Dzisiaj prezentujemy sytuację na rynku mleka, która podobnie jak inne rynki rolne także musiała stawić czoło pandemii Covid-19. Jak producenci mleka poradzili sobie z tymi problemami?  

Trzecie stado w Europie

Polska, po Niemczech i Francji, zajmuje trzecie miejsce wśród krajów Unii Europejskiej pod względem wielkości pogłowia krów mlecznych. W Polsce pod koniec 2020 r. nastąpiła redukcja stada bydła mlecznego. Według danych GUS w grudniu 2020 r. krajowe pogłowie krów mlecznych liczyło 2 126 tys. szt. i było o 1,9% (o ponad 41 tys. szt.) mniejsze niż w grudniu 2019 r. 

Wzrost produkcji

W 2020 r. krajowe dostawy mleka do skupu, pomimo miesięcznych wahań, utrzymywały się na poziomie wyższym niż rok wcześniej. Utrzymujący się od początku zeszłego roku wysoki poziom dostaw mleka surowego do skupu wpływał stymulująco na rozwój krajowej produkcji artykułów mleczarskich. Według wstępnych danych GUS w 2020 r. producenci dostarczyli do podmiotów skupujących 12,1 mld litrów mleka, o 2,2% więcej niż w 2019 r. Wyprodukowano 240 tys. ton masła, o 2% więcej niż przed rokiem. Produkcja odtłuszczonego mleka w proszku ukształtowała się na poziomie 161,5 tys. ton OMP, o 3% wyższym niż w 2019 r. 

Dobre wyniki eksportowe 

W Polsce w 2020 r., pomimo pogorszenia koniunktury na światowym rynku mleka, głównie w wyniku ograniczeń związanych z rozprzestrzenianiem się pandemii koronawirusa, przychody z eksportu produktów mlecznych uzyskane przez krajową branżę mleczarską kształtowały się na poziomie nieco wyższym niż w bardzo dobrym roku 2019. Według wstępnych danych Ministerstwa Finansów w 2020 r. wartość wywozu produktów mlecznych z Polski wyniosła 2,3 mld euro (10,2 mld zł) i była o 0,3% wyższa niż w roku 2019.

W ujęciu miesięcznym największą wartość w eksporcie produktów mlecznych z Polski osiągnięto w okresie wiosenno-letnim (od marca do lipca 2020 r.), kiedy to miesięczny wywóz produktów mlecznych przekraczał 200 mln euro. W czerwcu 2020 r., w porównaniu z czerwcem 2019 r., odnotowano największy (12%) wzrost wartości wyeksportowanych artykułów mleczarskich z Polski.
W 2020 r., podobnie jak w latach poprzednich, produkty mleczne z Polski eksportowane były przede wszystkim do UE. Udział krajów unijnych w wartości wywozu ogółem wyniósł 67%. Wpływy uzyskane z eksportu do UE obniżyły się o 9%, do 1,5 mld euro. 

Głównymi odbiorcami produktów mlecznych były: 
• Niemcy (18% wartości – 420 mln euro), 
• Czechy (7% – 156 mln euro), 
• Wielka Brytania i Niderlandy (po około 5% – odpowiednio 118 mln euro i 106 mln euro).
Udział krajów pozaunijnych nienależących do WNP w wywozie produktów mlecznych wyniósł 26% wobec 23% rok wcześniej. Wpływy uzyskane z eksportu osiągnęły 609 mln euro, o 15% więcej niż w 2019 r.

Największy udział w eksporcie miały:
• Chiny (5% wartości wywozu – 119 mln euro), 
• Algieria (4% – 86 mln euro), 
• Arabia Saudyjska (2% – 51 mln euro).
Udział wywozu artykułów mleczarskich do krajów WNP od 2014 r. jest niewielki i w 2020 r. wyniósł 6%. Jednak łączna wartość wyeksportowanych produktów do WNP była 2,2 razy większa niż w 2019 r. i wyniosła 140 mln euro.

W 2020 r. na import produktów mlecznych do Polski, podobnie jak rok wcześniej, wydatkowano 1,1 mld euro (4,8 mld zł). Importowane do Polski artykuły mleczarskie w 96% pochodzą z UE. 
Dodatnie saldo obrotów handlowych artykułami mleczarskimi w 2020 r. ukształtowało się na poziomie 1,2 mld euro (5,4 mld zł), o 1% wyższym niż przed rokiem. 

Ceny skupu mleka

Ceny mleka surowego i produktów mlecznych w Polsce są silnie skorelowane z cenami na rynku światowym, które charakteryzują się około dwuletnim cyklem koniunkturalnym. Poza wahaniami koniunkturalnymi, wykazują także wahania sezonowe, które są determinowane zmiennością podaży surowca (dostaw do przemysłu mleczarskiego). W okresie wiosenno-letnim, wraz ze wzrostem zasobów pasz objętościowych, zwiększa się produkcja i dostawy surowca do przemysłu. W efekcie następuje sezonowy spadek cen. Z kolei spadkowi dostaw mleka w okresie zimowym towarzyszy wzrost cen. 
W Polsce w drugim półroczu 2020 r. ceny skupu mleka wykazywały tendencję wzrostową, kształtując się na poziomie wyższym niż przed rokiem. Dynamiczny wzrost cen w dużej mierze wynikał z sezonowego ograniczenia skupu, przy rosnącym zapotrzebowaniu na surowiec. W grudniu 2020 r. krajowa cena skupu mleka wyniosła 152,92 zł/hl i była najwyższa od siedmiu lat. Na początku 2021 r. wzrostowa tendencja cen skupu mleka uległa zahamowaniu. Według danych GUS w styczniu 2021 r. krajowi dostawcy za surowiec przeciętnie uzyskiwali 149,35 zł/hl, o 2% mniej niż miesiąc wcześniej, ale o 9% więcej niż w styczniu 2020 r.

Co dalej? 

W kolejnych miesiącach 2021 r. o utrzymaniu względnie opłacalnego poziomu cen surowca zadecyduje kondycja ekonomiczna globalnego rynku mleka. W pierwszym kwartale 2021 r. polski przemysł mleczarski prawdopodobnie utrzyma produkcję większości trwałych artykułów na poziomie nieco wyższym niż przed rokiem. Struktura produkcji przemysłowej będzie w znacznym stopniu determinowana sytuacją podażowo-popytową na rynku krajowym i międzynarodowym. Duży wpływ na koniunkturę na rynku mleka w pierwszym kwartale 2021 r. będzie miał przebieg pandemii COVID-19 i zasięg wprowadzonych z tego powodu ograniczeń.
wk