Starzec Jakubek coraz bardziej ekspansywny

W ostatnich latach coraz bardziej rozprzestrzeniają się na użytkach zielonych niepożądane i często trujące rośliny. Szczególnie obserwujemy ten proces na ekstensywnie prowadzonych użytkach zielonych i obszarach objętych programami ochrony przyrody, jak np. Natura 2000. Jednym z takich ekspansywnych gatunków jest Starzec Jakubek (Senecio jacobaea, nazwa zwyczajowa zapisywana również starzec jakubek), a stwierdzenie jego obecności na użytku zielonym wymaga jak najszybszej interwencji. Z jednej strony jest to gatunek ekspansywny i szybko może opanować ruń. A z drugiej, jego obecność jest także niebezpieczna dla zwierząt, ponieważ w przeciwieństwie do większości innych gatunków trujących na użytkach zielonych, po zakonserwowaniu (siano, kiszonka) nadal ma właściwości trujące.

Jak rozpoznać starca jakubka?

W okresie jego kwitnienia, który trwa nawet do września, można rozpoznać po jaskrawożółtych kwiatach, które mają po 13 płatków zewnętrznych. Różni się tym od innych żółto kwitnących roślin na użytkach zielonych, takich jak dziurawiec zwyczajany czy wrotycz pospolity (na zdjęciu poniżej).

Jest to roślina dwuletnia lub wieloletnia. Osiąga wysokość 80–120 cm, czasem prawie 150 cm. Korzeń palowy, silnie rozkrzewiony, krótki, sięgający na głębokość 15–25 cm, z krótkim kłączem. Łodyga jest wyprostowana i wełnisto owłosiona. Co charakterystyczne, łodygi pędów kwiatowych są często ciemnoczerwone.

Potencjał nasienny starca Jakubka jest ogromny, ponieważ każda roślina może wydać do 150 000 zdolnych do przemieszczania się z wiatrem nasion, które zachowują zdolność do kiełkowania w glebie do 20 lat. Bardzo łatwo kiełkują na terenach nie pokrytych darnią, jak np. luki w darni powstałe po wygryzaniu przez zwierzęta czy w efekcie suszy.

Jak zwalczać trujący chwast?

Aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się starca Jakubka na użytku, trzeba powstrzymać rośliny przed wytworzeniem nasion i ich rozsianiem. Niestety, brak jest zarejestrowanych środków, dlatego jedynym i, jak na razie najlepszym wyjściem, jest usunięcie pojedynczych roślin (najlepiej w rękawiczkach), również z korzeniami (!) i usunięcie rośliny z użytku. Przy silnej presji tego chwastu pomaga:

• koszenie na początku kwitnienia, także na przydrożnych i poboczach,
• usunięcie i zniszczenie rozdrobnionego materiału,
• konsekwentne powtarzanie tych zabiegów podczas kwitnienia kolejnych odrostów.

Herbicydy pomagają częściowo w zwalczaniu starca Jakubka, aczkolwiek w kraju nie ma zarejestrowanego środka przeciwko temu chwastowi. W Niemczech zarejestrowany jest na użytkach zielonych do jego zwalczania środek Simplex, który częściowo także działa na korzenie. Zawiera on fluroksypyr (100 g/l) oraz aminopyralid (30 g/l). W kraju na UZ zarejestrowany mamy herbicyd Fernando Forte 300 EC zawierający również fluroksypyr, ale w większej dawce, tj. 150g/l w połączeniu z trichlopyrem, również w dawce 150 g/l. Zwalcza on m.in. szczawie oraz ostrożnia, lecz nie ma rejestracji przeciwko starcowi.

Zwalczanie wieloletnich chwastów na użytkach zielonych

Do zwalczania tego typu wieloletnich chwastów trujących na użytkach trzeba koniecznie dobrze się przygotować i działać systemowo, tzn.:

• odpowiednia pielęgnacja wiosenna: włókowanie, wałowanie, a w trakcie wegetacji częste koszenie,
• możliwe zwalczanie poprzez punktowe stosowanie herbicydów nieselektywnych zawierających glifosat,
• dostosowanie liczby (obsady) zwierząt (uszkodzeni darni spowodowane wypasem w zbyt mokrych warunkach, nadmierny wypas w suszy),
• usuwanie ręcznie pojedynczych roślin, jak tylko pojawią się w runi,
• dbałość o gęstą i silną darń, m.in. przez regularny podsiew, dzięki czemu zwiększa się także konkurencyjność traw wobec chwastów (także dostosowane nawożenie i użytkowanie) oraz utrzymywanie odpowiedniego odczynu gleby.

Duża dawka śmiertelnie trująca!

Jak do tej pory nie opracowano oficjalnych progów szkodliwości dla starca jakubka. Na użytkach zielonych zagłusza rośliny paszowe. Niebezpieczny jest zarówno w stanie zielonym, jak i w paszy suszonej. W większej dawce jest śmiertelnie trujący dla zwierząt. Na szczęście łodygi ma zdrewniałe i niezbyt chętnie są zjadane.

mwal
fot. Czubiński, Walerowska