Czym są normy GAEC?

Normy GAEC to normy dobrej kultury rolnej i ich nowe ramy zostały ustanowione  w drodze stosownych rozporządzeń. Doskonale ich wpływ na nowe dopłaty od 2023 roku wyjaśnił nasze ekspert Grzegorz Ignaczewski w jednym z ostatnich odcinków programu "Rolniczy temat".

- Jeżeli chodzi o zbiór norm GAEC (mamy ich 9) to są one częścią tzw. wymogów warunkowości, czyli zestawu wymagań, które każde gospodarstwo musi spełnić żeby otrzymać jakiekolwiek płatności. Jeżeli nie będziemy spełniać którejkolwiek z tych norm, to wówczas grożą nam sankcje w postaci utraty części dopłat bezpośrednich. Jednak warunkowość to nie tylko normy GAEC, lecz także przepisy, które obowiązują na kanwie prawa krajowego, czyli tego, co do niedawna znaliśmy pod nazwą przepisów cross compliance. I jeszcze jedna ważna sprawa - musimy oddzielić sobie rzeczy, które wiążą się z wypełnieniem norm warunkowości (w tym GAEC) i tym, co wiąże się z tematem ekoschematów. To są dwie różne rzeczy. Żeby planować realizację ekoschematów musimy najpierw wypełnić normy warunkowości - tłumaczył ekspert.

GAEC 7: Zmianowanie upraw na gruntach ornych

Przypomnijmy, że norma GAEC 7, wprowadza obowiązek zmianowania i dywersyfikacji upraw. Zmianowanie upraw jest nowym obowiązkiem w stosunku do roku 2022, natomiast dywersyfikacja upraw stanowi, z pewnymi zmianami, kontynuację wymogu obowiązującego w ramach zazielenienia do roku 2022. Oba te obowiązki nie dotyczą gospodarstw o powierzchni gruntów ornych do 10 ha oraz takich, w których duży udział mają uprawy traw lub innych zielnych roślin pastewnych, uprawy roślin bobowatych lub grunty ugorowane.

Ponadto norma GAEC 7 rolników prowadzących produkcję ekologiczną uznaje za spełniających wymogi normy GAEC 7 dotyczącej zmianowania i dywersyfikacji upraw. Zasada ta ma zastosowanie jedynie do tej części gruntów ornych, na której jest prowadzona produkcja ekologiczna.

Obowiązki normy GAEC 7 obejmują zarówno zmianowanie upraw, jak i ich dywersyfikację. Zmianowanie dotyczy każdej działki rolnej w taki sposób, aby na powierzchni co najmniej 40% gruntów ornych w gospodarstwie prowadzona była inna uprawa w plonie głównym w porównaniu z rokiem poprzednim, oraz taka sama uprawa w plonie głównym nie mogła występować na danej działce rolnej dłużej niż 3 lata, chyba że rolnik uprawia na tych działkach rośliny wpływające pozytywnie na potencjał gleby, takie jak rośliny bobowate, trawy i inne zielne rośliny pastewne, mieszanki bobowatych drobnonasiennych z trawami, uprawy wieloletnie lub ugoruje te grunty.

GAEC 7: dywersyfikacja upraw na gruntach ornych

Natomiast dywersyfikacja upraw powinna być prowadzona w taki sposób, aby na gruntach ornych były co najmniej 3 różne uprawy, przy czym uprawa zajmująca największą powierzchnię, nie może zajmować więcej niż 65% gruntów ornych, a dwie uprawy zajmujące łącznie największą powierzchnię, nie mogą zajmować więcej niż 90% gruntów ornych.

W porównaniu do praktyki dywersyfikacji upraw w ramach zazielenienia, przepisy rozporządzenia nie przewidują zróżnicowania wymogów w zależności od wielkości powierzchni gruntów ornych w gospodarstwie (od 10 do 30 ha i powyżej 30 ha gruntów ornych). Co do zasady wszyscy rolnicy posiadający powyżej 10 ha gruntów ornych będą zobowiązani do prowadzenia 3 różnych upraw na gruntach ornych. Progi procentowe również są zmienione w porównaniu do zazielenienia, w którym wynosiły one 75% dla uprawy zajmującej największa powierzchnię oraz, w przypadku gospodarstw powyżej 30 ha gruntów ornych, 95% dla dwóch upraw łącznie zajmujących największą powierzchnię.

Co się zmienia w GAEC 7?

Zmiana interpretacji oznacza, że Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) od 2024 r. będzie weryfikowała:

• czy na powierzchni co najmniej 40 proc. gruntów ornych w gospodarstwie, w porównaniu z rokiem 2023, jest prowadzona inna uprawa w plonie głównym;
• na powierzchni wszystkich gruntów ornych prowadzenie takiej samej uprawy nie dłużej niż przez 3 lata, począwszy od roku 2023; oznacza to, że w 2026 r. taka sama uprawa w plonie głównym na tej samej działce rolnej w ramach całego gospodarstwa nie może się powtórzyć.

Jednocześnie, zgodnie z przepisami krajowymi, warunki dotyczące zmianowania uznaje się za spełnione, jeżeli rolnik wysieje na danej powierzchni w poprzednim roku lub w ciągu trzech poprzednich lat wsiewkę lub międzyplon ozimy bądź międzyplon ścierniskowy. Wówczas rolnik ma obowiązek zmianowania upraw na każdej działce rolnej w taki sposób, aby na powierzchni co najmniej 40% gruntów ornych w gospodarstwie prowadzona była inna uprawa, uznaje się za spełniony w przypadku wprowadzenia po zbiorze plonu głównego uprawy wtórej, czyli:

• międzyplonu ozimego, utworzonego przez wysiew co najmniej jednego gatunku roślin i tworzącego okrywę roślinną co najmniej od dnia 1 listopada danego roku do dnia 15 lutego kolejnego roku, lub
• międzyplonu ścierniskowego, utworzonego przez wysiew co najmniej jednego gatunku roślin w okresie od dnia 1 lipca do dnia 20 sierpnia i utrzymanego co najmniej do dnia 15 października albo przez okres co najmniej 8 tygodni od dnia jego wysiewu, lub
• przez wysiew wsiewki w roślinę uprawianą w plonie głównym, utrzymanej co najmniej 8 tygodni od dnia zbioru uprawy w plonie głównym lub do wysiewu kolejnej uprawy w plonie głównym.