Stosunkowo krótki okres wegetacji grochu siewnego sprawia, że jest dobrym przedplonem dla gatunków ozimych wymagających wczesnego siewu jak: rzepak, jęczmień.

Przed uprawą rozpoznać rynek

Groch można uprawiać i uprawia się w całym kraju, a Listy Odmian Zalecanych tworzą od ub.r. wszystkie województwa. Ponieważ nie ma jeszcze oficjalnych rekomendacji na 2022 r. na mapie prezentujemy LOZ grochu siewnego na 2021 r. zmiany zapewne będą, ale kosmetyczne. Aby uzyskać zadowalające plonowanie grochu konieczna jest znajomość agrotechniki, ale i wiedza na temat odmian, zwłaszcza na temat odporności na osypywanie nasion przed zbiorem. Decydując się na uprawę grochu na większym areale warto wcześniej poznać lokalny rynek bobowatych i np. to, jakie odmiany preferują w skupie producenci pasz.

Zaletą grochu jest, że spośród odmian ogólnoużytkowych i pastewnych można dobrać odmiany praktycznie do każdego stanowiska – na gleby ciężkie i lekkie. Mniej wymagające odmiany pastewne (peluszka) są doskonałą alternatywą dla uprawy łubinu. Ale pamiętajmy o ważnej wadzie tego gatunku – to skłonność do osypywania nasion przed zbiorem. Są pod tym względem różnice między odmianami i warto się z nimi zapoznać w dostępnych publikacjach COBORU.

• W gronie odmian pastewnych o barwnych kwiatach Hubal jest wyjątkowy. To odmiana liściasta z liśćmi parzystopierzastymi

• Odmiany ogólnoużytkowe grochu są wąsolistne i mają białe kwiaty

Wczesny dość głęboki siew

Na jakie plony nasion grochu można liczyć? W ostatnich trzech sezonach groch w badaniach COBORU plonował dość stabilnie – bardzo dobrze w 2020 r. i doskonale w 2021 r. Plon wzorca w 2020 r. wyniósł 37,6 q/ha, a najwyżej plonowały odmiany najczęściej rekomendowane na LOZ. Odmiana Astronaute plonowała wtedy na poziomie 113% wzorca, Batuta – 110%, a Tarchalska 108%. Ostatni sezon był jeszcze lepszy. Plon wzorca wyniósł w ub.r. 42,0 q/ha. Bardzo dobrze spisała się najczęściej rekomendowana Astronaute (108% wzorca). Na takim samym poziomie plonowała też wysoka odmiana pastewna Mefisto.

Te informacje, zwłaszcza kiedy myślimy o rozpoczęciu uprawy grochu, warto wziąć pod uwagę i sprawdzić w publikowanych przez COBORU wynikach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego. Najwyższe plony grochu uzyskuje się na glebach o odczynie obojętnym. Ważny dla plonowania jest możliwie najwcześniejszy termin siewu (od połowy marca). Nasiona grochu siejemy dość głęboko, zależnie od gleby i wielkości nasion na 6–8 cm, w obsadzie 110–120 roślin/m². Nasiona bezwzględnie powinny być zabezpieczone zaprawą fungicydową. Jak w przypadku wszystkich bobowatych grubonasiennych wskazane jest zaszczepienie nasion bakteriami brodawkowymi.

• Nasiona grochu siewnego zależnie od przebiegu wegetacji zawierają w suchej masie 22–26% białka i 5,5–6% włókna. To obok bobiku drugi gatunek krajowych bobowatych o największych możliwościach zastąpienia soi w recepturach paszowych

Najczęściej rekomendowane odmiany grochu siewnego

Poniżej przedstawiamy też krótką charakterystykę (wg informacji COBORU) trzech najczęściej rekomendowanych odmian ogólnoużytkowych (Astronaute, Batuta, Tarchalska) i dwóch odmian pastewnych – Hubala i Turni.

Astronaute

odmiana ogólnoużytkowa wąsolistna, przydatna do uprawy na zbiór suchych nasion z przeznaczeniem na paszę oraz na cele kulinarne. W kraju średni plon za lata 2015–2017 wynosił 108% wzorca ogólnego plonu. Plon nasion duży do bardzo dużego, plon białka duży. Termin kwitnienia bardzo wczesny, dojrzewania wczesny do bardzo wczesnego, okres kwitnienia krótki do bardzo krótkiego. Równomierność dojrzewania bardzo dobra. Rośliny niskie. Odporność na wyleganie w czasie kwitnienia i przed zbiorem średnia do dużej. Odporność na mączniaka rzekomego średnia do dużej, na fuzaryjne więdnięcie, zgorzelową plamistość i mączniaka prawdziwego – średnia. Nasiona żółte, masa 1000 nasion średnia do dużej. Zawartość białka ogólnego i włókna surowego w nasionach mała. Tempo rozgotowywania się nasion średnie do dobrego. Optymalna obsada roślin około 110 szt./m² .

Batuta

odmiana ogólnoużytkowa wąsolistna, przeznaczona do uprawy na suche nasiona do wykorzystania na konsumpcję i na paszę. W kraju średni plon w roku 2015–2017 wynosił 106% wzorca ogólnego plonu. Plon nasion i białka ogólnego bardzo duży, stabilny w latach badań. Termin kwitnienia i dojrzewania średni do dość późnego, okres kwitnienia średni. Rośliny średniej wysokości cechują się bardzo dobrą sztywnością w czasie kwitnienia i dobrą przed zbiorem. W bardzo małym stopniu podatna na choroby. Rośliny dojrzewają dość równomiernie. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Odmiana żółtonasienna, nasiona średniej wielkości o zawartości białka nieco mniejszej od średniej. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 110 szt./m² .

Tarchalska

odmiana ogólnoużytkowa wąsolistna, żółtonasienna, przydatna do uprawy na zbiór suchych nasion z przeznaczeniem na paszę oraz na cele kulinarne. W kraju średni plon za lata 2015–2017 wynosił 101% wzorca ogólnego plonu. Termin kwitnienia i dojrzewania średni. Okres kwitnienia średni. Rośliny średnio wysokie. Wyleganie na początku kwitnienia nie występuje, w fazie końca kwitnienia bardzo małe, przed zbiorem małe. Równomierność dojrzewania dość dobra. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Plonowanie w odniesieniu do nasion i białka ogólnego bardzo duże do dużego. Zawartość białka ogólnego w nasionach mała. Masa 1000 nasion dość duża. Udział nasion bardzo dużych – duży, bardzo małych – bardzo mały. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 110 szt./m² .

Hubal

odmiana pastewna o liściach parzystopierzastych, przydatna do uprawy na zbiór suchych nasion z przeznaczeniem na paszę. W kraju średni plon za lata 2015–2017 wynosił 97% wzorca ogólnego plonu. Termin kwitnienia i dojrzewania średni. Okres kwitnienia średni do nieco krótszego. Rośliny średnio wysokie, które w fazie kwitnienia zachowują bardzo dobrą sztywność. Wyleganie przed zbiorem średnie. Łan dojrzewa równomiernie. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Plonowanie w odniesieniu do nasion i białka ogólnego bardzo duże do dużego. Zawartość białka ogólnego duża do bardzo dużej. Masa 1000 nasion – średnia. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin około 110 szt./m²

Turnia

odmiana pastewna, nasienna, wąsolistna, o barwnych kwiatach. Plon nasion dość duży do dużego, białka średni. W kraju średni plon za lata 2015–2017 wynosił 103% wzorca ogólnego plonu. Termin kwitnienia wczesny, dojrzewania średni. Okres kwitnienia średni do dość długiego. Rośliny średnio wysokie. Wyleganie w fazie początku kwitnienia nie występuje, w końcu kwitnienia małe, przed zbiorem średnie. Podatność na choroby mała. Równomierność dojrzewania roślin dobra. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Nasiona drobne. Zawartość białka ogólnego dość mała, włókna surowego dość mała do średniej. Optymalna obsada roślin około 110 szt./m².

• Groch można uprawiać w czystym siewie, ale też jest to doskonały komponent mieszanek zbożowo-strączkowych

Listy Odmian Zalecanych grochu siewnego na 2021 r. (Źródło: COBORU)

Dolnośląskie

ogólnoużytkowe:

• Astronaute
• Batuta
• Tarchalska
• Mandaryn
• Spot

pastewne:

• Turnia

Kujawsko-pomorskiego

ogólnoużytkowe:

• Astronaute
• Batuta
• Tarchalska
• Mandaryn
• Spot
• Arwena
• Olimp

pastewne:

• Hubal*
• Turnia

Lubelskie

ogólnoużytkowe:

• Astronaute
• Batuta
• Tarchalska
• Mandaryn
• Spot
• Arwena
• Tytus

Lubuskie

ogólnoużytkowe:

• Astronaute
• Batuta
• Tarchalska
• Mandaryn
• Spot

pastewne:

• Hubal*

Łódzkie

ogólnoużytkowe:

• Astronaute
• Batuta
• Tarchalska
• Mandaryn
• Arwena

pastewne:

• Milwa

Małopolskie

ogólnoużytkowe:

• Astronaute
• Batuta
• Tarchalska
• Mecenas

Mazowieckie

ogólnoużytkowe:

• Astronaute
• Batuta
• Tarchalska
• Mandaryn
• Spot

Opolskie

ogólnoużytkowe:

• Astronaute
• Batuta
• Tarchalska
• Mandaryn
• Arwena
• Olimp
• Mecenas

Podkarpackie

ogólnoużytkowe:

• Astronaute
• Batuta
• Tarchalska
• Mandaryn
• Mecenas

Podlaskie

ogólnoużytkowe:

• Astronaute
• Batuta
• Tarchalska
• Mandaryn
• Spot
• Arwena
• Nemo
• Grot

pastewne:

• Hubal*

Pomorskie

ogólnoużytkowe:

• Astronaute
• Spot
• Olimp
• Nemo
• Tytus
• Rivoli

pastewne:

• Turnia

Śląskie

ogólnoużytkowe:

• Astronaute
• Batuta
• Tarchalska
• Mandaryn
• Arwena
• Mecenas
• Grot
• Prosper

pastewne:

• Hubal*
• Turnia

Świętokrzyskie

ogólnoużytkowe:

• Astronaute
• Batuta
• Mandaryn
• Olimp
• Tytus

Warmińsko-mazurskie

ogólnoużytkowe:

• Astronaute
• Batuta
• Tarchalska
• Mandaryn
• Spot
• Nemo

pastewne:

• Hubal*
• Turnia

Wielkopolskie

ogólnoużytkowe:

• Astronaute
• Batuta
• Tarchalska
• Spot
• Olimp

pastewne:

• Hubal*
• Turnia

Zachodniopomorskie

ogólnoużytkowe:

• Batuta
• Tarchalska
• Arwena
• Olimp
• Nemo
• Kazek
• Mentor

pastewne:

• Hubal*
• Turnia

*– odmiana liściasta

Marek Kalinowski

Zdjęcia: Marek Kalinowski

Oprac. Natalia Marciniak-Musiał na podstawie artykułu Marka Kalinowskiego pt. Lista Odmian Zalecanych – groch siewny, który ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 3/2022 na str. 18.  Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.