W dokumencie „Polska wieś 2022. Raport o stanie wsi” przygotowanego przez Fundację na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa (FDPA) znalazł się rozdział poświęcony znaczeniu realizacji Europejskiego Zielonego Ładu dla polskiej wsi i rolnictwa. 

Raport: rolnictwo współwinne pogłębianiu zmian klimatycznych

Autorzy raportu zaznaczają na wstępie, że rolnictwo – ze względu na znaczny udział w całkowitej emisji gazów cieplarnianych oraz wpływ na ekosystemy – odgrywa istotną rolę w pogłębianiu zmian klimatycznych. W krajach UE rolnictwo odpowiada za 10,3% emisji gazów cieplarnianych, z czego 70% pochodzi z chowu zwierząt. Z kolei w przypadku Polski udział rolnictwa w całkowitej emisji gazów cieplarnianych (wyrażonej w ekwiwalencie CO2) w Polsce wynosi 8,4%. Jest nieco niższy niż w wielu innych krajach europejskich, co ma związek z oparciem polskiej gospodarki na węglu i z dominującym udziałem energetyki w całkowitej emisji. Należy jednak podkreślić, że rolnictwo w Polsce jest źródłem 30,7% krajowej emisji metanu i aż 80,1% krajowej emisji podtlenku azotu.

Przedstawione dane i wyniki badań potwierdzają ogromną rolę rolnictwa i obszarów wiejskich w osiągnięciu celów Europejskiego Zielonego Ładu. Dążenie do neutralności klimatycznej wymaga bowiem ograniczenia emisji również ze źródeł rolniczych oraz zwiększenia pochłaniania CO2 na obszarach wiejskich.

- Należy jednak pamiętać, że ograniczenie emisji gazów cieplarnianych z rolnictwa jest możliwe tylko do pewnego poziomu, z uwagi na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego przy jednoczesnej redukcji emisji – napisali Paweł Wiśniewski i Renata Marks-Bielska w raporcie FDPA.

Wcześniejsze działania ograniczające emisję w UE były nieskuteczne

Autorzy raporty zwracają jednak uwagę, że dotychczasowe wysiłki zmierzające do ograniczenia emisji w rolnictwie spełzły na niczym. Z obliczeń Europejskiego Trybunału Obrachunkowego wynika, że na działania w dziedzinie klimatu w rolnictwie przeznaczono 100 mld euro. Tymczasem działania podejmowane w ramach WPR 2014–2020 nie przyczyniły się do zmniejszenia emisji pochodzących z chowu zwierząt gospodarskich, odnotowano też wzrost emisji związanych ze stosowaniem nawozów.

Teraz fundusze wydawana redukcję emisji będą jeszcze większe. Ale wiąże się to z pewnymi szansami i zagrożeniami.

Jakie szanse niesie Zielony Ład?

Zdaniem autorów raportu zakładane przez Europejski Zielony Ład ograniczenie zużycia nawozów i środków ochrony roślin przyczyni się do zmniejszenia ładunku biogenów wymywanych do wód, ograniczy stopień zakwaszenia gleb i przyczyni się do wzrostu bioróżnorodności obszarów wiejskich. Korzystnym skutkiem proponowanych rozwiązań będzie zwiększenie produkcji i konsumpcji produktów ekologicznych, a także wzrost znaczenia upraw roślin o dodatnim wskaźniku reprodukcji glebowej materii organicznej (strączkowych, traw, bobowatych i ich mieszanek) oraz międzyplonów.

Przed polskimi gospodarstwami (w szczególności większymi) otwierają się szanse do implementacji nowoczesnych technologii systemu rolnictwa precyzyjnego i zdobywania rynku w tym zakresie. Należy również oczekiwać wzrostu potencjału eksportu urządzeń związanych z czystymi technologiami w rolnictwie.

Niestety Zielony Ład to także spore zagrożenia dla polskiego rolnictwa

Ale jednocześnie polskie rolnictwo nie jest przygotowane do pełnego wdrożenia Europejskiego Zielonego Ładu m.in. ze względu na niską produktywność gospodarstw rolnych w Polsce, będącą rezultatem rozdrobnienia agrarnego, słabej jakości gleb oraz krótszego niż w krajach Europy Zachodniej okresu wegetacji.

Pełne wdrożenie Europejskiego Zielonego Ładu może spowodować wzrost cen (w szczególności zbóż) i spadek dostępności artykułów spożywczych. Zagrożeniem jest także pogorszenie konkurencyjności i wyparcie z rynku mniejszych gospodarstw rolnych w Polsce, gdzie wdrażanie technik rolnictwa precyzyjnego jest często nieopłacalne.

- Wprowadzenie Europejskiego Zielonego Ładu niesie ze sobą zarówno szanse, jak i zagrożenia dla rozwoju polskiej wsi i rolnictwa. Istotne jest więc, by wdrożenie jego założeń przebiegało ewolucyjnie z uwzględnieniem niewątpliwych korzyści środowiskowych i społecznych oraz ewentualnych strat ekonomicznych w polskim rolnictwie. W tym celu niezbędne jest odpowiednie wsparcie finansowe rolników i adekwatne doradztwo rolnicze – czytamy w podsumowaniu raportu.

wk

fot. elements.envato.com