Zamiana słomy na obornik 1,5:1

Jestem rolnikiem ryczałtowym na ok. 80 ha i zajmuję się głównie produkcją zwierzęcą. Ponieważ brakuje mi słomy, podpisałem umowę z sąsiadem ryczałtowym na zamianę słomy za obornik w stosunku 1,5: 1. W jaki sposób należy dokumentować taką transakcję, czy wystarczy tylko umowa? Jaka obowiązuje stawka VAT na słomę i obornik?

Jacek S. (woj. podlaskie)

Umowa i faktura między rolnikami ryczałtowymi

W omawianej sytuacji mamy do czynienia z barterem, czyli wymianą towar za towar. W aspekcie prawa cywilnego taka wymiana to transakcja w formie bezgotówkowej (ekwiwalentnej), jednak przepisy VAT podchodzą to barteru jako do równoczesnych lub następujących po sobie oddzielnych transakcji kupna sprzedaży.

Jednocześnie obornik jest traktowany na gruncie VAT jako produkt rolny, co ma znaczenia dla wystawiania faktur. Formalnie obie strony powinny zawrzeć umowę cywilnoprawną na dostawy wzajemne, co jest też potrzebne w związku z realizacją w obu gospodarstwach planów nawożenia oraz, ewentualnie, w osobnym dokumencie można zawrzeć postanowienia dotyczące odroczonej płatności z tytułu faktury VAT-RR (standardowo jest to 14 dni), a także oświadczenia, w trybie art. 116 ustawy o VAT, o dostawach cyklicznych.

Strona będąca rolnikiem ryczałtowym nie wystawia żadnej faktury na zbycie słomy. Może co najwyżej wystawić rachunek w trybie art. 87 Ordynacji podatkowej. Podatnik czynny, wystawia na obornik zwykłą fakturę VAT i/lub rejestruje sprzedaż na kasie fiskalnej – jeśli aktualnie ma taki obowiązek. Sposób zapłaty (tutaj ze strony rolnika ryczałtowego) nie ma znaczenia z punktu widzenia VAT i leży w zakresie ustaleń stron.

Z kolei na dostawy słomy przez rolnika ryczałtowego nabywca wystawia fakturę VAT-RR z rygorami płatności bezgotówkowych. Odbiorca produktów rolnych i wystawca faktury VAT-RR może odliczyć zwrot zryczałtowany, pod warunkiem dokonania przelewu bankowego za całość należności (ze zwrotem zryczałtowanym). Na podstawie art. 116, pkt 8 przelew bankowy może dotyczyć tylko tej części zapłaty, która stanowi różnicę między kwotą należności za dostarczone produkty rolne a kwotą należności za towary i usługi dostarczone rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę tych produktów rolnych.

Zatem teoretycznie dla takich transakcji istnieje możliwość skompensowania bezgotówkowego wzajemnych dostaw w ciągu miesiąca rozliczeniowego.

Roman Włodarz, ekspert VAT
fot. Sierszeńska