Od momentu rejestracji Białobrzeskie były uprawiane głównie na cele włókiennicze ze względu na wysokość rośliny oraz wysoko cenione parametry pozyskiwanego włókna. Cenionym surowcem były również paździerze konopne, chodź w tym przypadku ich zastosowanie ewaluuje aż do dziś. Pierwotnie niezbyt doceniane, wykorzystywane głównie do produkcji płyt paździerzowych, obecnie stanowią kluczowy komponent tzw. betonu konopnego, który znajduje wielu entuzjastów wśród przedstawicieli sektora budownictwa ekologicznego.

Białobrzeskie rosną nawet do 6 metrów!

Białobrzeskie, szczególnie we wschodnich rejonach Polski, zaskakują wysokością (niektóre osobniki dorastają do prawie 6 metrów). Ta instytutowa odmiana bardzo dobrze sobie radzi w naszych warunkach klimatyczno-glebowych. Wykształca głęboki, palowy system korzeniowy, dzięki temu lepiej znosi suszę czerpiąc wodę z głębszych partii gleby. Białobrzeskie są również interesujące dla zastosowania biomasy w energetyce.

Odmiana może wydać 26,8 t z ha biomasy całej rośliny, a w przypadku pozyskiwania ziarna ok. 8–10 ton z ha suchej masy słomy. Ta wyjątkowa odmiana w ramach Programu Konopnego IWNiRZ – PIB zostały skomercjalizowane w wielu krajach m.in. USA, Kanada, Argentyna, RPA, Australia, Niemcy, Wielka Brytania. Konopie włókniste mają wiele interesujących zastosowań. Są obecne m.in. w sektorze spożywczym, kosmetycznym, włókienniczym, budowlanym, energetycznym oraz biokompozytowym.

Modelowa rekultywacja terenów pogórniczych za pomocą konopi włóknistych

Obecnie mając na uwadze aspekty środowiskowe zwrócono uwagę na ich nową funkcję jako remedium w procesie rekultywacji terenów poprzemysłowych. IWNiRZ – PIB ma w tym zakresie wiedzę, doświadczenie i świeże badania. W latach 2012–2018 Instytut zrealizował projekt pt. "Nowa technologia rekultywacji terenów zdegradowanych w rejonie KWB Konin z zastosowaniem uprawy konopi włóknistych. Projekt dofinansowany był z instrumentu LIFE+ Unii Europejskiej oraz ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Miejscem realizacji projektu były tereny pogórnicze Kopalni Węgla Brunatnego "Konin" w gminie Kazimierz Biskupi. Głównym celem projektu było stworzenie modelowej metody rekultywacji terenów poprzemysłowych.

Rekultywacja prowadzona była na obszarze 25 ha i polegała na uprawie w płodozmianie dwóch roślin tj. konopi włóknistych odmiany Białobrzeskie, dających dużą masę słomy (około 10–12 t biomasy na powierzchni 1 hektara) oraz lucerny siewnej, cechującej się zdolnością wiązania wolnego azotu. Całość wytworzonej masy organicznej po koszeniu przyorywano. Powstający układ kompozytu biologicznego stymulował odtwarzanie warstwy próchniczej, zwiększał zasobność w składniki pokarmowe, poprawiał stosunki wodno-powietrzne oraz stwarzał warunki do namnażania się mikroorganizmów glebowych, bez których gleba jest martwa.

Rekultywacja jałowej gleby zakończona sukcesem - nawet 7-10 ton z biomasy z hektara

Jak informuje Instytut, efekty rekultywacji są doskonałe i warte popularyzacji. Znacząco wzrosła w glebie ilość materii organicznej. Szybko rosły na rekultywowanym obszarze plony (konopi z 2 t/ha w 1 roku projektu do 5–7 ton/ha w 6. roku projektu oraz lucerny z 1 t/ha w 1 roku projektu do 7–10 ton/ha w 6. roku). Wzrosła wyraźnie absorpcji dwutlenku węgla z atmosfery z 1 tony/ha w pierwszym roku projektu do 2 ton/ha w 6. roku projektu. Uprawy stały się też przyjaznym siedliskiem rozwoju populacji ptaków i owadów.

Te efekty, to w największej mierze zasługa konopi włóknistych odmiany Białobrzeskie wykorzystanych w programie rekultywacji. To zasługa przede wszystkim dużej produkcji biomasy i silnego korzenia palowego dorastającego na głębokość ok. 1,5 m, który przewietrza i spulchnia zbitą glebę.

W roku 2019, który był pierwszym rokiem po zakończeniu prac rekultywacyjnych, w okresie wiosennym wykonano zabiegi przed siewem (wczesna orka, agregat uprawowy). Przeprowadzono nawożenie NPK pod wytypowane rośliny. Na polach wysiano kukurydzę (4 ha), pszenicę (2 ha) oraz dosiano nasiona lucerny (19 ha). Plony są już dobre i z każdym rokiem rosną.

• To nie są 6-metrowe Białobrzeskie, to inny hit Instytutu – odmiana Henola. Bardzo plenna w uprawie na nasiona, uprawiana przez rolników w ramach Programu Konopnego

fot. Marek Kalinowski, archiwum TPR

Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 10/2023 na str. 35. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.