Bezpieczne i skuteczne stosowanie chemicznych środków ochrony roślin to podstawa prowadzenia produkcji rolnej. Jest to ściśle powiązane z przestrzeganiem wielu zasad, jakże istotnych dla użytkownika, których przestrzeganiem i wdrażaniem zajmuje się także Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
Na co rolnik powinien zwracać szczególną uwagę? Chodzi o m.in. 

• Integrowaną ochronę roślin.
• Stosowanie legalnych środków ochrony roślin.
• Zakup ŚOR od zarejestrowanych sprzedawców.
• Informować o planowanym zastosowaniu środka ochrony roślin.
• Aplikacji ochrony chemicznej zgodnie z etykietą.
• Przestrzeganie warunków prawidłowego stosowania środków ochrony roślin.
• Przejście szkolenia.
• Badania i kalibracje sprzętu do stosowania środków ochrony roślin.
• Dokumentację wykonanych zabiegów ŚOR.

W jaki sposób chemikalia mogą przedostać się do organizmu człowieka?

Możliwe drogi wchłaniania środków ochrony roślin to:

• Doustna - występuje w przypadku wypicia lub zjedzenia pestycydu.
• Skóra - mamy z nią do czynienia, gdy preparat zostanie umieszczony na skórze, bardzo często z tym przypadkiem mamy do czynienia przy przenoszeniu preparatów i przygotowaniu cieczy roboczej.
• Oddechowa - występuje przy przedostaniu się preparatu do dróg oddechowych. Najczęściej mamy do czynienia przy przygotowaniu cieczy roboczej lub przy opryskiwaniu.
• Śluzówki - przez błony śluzowe dostają się środki ochrony roślin, w postaci cieczy roboczej par i aerozoli. Często mamy do czynienia z dostaniem się środków do oczu.

Ważna znajomość zagrożeń, ich rozpoznawania i zapobiegania

Informacje o szkodliwości umieszczone na etykiecie produktu należy znać i rozumieć. Liczy się świadomość zagrożeń i znajomość działań ochronnych dla użytkowników i postronnych osób, zwierząt oraz środowiska naturalnego. A także:

• nie dopuszczać do kontaktu z preparatami osób niepowołanych, zwłaszcza dzieci,
• zachowanie zasad bezpieczeństwa od otwarcia opakowania, po zabieg opryskiwania i jego zakończenia, ponieważ zapobiega to chociażby przypadkowemu zabrudzeniu odzieży i środowiska,
• uważne przeczytanie etykiet i widniejących tam wskazówek przed każdym użyciem. 

Co należy zrobić przed podjęciem pracy?

1. Zapoznać się z zagrożeniami wyszczególnionymi na etykiecie środka (drażniący, toksyczny, wybuchowy), aby zapobiec zatruciom ludzi, zwierząt oraz środowiska,
2. Zaniechać stosowania środków w strefie bezpośredniej ochrony źródeł i ujęć wody oraz na terenie uzdrowisk i otulin parków narodowych (jest to wymóg prawny dla większości środków ochrony roślin),
3. Unikać przebywania na terenie krótko po wykonaniu oprysku, zwrócić uwagę na prewencję dla ludzi i zwierząt określoną w etykiecie - instrukcji stosowania,
4. Rozważyć czy można zapobiec danemu zagrożeniu poprzez podjęcie dodatkowych środków ostrożności,
5. Jeżeli wyeliminowanie ryzyka nie jest możliwe, zastanowić się, jak można zagrożeniu (na przykład poprzez użycie odzieży ochronnej).

6. Podczas zamgławiania, aerozolowania lub gazowania należy:

Umieścić wyraźne ostrzeżenia o wyłączeniu z użycia pomieszczeń w przypadku wykonania oprysków w budynku,

• Chronić przed dostępem osób bez odpowiedniego zabezpieczenia do momentu dostatecznego przewietrzania budynku,
• Zachować szczególną ostrożność w styczności ze środkami, które wytarzają gaz przy kontakcie z wodą. Wyłącznie profesjonaliści, specjalnie przeszkoleni w zakresie ich używania, mogą stosować takie środki.

7. Podczas stosowania środków granulowanych i przynęt należy:

• Zachować szczególną ostrożność przy stosowaniu na obszarach dostępnych dla osób postronnych i zwierząt domowych,
• Na publicznie dostępnych obszarach umieścić odpowiednie znaki ostrzegawcze,
• Usunąć rozsypane przypadkowo granulki i przynęty zgodnie ze wskazówkami umieszczonymi na etykiecie, szczególnie w pomieszczeniach zamkniętych może dojść do wydzielania niebezpiecznych oparów.

8. Podczas zaprawianie nasion należy:

• Precyzyjnie kalibrować i konserwować zaprawiarki,
• Sprawdzić stosowane dawki (pokrycie nasion środkiem),
• Oznaczyć zaprawione nasiona,
• Upewnić się, że posiane nasiona podczas odpowiednio przykryte glebą,
• Zwrócić szczególną uwagę podczas czyszczenia siewnika i usuwania pyłowych pozostałości ze zbiorników lub worków na nasiona,
• Posprzątać lub zakopać rozsypane nasiona na polu.

9. Podczas zanurzenia i moczenia należy:

• Oznaczyć rośliny poddane zabiegowi,
• Usunąć zużyte roztwory do zanurzenia w sposób określony w etykiecie (nie wylewać ich do odpływów ani cieków wodnych).

10. Podczas podlewania należy:

• Wykalibrować sprzęt do aplikacji, aby zapewnić zastosowanie odpowiedniej dawki.
• Zapewnić potrzebny przepływ wody,
• Dopilnować, aby ciecz użytkowana nie wylewała się i nie niszczyła obszarów innych niż obszary docelowe.

Wymogi i sankcje karne dla użytkowników profesjonalnych

PIORiN jest instytucją sprawującą nadzór nad prawidłowym stosowaniem środków ochrony roślin, która prowadza kontrole w miejscach, gdzie są lub mogą być stosowane środki ochrony roślin. Nieprawidłowości są karane za pomocą grzywny albo kary administracyjne wynikające z ustawy o środkach ochrony roślin.

Profesjonalni użytkownicy muszą przestrzegać wymogów określonych w prawie, czyli zachowywać minimalne odległości od określonych miejsc lub obiektów, a na terenie otwartym wykonywać opryski, jeżeli prędkość wiatru nie przekracza 4 m/s. Stosujący ochronę chemiczną powinni wykazywać się wiedzą dotyczącą ochrony roślin i posiadać kwalifikacje, które można uzyskać poprzez udział w szkoleniach tematycznych.
Zabiegi aplikacji śor powinny być wykonywane za pomocą przeznaczonego do tego sprzętu, dzięki czemu zminimalizuje się potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska.  Jednocześnie sprzęt taki musi być sprawny technicznie i skalibrowany oraz posiadać tego potwierdzenie uzyskane w jednostkach do tych czynności uprawnionych.

 

Oprac. Natalia Marciniak-Musiał

na podstawie PIORIN
Fot. Pixabay