Soja na świecie jest rośliną oleistą. Produktem ubocznym przy produkcji oleju jest śruta, którą najwięksi producenci soi sprzedają z dużym zyskiem m.in. do Polski. Nasz roczny import tej śruty wynosi około 2,4 mln ton, a jej koszt to około 4 mld zł. Śruta ta stanowi prawie 71% białka roślinnego wykorzystywanego w naszym kraju w żywieniu zwierząt. Ze źródeł własnych mamy śrutę rzepakową (około 900 tys. ton), rodzime strączkowe (około 450 tys. ton) i znikomą ilość mączek rybnych (około 25–30 tys. ton).

Najpierw o bakteriach

Bakterie brodawkowe współżyjące z roślinami bobowatymi, nie tylko soją, globalnie mogą biologicznie związać od 175 do 185 mln ton azotu. Dla porównania światowa produkcja nawozów azotowych na świecie w 2016 r. wyniosła 113 mln ton.

Ile strączków na świecie?

Powierzchnia uprawy roślin strączkowych na świecie (bez soi) na przestrzeni lat była w miarę stabilna. W 1961 r. wynosiła 64 mln ha, podobnie jak w 2000 r. W roku 2019 r. wyniosła ona 98 mln ha. W Polsce na tle tych liczb wyglądamy, mówiąc delikatnie, słabo. W 1961 r. było to około 370 tys. ha, by spikować do około 100 tys. ha w roku 2000. Dziś mamy około 350 tys. ha (również bez soi).
Powierzchnia uprawy soi natomiast na świecie systematycznie rosła. W 1961 r. było jej 23,8 mln ha, 300 lat później już 55 mln ha, w 2011 r. 103 mln ha, a dziś aż 132 mln ha. W 2019 r. na świecie uprawiano o 35% więcej soi, niż pozostałych strączkowych razem wziętych.
Na przestrzeni dekad zmieniały się też średnie plony soi. W 1961 r. wynosiły one 1,13 t/ha, a dziś jest to około 2,9 t/ha. Najwięcej soi na świecie produkują:

• Brazylia –133 mln ton,
• USA –112 mln ton,
• Argentyna –48 mln ton,
• Chiny – 19 mln ton,
• Indie – 10,5 mln ton,
• Paragwaj – 10,3 mln ton,
• Kanada – 6,4 mln ton,
• Rosja – 4,3 mln ton,
• Ukraina – 3,1 mln ton,
• UE –2,7 mln ton.

Najwięcej powierzchniowo soi uprawia Brazylia – ponad 3,5 mln ha (dla porównania w tym roku w Polsce najczęściej wysiewanej pszenicy ozimej mamy prawie 2,2 mln ha), USA – 3 mln ha i Argentyna prawie 1,7 mln ha.

Dominuje GMO

Aż 76% śoi na świecie to uprawy GMO. Najważniejszą cechą umożliwiającą uprawę tej rośliny na szeroką skalę w obu Amerykach jest odporność na herbicydy nieselektywne, m.in. glifosat.
W 2018 r. soję uprawiało 95 krajów, a rok później, jak podaje Amerykański Departament Rolnictwa plony soi były wyższe o 180% w stosunku do średniej plonu pozostałych bobowatych.
Wszystkie uprawy GMO na świecie zajmują 190 mln ha, w tym:

• Soja 92 mln ha,
• Kukurydza 60,9 mln ha,
• Bawełna 25,7 mln ha,
• Rzepak 10,1 mln ha.

jd, fot. Daleszyński