Z artykułu dowiesz się
- Jak rozpoznać urazka oraz skoczka w kukurydzy ?
- Jak zwalczać uraz oraz skoczka w kukurydzy ?
- Jakie szkody niosą za sobą te szkodniki ?
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Jak rozpoznać i zwalczać urazka oraz skoczka w kukurydzy?
01.07.2020autor: Marek Kalinowski
Poza omacnicą prosowianką w wielu rejonach kraju coraz mocniej szkodzi kukurydzy urazek kukurydziany. W ub.r. w stacji w Winnej Górze odłowiono też skoczka kukurydzianego. Jego potencjalne zagrożenie wynika z możliwości roznoszenia chorób wirusowych.
Dziś przypomnimy biologię rozwoju i niechemiczne możliwości ograniczenia szkodliwości urazka. Pojawia się on najczęściej, kiedy na stanowiskach z uprawą kukurydzy na dobre jest zadomowiona omacnica prosowianka. Urazka kukurydzianego przyciąga zapach fermentujących, uszkodzonych ziarniaków. Ten szkodnik pojawił się w Polsce na początku lat 90. i aktualnie wyrządza lokalnie duże straty. Zacznijmy jednak od skoczka. Skąd się wziął?
Skoczek kukurydziany nowym szkodnikiem kukurydzy w Polsce
Skoczka Zyginidia scutellaris na roślinach kukurydzy stwierdzono w Polsce w ub.r. Gatunek ten nie posiada jeszcze polskiej nazwy jednak w języku angielskim nazywany jest „maize leafhopper”, co można tłumaczyć jako skoczek kukurydziany. Jak informowali w ub.r. naukowcy z IOR–PIB w Poznaniu, w komunikacie: „Gatunek ten występuje na zachodzie Europy, gdzie jest jednym z najpospolitszych skoczków (np. we Francji). Skoczek kukurydziany po raz pierwszy w Polsce stwierdzono na północy kraju przeszło 100 lat temu. Kolejne doniesienia o jego występowaniu pochodzą dopiero z lat 2000 i 2001 z Górnego Śląska. Następnie jeden samiec skoczka kukurydzianego został odłowiony w aspirator Johnson’a w Winnej Górze z końcem lipca 2009 roku.
r e k l a m a
W 2008, 2009 i 2010 roku w Winnej Górze prowadzono badania zgrupowania skoczków m.in. na uprawach kukurydzy. W tym okresie od kwietnia do października, w tygodniowych odstępach, odławiano owady przy użyciu czerpaka entomologicznego. Przez cały ten okres odłowiono jedynie 1 samicę z rodzaju Zyginidia, co dowodzi, że wówczas gatunek ten nie stanowił zagrożenia dla upraw kukurydzy. W trakcie lustracji uprawy kukurydzy w Winnej Górze dn. 01.08.2019 r. stwierdzono liczne osobniki skoczka kukurydzianego. Na jednej roślinie można było dostrzec od kilku do kilkunastu osobników tego owada. Liście roślin nosiły również ślady jego żerowania w formie białych plamek, niekiedy o gwiaździstym kształcie, które powstają w wyniku wysysania soków roślinnych przez skoczka, na miejsce których do tkanek rośliny dostaje się powietrze.
W literaturze można odnaleźć doniesienia o możliwości przenoszenia przez skoczka kukurydzianego patogenów wywołujących choroby roślin, co dodatkowo może powodować większe zagrożenie dla upraw kukurydzy ze strony tego szkodnika. Skoczka kukurydzianego można uznać za nowego szkodnika kukurydzy w Polsce, a jego pojawienie się w kraju na uprawach kukurydzy w tak wysokiej liczebności może być spowodowane powszechnie obserwowanymi zmianami klimatycznymi, które sprzyjają gatunkom ciepłolubnym.
Budowa urazka kukurydzianego
Owady dorosłe urazka kukurydzianego można spotkać w wielu miejscach i na wielu roślinach, nie tylko na kolbach kukurydzy. Posiadają owalne, silnie wydłużone ciało. Szkodnik jest czarny, długości 4–8 mm, z dwoma parami pomarańczowo-żółtych plam na metalicznie lśniących czarnych pokrywach. Czułki są jedenastosegmentowe, kończące się trzysegmentową buławką. Aparat gębowy jest typu gryzącego.
Jaja są niewielkie, silnie wydłużone, długości 0,8 mm i szerokości 0,23 mm, najczęściej barwy śnieżnobiałej lub białokremowej. Jaja składane są przez samice do gleby w pakietach po kilkanaście lub kilkadziesiąt sztuk. Całkowita płodność jednej samicy to nawet 400 jaj, przy czym średnio owad składa około 300 jaj. Larwy urazka kukurydzianego są barwy białokremowej z jasnobrązową głową i jasnobrązowym zakończeniem odwłoka. Mają wydłużone, walcowate ciało, z trzema parami dobrze wykształconych odnóży tułowiowych. Osiągają długość do 8 mm. Poczwarka jest typu wolnego, początkowo barwy białej lub białokremowej, z czasem ciemnieje. Wyglądem przypomina owada dorosłego. Osiąga 4,4 mm długości oraz 2 mm szerokości. W warunkach glebowo-klimatycznych Polski urazek rozwija jedno pokolenie w ciągu roku. Stadium zimującym są chrząszcze przebywające w glebie wśród resztek materii organicznej (w tym resztek pożniwnych kukurydzy).
Rozwojowi szkodnika sprzyjają plantacje kukurydzy prowadzone w monokulturze. Wiosną (od kwietnia lub maja), po opuszczeniu zimowisk chrząszcze prowadzą żer uzupełniający na różnych roślinach, po czym składają jaja do gleby w pobliżu rozkładającej się materii organicznej np.: opadłych kolb kukurydzy lub resztek łodyg pozostawionych na polu z poprzedniego sezonu wegetacyjnego.
Z jaj wylęgają się larwy żerujące w gnijącym materiale roślinnym. Z chwilą osiągnięcia dojrzałości, larwy budują w glebie komory, w których przepoczwarczają się. Po przepoczwarczeniu, zwykle od czerwca lub lipca pojawiają się chrząszcze nowego pokolenia, które poszukują roślin żywicielskich, w tym kukurydzy, na których żerują aż do jesieni. Po zakończeniu żerowania, zwykle we wrześniu lub październiku, owady schodzą do gleby, gdzie zimują.
- Na zdjęciu chrząszcze urazka kukurydzianego. W ograniczaniu szkodnika duże znaczenie ma zwalczanie omacnicy prosowianki, agrotechnika i hodowla. Szkodnik ma bowiem trudności z atakiem na odmiany kukurydzy ze ściśle przylegającymi liśćmi okrywowymi na całej długości kolb
Urazek kukurydziany silnie reaguje na zapach fermentujący
Chrząszcze pojawiają się na kolbach od końca lipca lub od początku sierpnia i żerują aż do września lub października, gdzie wyjadają całą zawartość ziarniaków będących w fazie mlecznej i woskowej dojrzałości. Rzadziej żerują w twardym ziarnie w fazie pełnej ich dojrzałości. Zwykle na kolby chrząszcze dostają się poprzez znamiona. Niekiedy wchodzą pod słabiej przylegające liście okrywowe i przedostają się w dolne lub środkowe części kolby, gdzie wyjadają ziarniaki.
Żerowanie zaczyna od szczytu kolby i przesuwa się w dół. W odróżnieniu do omacnicy, która wgryza się do wnętrza kolby i drąży w niej kanały, urazek wygryza tylko miękkie ziarniaki. Obserwuje się niemal doszczętne zniszczenie ziarniaków, z których pozostają jedynie resztki okryw owocowo-nasiennych. Niekiedy zdarza się, że na jednej kolbie żeruje nawet powyżej 40 chrząszczy, przy czym zwykle jest od jednego do kilku osobników.
Urazek kukurydziany silnie reaguje na zapach fermentujących bądź gnijących tkanek roślinnych. W związku z tym, jego większa liczebność i szkodliwość notowana jest na tych plantacjach kukurydzy, które wcześniej zostały silnie uszkodzone przez szkodniki lub warunki pogodowe. Gatunkiem szkodnika, któremu zwykle licznie towarzyszy urazek jest omacnica prosowianka. Urazek bardzo chętnie zasiedla również kolby uszkodzone przez szkodniki, ptaki, zwierzynę łowną oraz opady gradu. Urazek wyjada ziarniaki i pośrednio przyczynia się do wzrostu podatności roślin na porażenie przez choroby, a zwłaszcza przez fuzariozę kolb.
- Urazek często kończy dzieło omacnicy prosowianki, a po jego żerowaniu otawarte są bramy dla infekcji kolb przez choroby i bakterie
W ograniczeniu szkodnika kluczowe jest przestrzeganie płodozmianu
Ważne w ograniczaniu urazka kukurydzianego są metody: agrotechniczna i hodowlana. Kluczowe jest przestrzeganie płodozmianu i dążenie do odizolowania przestrzennego uprawy od pół z monokulturą kukurydzy, a także unikania sąsiedztwa z sadami i warzywnikami. Bardzo ważne są staranne zabiegi pożniwne, rozdrabnianie resztek pożniwnych i głębokie ich przyoranie.
Metoda hodowlana to przemyślany dobór odmian do uprawy. Co prawda trudno spotkać rekomendacje dotyczące podatności mieszańców na żerowanie urazka, ale z informacji naukowych wynika, że odmiany, które posiadają ściśle przylegające do ziarniaków liście okrywowe kolb, sięgające samego czubka kolby, znacznie ograniczają żerowanie urazka
kukurydzianego.
Marek Kalinowski
Zdjęcia: Marek Kalinowski
kukurydzianego.
Marek Kalinowski
Zdjęcia: Marek Kalinowski
Marek Kalinowski
Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”
<p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt; font-size: medium; font-family: Cambria;">Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”.</p>
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a