne Pixabay