Bezumownie użytkowany grunt

Nasz Czytelnik zgłosił się z pytaniem:

Po wygaśnięciu umowy dzierżawy, zawartej jeszcze z ANR, omyłkowo obsiałem grunt należący do KOWR. Gdy tylko się zorientowałem, zawiadomiłem o tym KOWR i uregulowałem opłatę za bezumowne korzystanie. Chciałbym jednak wiedzieć, czy mam prawo do zebrania tego, co posiałem?
Jacek D. (woj. pomorskie)

Co przewiduje prawo?

Właściciel nieruchomości czy też rzeczy ruchomej ma prawo do wynagrodzenia, jeżeli kto inny używał jej bezumownie. Prawo jednak przewiduje w tym zakresie wyjątki, które dotyczą sytuacji, gdy korzystanie z rzeczy miało cechy dobrej wiary. Wzajemne roszczenia posiadacza i właściciela uregulowane są w przepisach Kodeksu cywilnego, a w szczególności w art. 224–231. Zasady te nie obowiązują jednak, gdy nieruchomość wchodzi w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Wtedy bowiem zastosowanie znajdują przepisy ustawy z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (tekst jednolity DzU 2022.514).

Artykuł 39b ust. 1 ustawy stanowi, że osoba władająca nieruchomością wchodzącą w skład Zasobu bez tytułu prawnego jest zobowiązana do zapłaty na rzecz Krajowego Ośrodka wynagrodzenia za korzystanie z tej nieruchomości w wysokości stanowiącej 30-krotność wywoławczej wysokości czynszu, który byłby należny od tej nieruchomości, gdyby była ona przedmiotem umowy dzierżawy po przeprowadzeniu przetargu. Do 30 kwietnia 2019 r. opłata wynosiła „zaledwie” pięciokrotność czynszu.

Odnotowania wymaga, że na mocy ust. 3 tego artykułu wyłączono zastosowanie przepisów 224–228 oraz 230–231 do roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie bez tytułu prawnego z nieruchomości Zasobu. Wyłączenie to oznacza, że bez względu na okoliczności wejścia w posiadanie nieruchomości, korzystającego nie uchroni nic przed zapłatą niezwykle wysokiej kary. Co więcej, wprowadzone wyłączenie skutkuje tym, że traci on także prawo do zwrotu nakładów czy zebrania pożytków (zbiorów) i to również wtedy, gdy zapłaci opłatę za bezumowne korzystanie.

Jedyny przepis, który nie został wyłączony przez art. 39b ust. 3 dotyczy przedawnienia należności za bezumowne korzystanie, które wynosi rok od dnia zwrotu nieruchomości.

adw. Mikołaj Pomin
fot. Sierszeńska