Przy tego rodzaju umowie ustanawiającej rozdzielność majątkową synowa może w przyszłości domagać się, aby syn ją spłacił albo przekazał część nieruchomości. Jak przewiduje art. 47 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.), małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego rozszerzyć lub ograniczyć wspólność ustawową małżeńską albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.

Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa lub też zostać podpisana już w trakcie trwania małżeństwa. Może ona następnie być zmieniona albo rozwiązana. W razie jej rozwiązania w czasie trwania małżeństwa powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowią inaczej. Najczęściej intercyza polega na ustanowieniu pełnej rozdzielności majątkowej. Ma to taki skutek, że między małżonkami nie powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa wspólność majątkowa, a jeśli związek już trwa – następuje zniesienie tej wspólności.

• W pierwszym przypadku nie powstaje majątek wspólny. Każdy z małżonków posiada swój majątek osobisty i samodzielnie nim zarządza. Do tego majątku wchodzą zarówno przedmioty nabyte przed ślubem, jak i po zawarciu małżeństwa.
• W przypadku zawarcia intercyzy w trakcie małżeństwa od dnia jej ustanowienia nabyte przez każdego z małżonków przedmioty wchodzą do jego majątku osobistego.
• Intercyza z wyrównaniem dorobków polega natomiast na tym, że od chwili zawarcia umowy pomiędzy małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa. Istnieją tylko majątki osobiste i nie ma majątku wspólnego, natomiast w chwili ustania rozdzielności następuje wyrównanie dorobków. Art. 51[4] k.r.o. stanowi, że po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż dorobek drugiego małżonka, może żądać wyrównania dorobków przez zapłatę lub przeniesienie prawa.

Ustanie rozdzielności następuje poprzez rozwiązanie umowy, orzeczenie rozwodu lub separacji. Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać zmniejszenia obowiązku wyrównania dorobków. W razie braku porozumienia między stronami co do sposobu lub wysokości wyrównania, rozstrzyga sąd. Dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej, np. kupno nieruchomości czy też samochodu. Jeżeli umowa majątkowa nie stanowi inaczej, do dorobku nie wlicza się m.in. przedmiotów odziedziczonych przez małżonka, przekazanych mu darowizną lub zapisanych mu, przedmiotów uzyskanych z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków.

Do dorobku dolicza się natomiast wartość:

• 1) darowizn dokonanych przez jednego z małżonków, z wyłączeniem darowizn na rzecz wspólnych zstępnych małżonków oraz drobnych zwyczajowo przyjętych darowizn na rzecz innych osób;
• 2) usług świadczonych osobiście przez jednego z małżonków na rzecz majątku drugiego małżonka;
• 3) nakładów i wydatków na majątek jednego małżonka z majątku drugiego małżonka. Dorobek oblicza się według stanu majątku z chwili ustania rozdzielności majątkowej i według cen z chwili rozliczenia.

Alicja Moroz
Fot: envatoelements