Jest jeszcze trochę czasu, by przemyśleć, czy możemy założyć winnicę, czy warunki glebowe i klimatyczne będą odpowiednie (niektóre odmiany wytrzymują spadki temperatur do -16 st. C, są jednak i takie, które poradzą sobie z temp.  -30 st. C). Weźmy pod uwagę, że wiąże się to z inwestycją, która zacznie się zwracać dopiero w trzecim roku. Drugim ważnym problemem będzie właściwe prowadzenie winnicy, w tym nawożenie i cięcie, bez którego nie mamy co liczyć na obfite zbiory.

Zanim podejmiemy decyzję o uprawie winorośli, warto poznać zarówno budowę krzewu, wzrost, jak i owocowanie, co warunkuje właściwe prowadzenie plantacji. Winorośl jest wieloletnim pnączem o rocznych przyrostach sięgających nawet kilka metrów. Jej żywotność czasem sięga 100 lat. Ponieważ ma tendencję do dużego przyrastania, które nie sprzyja dobremu owocowaniu i stwarza niepotrzebne zagęszczenie, należy bezwzględnie, odpowiednio ciąć rośliny. Liście 3–5-klapowe, sercowato-okrągłe o piłkowanych brzegach, ułożone są na pędach skrętolegle. Kwiaty, które pojawiają się na przełomie maja i czerwca, są niepozorne, żółtozielone, zebrane w wiechy naprzeciw liści. Kwitnienie trwa około dwóch tygodni, a po kolejnych 2 tygodniach od zakończenia kwitnienia w miejscu kwiatów są jagody wielkości grochu. W ciągu 1,5 do 2 miesięcy później jagody osiągają wielkość docelową i rozpoczyna się etap ich dojrzewania.

Część nadziemna winorośli składa się ze zdrewniałych, jak i zielnych elementów rośliny. Zdrewniałą częścią jest pień, który w zależności od metody prowadzenia ma od 40 cm do 1,50 m wysokości. Ponieważ pień, nawet wieloletniego krzewu, nie jest gruby, wymaga stosowania podpór i to jest jedna z niedogodności prowadzenia plantacji. Przedłużeniem pnia są ramiona skośne bądź poziome. Częścią zdrewniałą są również łozy, czyli ubiegłoroczne pędy zielne, tzn. latorośle po ukończonym okresie wegetacji. Części zielne to ulistnione niezdrewniałe pędy, które są latoroślami. Te w czasie wzrostu i wegetacji czepiają się podpór za pomocą wąsów czepnych, a w sierpniu rozpoczyna się etap ich drewnienia, które przebiega od nasady ku wierzchołkowi. Na pędach są międzywęźla i węzły, na których są pączki, czyli oczka. Z pąków na łozach lub częściach wieloletnich wyrastają zarówno pędy owoconośne, jak i pędy zastępcze. Krzew najlepiej owocuje na latoroślach wyrastających z pąków znajdujących się na łozach, natomiast pędy wyrastające bezpośrednio z wieloletnich części nie wytwarzają gron.

Z uwagi na mocny system korzeniowy, rośliny można uprawiać na niemal każdej glebie. Należy jednak unikać gleb ciężkich, podmokłych, nieprzepuszczalnych, które przyhamowują rozwój winorośli i stwarzają ryzyko chorób grzybowych. Pod uprawę najlepsze są gleby lekkie, piaszczysto-gliniaste, przepuszczalne i łatwo się nagrzewające. Pod odmiany przemysłowe wystarczą gleby piaszczyste, natomiast pod deserowe lepsze będą gleby próchniczne, dobrze się nagrzewające. Dzięki głębokiemu systemowi korzeniowemu rośliny nie boją się suszy, należy brać pod uwagę poziom wód gruntowych, które nie powinny podchodzić wyżej niż 1,5 m od powierzchni. Pod plantacje, czyli winnice, możemy przeznaczyć gleby IV, V, a nawet VI klasy bonitacyjnej. Wymagany odczyn to pH 6,0–6,5. Kwasowość i zasobność powinniśmy sprawdzić wykonując analizę chemiczną w okręgowej stacji chemiczno-rolniczej.

Winorośl jest rośliną ciepłolubną i wymagającą dużej ilości światła słonecznego. Nasłonecznienie ma niebagatelne znaczenie dla wzrostu i dojrzewania owoców. A zatem najlepiej zakładać winnice na zachodnich, południowych lub południowo-zachodnich stokach, gdzie takie warunki najczęściej występują. Oczywiście na równinie także można zakładać plantacje, choć tu warunki są mniej sprzyjające gromadzeniu cukrów w owocach. Należy unikać rejonów częstych gradobić, przymrozków wiosennych, zastoisk mrozowych, gdzie długo utrzymuje się zimne powietrze. Wokół granicy winnicy od strony silnie wiejących zimnych wiatrów, czyli od północy i północnego wschodu, dobrze jest posadzić żywopłot z drzew lub krzewów. Nie należy sadzić zbyt wysokich drzew (mogą być olchy, brzozy), by nie ograniczały dostępu światła słonecznego w godzinach porannych lub późnym popołudniem. Od strony zachodniej sadzimy również szpaler drzew chroniący przed burzami i silnymi porywami wiatrów, szczególnie w okresie wczesnowiosennym. Można tu wykorzystać naturalne zadrzewienia i zakrzaczenia oraz budynki, mury czy inne osłony, ale ważne, by nie tworzyły zamkniętego obszaru i nie utrudniały odpływu zimnego powietrza.

Małgorzata Wyrzykowska
Zdjęcie: Małgorzata Wyrzykowska