Z artykułu dowiesz się
- Jak ograniczyć chorobę ziemniaka?
- Jakie warunki w przechowalni sprzyjają chorobom ziemniaka?
- Jakie choroby w przechowalni zagrażają ziemniakowi?
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Jak ograniczyć straty w ziemniakach w przechowalni?
22.10.2020autor: Marek Kalinowski
W czasie długotrwałego przechowywania ziemniaków w profesjonalnych przechowalniach wilgotność powinna wynosić 90– 95%, a temperatura dla sadzeniaków ok. 2–6 st. C, dla ziemniaków jadalnych – 4–6 st. C, do przerobu na produkty spożywcze – 6–8 st. C, a dla przemysłu skrobiowego i gorzelniczego do 4 st. C.
Temperatura 6–8 st. C, sprzyja już rozwojowi chorób, a jest wymagana przy ziemniakach do przerobu na frytki itd. Dlaczego? Aby podczas przechowywania utrzymać niską zawartość cukrów redukujących. Wzrost zawartości cukrów w bulwach ziemniaka (w temp. poniżej 6 st. C) powoduje słodki posmak, a w przetwórstwie karmelizację i pogorszenie barwy produktów.
Duży wpływ odmian na straty przechowalnicze
Ubytki naturalne wagi przechowywanych bulw ziemniaka wynikają z transpiracji i oddychania (na co mamy ograniczony wpływ) oraz kiełkowania. Czynnik odmianowy jest niezwykle istotny dla długotrwałego przechowywania ziemniaków z minimalnymi stratami. Z badań IHAR wynika, że do odmian cechujących się najmniejszymi ubytkami naturalnymi nieprzekraczającymi 10% w czasie ich przechowywania przez 6 miesięcy należą m.in.: Albina, Alicja, Aksamitka, Bard, Cykada, Gloria, Jasia, Kuba, Lord, Mors, Salto, Tokaj, Wawrzyn, Wigry, Wiking, Vineta.
r e k l a m a
Pamiętajmy o dużym wpływie odmian na straty przechowalnicze. To ważne w gospodarstwach rodzinnych przechowujących ziemniaki w mniejszych ilościach w piwnicach, kopcach lub budynkach adaptowanych, gdzie trudniej jest zadbać o optymalne warunki. Ubytki naturalne są niczym w porównaniu do strat powodowanych przez choroby przechowalnicze: zarazę ziemniaka, suchą zgniliznę, mokrą zgniliznę i zgnilizny mieszane.
Zainfekowane bulwy mogą gnić na polu
Zaraza ziemniaka poraża część nadziemną ale również bulwy. Zainfekowane bulwy mogą gnić na polu, a gdy infekcja nastąpi w końcowym okresie wegetacji to gnicie będzie miało miejsce w czasie przechowywania. Na powierzchni bulw występują purpurowo–ołowiane plamy, a na przekroju widoczne są twarde nacieki wnikające w głąb miąższu. Bulwy chore ulegają też wtórnemu porażeniu przez inne choroby grzybowe i bakteryjne. Zarodniki pływkowe zarazy atakujące bulwy powinniśmy eliminować ostatnimi zabiegami w czasie wegetacji i pamiętajmy o tym w następnych sezonach.
Źródłem suchej zgnilizny jest gleba i gnijące bulwy
Sucha zgnilizna powodowana jest przez grzyby z rodzaju Fusarium, a źródłem jest gleba i gnijące bulwy. Grzyby wywołujące chorobę atakują bulwy w miejscach uszkodzeń mechanicznych i miejscach porażenia pierwotnego innych chorób. Rozwojowi choroby sprzyja temperatura wyższa od optymalnej dla długotrwałego przechowywania. Drugim czynnikiem sprzyjającym rozwojowi suchej zgnilizny są głębokie powyżej 5 mm uszkodzenia miąższu. Na zainfekowanych bulwach tworzy się grzybnia o różnym zabarwieniu, a wewnątrz bulw widoczne są szczeliny wypełnione jasną grzybnią. Chore bulwy wysychają, mumifikują i rozpadają się.
Kluczowy w ograniczeniu suchej zgnilizny jest umiejętnie przeprowadzony zbiór, transport i sortowanie bulw. Im mniej uszkodzeń mechanicznych tym mniej problemów w przechowalni. Istotnym czynnikiem jest wybieranie do uprawy odmiany bardziej odpornych na uszkodzenia mechaniczne oraz porażenie grzybami z rodzaju Fusarium.
Mokra zgnilizna rozwija się w warunkach podwyższonej temperatury
Mokra zgnilizna to choroba bakteryjna wywoływana głównie przez bakterie z rodzaju Erwinia. Do zakażenia dochodzi w polu – chore bulwy pochodzą spod roślin porażonych czarną nóżką. Porażone bulwy są źródłem infekcji innych bulw uszkodzonych mechanicznie lub przez sprawców innych chorób przechowalniczych.
Mokra zgnilizna rozwija się najlepiej w warunkach podwyższonej temperatury i wilgotności powietrza oraz zwiększonego stężenia dwutlenku węgla. Ma to zazwyczaj miejsce w źle wietrzonych przechowalniach, stąd tak ważne w kopcach są wywietrzniki, a w piwnicach system wentylacji podłogowej. Proces chorobowy rozpoczyna się od przedchlinek Porażone bulwy gniją bardzo szybko i całe zamieniają się w miękką i mokrą cuchnącą masę.
Jak ograniczyć chorobę? Ważne jest zapewnienie optymalnej temperatury i wilgotności w czasie przechowywania, ale pracę nad ograniczeniem sprawcy mokrej zgnilizny trzeba rozpocząć na polu. Ważna jest selekcja negatywna roślin porażonych czarną nóżką, szukanie i uprawa odmian z podwyższoną odpornością na porażenie bakteriami oraz odrzucanie bulw podejrzanych i uszkodzonych mechanicznie zanim trafią do przechowalni.
- Mokre zgnilizny bulw to dzieło bakterii z rodzaju Erwinia, a w ich ograniczaniu ważna jest selekcja negatywna roślin chorych na czarną nóżkę
Rozwój zgnilizn mieszanych bardzo przyspiesza wysoka wilgotność
Zgnilizny mieszane to najczęstsza przyczyna dużych strat przechowalniczych. Rzadko dochodzi do infekcji bulw przez jednego sprawcę, a niestety infekcje mieszane grzybami i bakteriami powodują straty znacznie większe niż z infekcji pojedynczych.
Badania wskazują na zjawisko stymulacji wzajemnego rozwoju między bakteriami, a grzybami. Rozwój zgnilizn mieszanych bardzo przyspiesza wysoka wilgotność i podwyższone stężenie dwutlenku węgla. Jak wskazują badania wykonywane w zakładzie nasiennictwa i ochrony ziemniaka IHAR–PIB w Boninie jeżeli na bulwie rozwija się w czasie przechowywania kilka patogenów zgnilizny to rozwój takiej infekcji mieszanej jest ekspresowy – 5–krotnie szybszy, aniżeli infekcji pojedynczych. Wysoki plon ziemniaków to dopiero połowa sukcesu. Kluczowe jest ograniczanie chorób przechowalniczych w czasie wegetacji i w przechowalni.
Marek Kalinowski
Zdjęcie:
Marek Kalinowski
Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”
<p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt; font-size: medium; font-family: Cambria;">Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”.</p>
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a