Wysłodki buraczane - po co dodawać je do TMR-u?

Po dodaniu wysłodków buraczanych do TMR-u nie tylko podnosimy jego smakowitość i wartość energetyczną, ale wysłodki spełniają również funkcję lepiszcza sklejającego pasze treściwe, co zapobiega ich ewentualnej segregacji prowadzącej do zakwaszenia treści żwacza. Udział wysłodków może stanowić 10–20 % suchej masy pasz objętościowych stosowanych w dawce żywieniowej. Należy jednak pamiętać, że wysłodki podawane w nadmiarze, np. jako jedyna pasza objętościowa, nie zapewnią odpowiedniej struktury masy pokarmowej w żwaczu. Należy też zwrócić uwagę na nieprzekarmianie krów w okresie zasuszenia – wysłodki buraczane są paszą wysoko energetyczną, mogą więc powodować otłuszczenie krów. Zawierają też dużo potasu, który może zaburzać gospodarkę wapniową w okresie okołoporodowym.

Jakość skarmianych wysłodków buraczanych zależy od ich zakiszenia

Aby podawać wysłodki krowom, najpierw trzeba je zakisić, do tego najlepiej nadają się wysłodki prasowane, zawierające ok. 25% suchej masy. W ich składzie przeważają węglowodany strukturalne, takie jak celuloza, hemiceluloza i pektyny. Są one bogate we włókno neutralno-detergentowe – NDF. Taki skład sprawia, że bakteryjny rozkład paszy w żwaczu przebiega powoli, dzięki czemu nie ma ryzyka wystąpienia kwasicy żwacza.

O jakości podawanych wysłodków decyduje ich kiszenie, trzeba to zrobić jak najszybciej, czyli w trakcie doby od dostarczenia ich do gospodarstwa, aby były jeszcze ciepłe. Ważne jest szybkie napełnienie silosu lub pryzmy i staranne ugniecenie wysłodków. W celu zapewnienia wystarczającego i równomiernego schłodzenia kiszonki, wysokość silosu (pryzmy) nie powinna być większa niż 2 m.

Należy niezwłocznie i starannie odciąć dostęp powietrza. Dobre wyniki uzyskuje się, gdy pryzma jest najpierw okryta cienką folią, tzw. streczem, a następnie grubą folią silosową odporną na promieniowanie UV. Folię silosową należy odpowiednio obciążyć, aby wyeliminować dostęp powietrza do pryzmy. Do jej obciążenia najlepiej nadaje się piasek, ziemia lub worki z piaskiem.

Ile zakiszać wysłodki buraczane i jaka metoda kiszenia jest najlepsza?

Ważne jest przestrzeganie właściwego okresu zakiszania (min. 6 tygodni) w celu zapewnienia niezbędnego schłodzenia kiszonki. Należy także zabezpieczyć właściwy posuw w wybieraniu kiszonki (0,2 m/dzień w okresie zimy i 0,4 m/dzień latem). Zatem szerokość pryzmy czy też silosu musi być dostosowana do wielkości stada

Zakiszanie w rękawie – choć kosztowne – minimalizuje straty energii i suchej masy poprzez bardzo szybkie odcięcie dostępu powietrza do zakiszanej masy i równomierne ugniecenie, zmniejsza także ryzyko wtórnej fermentacji dzięki małej powierzchni wybierania. W tej technologii świeże wysłodki prasowane wtłaczane są do rękawa foliowego przy pomocy specjalistycznej prasy. Średnica rękawa decyduje o posuwie w wybieraniu kiszonki: przy średnicy 1,9 m na długości 1mb. składowane jest ok. 2 t wysłodków prasowanych, natomiast przy średnicy 3 m ok. 5 t. wysłodków.

Zakiszanie wysłodków prasowanych możliwe jest także w okrągłych balotach, które stanowią najmniejszą formę opakowania. Baloty z wysłodkami ważą ok. 1,2 t i są odpowiednie przede wszystkim dla gospodarstw z małym pogłowiem zwierząt. Są łatwe w składowaniu i w obsłudze. W przeciwieństwie do rękawów foliowych, w balotach stopień sprasowania kiszonki jest większy. Oprócz tego, wysłodki prasowane w balotach schładzają się szybciej. Przy zakiszeniu w silosach lub w rękawach foliowych, kiszonkę z wysłodków prasowanych można skarmiać najwcześniej po 6 tygodniach, natomiast w przypadku balotów ich otwarcie jest możliwe już po ok. 2 tygodniach. Niestety to również nie jest tania metoda.

Andrzej Rutkowski
Zdjęcie: Andrzej Rutkowski