Susza i splot innych wydarzeń sprawiły, że wielu rolników stało się niewypłacalnych. Miała im pomóc ustawa oddłużeniowa. Ministerstwo rolnictwa nie odpowiada na pytanie, ilu rolników z niej skorzystało. Historia rodziny pani Iwony z Zamojszczyzny, a także telefony do naszej redakcji od innych zadłużonych wskazują, że nowe przepisy w praktyce właściwie nie działają.  

Ustawa o oddłużeniu miała być wybawieniem dla rolników w trudnej sytuacji 

– Czekaliśmy na ustawę o oddłużeniu jak na zbawienie. A gdy w końcu została przyjęta i na początku tego roku weszła w życie, okazało się, że nie możemy z niej skorzystać. Zresztą nie tylko my. – Pani Iwonie Sędzickiej* łamie się głos, gdy zaczyna opowieść. 

Ma na myśli ustawę o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne. 

Pętla zadłużenia gospodarstwa przez susze i rosyjskie embargo na żywność

Na obecną dramatyczną sytuację członków rolniczej rodziny mieszkającej w powiecie zamojskim złożyło się wiele okoliczności. Zaczęło się od niefortunnego poręczenia kredytu osobie z rodziny, którego spłatę musieli wziąć na swoje barki. Mieli do spłacenia w tym samym czasie własny kredyt, zaczęło się więc robić nieciekawie.

– Zajmowaliśmy się wówczas produkcją mleka. Przekazaliśmy gospodarstwo synowi. Wziął premię dla młodego rolnika, zmienił spółdzielnię, do której odstawiane było nasze mleko. Wydawało się, że wychodzimy na prostą i wszystko jest na dobrej drodze, żeby uporać się z kłopotami. I wtedy weszło embargo na eksport polskiej żywności do Rosji. Cena za mleko płacona w naszej spółdzielni poleciała na łeb na szyję. Komornik wszedł na konto. Potem przyszły susze...

Jakby tego było mało, do kłopotów finansowych doszły bardzo poważne problemy zdrowotne. Ratunku rodzina upatrywała w ustawie o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne. 

W praktyce ustawa o restrukturyzacji zadłużenia gospodarstw rolnych nie działa

– W końcu w lutym weszła w życie – mówi pani Iwona. – Dawała kilka różnych możliwości oddłużenia. Chcieliśmy skorzystać z kredytu restrukturyzacyjnego na spłatę naszego zadłużenia. Szybko okazało się, że to niemożliwe, bo w praktyce ustawa w większości nie funkcjonuje, ponieważ na te rozwiązania potrzebna jest zgoda Unii Europejskiej – mówi pani Iwona.

Jedyna opcja oddłużenia to przeniesienie własności gospodarstwa na Skarb Państwa 

– W praktyce mogliśmy się starać wyłącznie o oddłużenie polegające na przejęciu przez KOWR długu podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne powstałego w związku z prowadzeniem działalności rolniczej, pod warunkiem przeniesienia własności całości albo części nieruchomości rolnej na rzecz Skarbu Państwa – kontynuuje pani Iwona.

Okoliczności, w których znalazła się rodzina z powiatu zamojskiego, nie pozwalały czekać na uzgodnienia z Unią Europejską. 

– Nikt z urzędników nie potrafił mi powiedzieć, kiedy można spodziewać się pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej w sprawie tych przepisów – mówi kobieta. 

W tej sytuacji postanowili skorzystać z jedynej dostępnej dla nich możliwości. Wyliczyli, że aby wyjść na prostą, KOWR z ich około 30-hektarowego gospodarstwa powinien przejąć 25 ha. Im zostałby dom i 5 ha. Niestety, nawet ta droga okazała się dla nich zamknięta. 

Rolniczka: Jak urzędnik nie wie, to nie podejmie decyzji

– W Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa w Lublinie bardzo mili i pomocni urzędnicy wytłumaczyli, jakie należy przygotować dokumenty i jakie są dokładnie zasady tej pomocy. Okazało się m.in., że przejmowany przez KOWR dług nie może przekroczyć wartości nieruchomości rolnej, której własność jest przenoszona na rzecz Skarbu Państwa, pomniejszonej o wysokość sumy hipoteki ustanowionej na tej nieruchomości. Nie spełniamy tych kryteriów. Chodzi m.in. o kredyt hipoteczny zaciągnięty na remont domu. W naszym przypadku kredyt ten przejął syn wraz z gospodarstwem, ale w KOWR nie za bardzo wiedzą, jak się do tego odnieść. A jak urzędnik nie wie, to nie podejmuje decyzji. – Pani Iwona rozkłada ręce. 

Mówi, że dzwoniła do oddziałów KOWR w różnych częściach Polski i w żadnym z nich żaden wniosek o oddłużenie w ramach nowych przepisów nie został jeszcze pozytywnie rozpatrzony.

– Taki był przynajmniej stan na 19 sierpnia. Nie uważam, żeby się wiele od tamtej pory zmieniło. Urzędnicy mówili mi, że zwracali się do ministerstwa rolnictwa z pytaniami, jak interpretować poszczególne przepisy tej ustawy. Na część swoich pytań dostali odpowiedź, na inne nie – stwierdza nasza rozmówczyni.

Pani Iwona, na podstawie doświadczeń swojej rodziny i rozmów z urzędnikami, jest zdania, że ustawa w obecnym kształcie jest praktycznie nie do przejścia i wymaga wprowadzenia zmian ułatwiających uzyskanie oddłużenia.

– Chociażby to, że przejmowany przez KOWR dług nie powinien przekraczać wartości nieruchomości rolnej pomniejszonej o wysokość aktualnego zadłużenia, a nie hipoteki ustanowionej na nieruchomości – uważa kobieta. 

Czy chociaż jeden rolnik skorzystał z możliwości restrukturyzacji zadłużenia gospodarstw rolnych?

O to, ilu rolników skorzystało w Polsce z przepisów ustawy o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne i oddłużyło się po wejściu jej w życie, zapytaliśmy w resorcie rolnictwa. Spytaliśmy także, czy rzeczywiście można skorzystać tylko z części możliwości, jakie są zapisane w przepisach, a jeśli tak, to z których form można skorzystać, a z których nie. 

Próbowaliśmy też uzyskać odpowiedź na pytanie, dlaczego ustawa działa tylko w części i kiedy to się zmieni oraz co ministerstwo robi w tej sprawie.

Dariusz Mamiński z biura prasowego MRiRW w przesłanym do redakcji e-mailu tylko częściowo odpowiedział na zadane pytania: 

„Uprzejmie informuję, że zgodnie z przepisami art. 8 Ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne (Dz. U. z 2019 r., poz. 33), warunkiem uruchomienia pomocy w formie dopłat do oprocentowania bankowych kredytów na restrukturyzację zadłużenia, pożyczek na spłatę zadłużenia oraz gwarancji spłaty kredytów na restrukturyzację zadłużenia jest ogłoszenie pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej o zgodności tej pomocy ze wspólnym rynkiem. Do dnia dzisiejszego Komisja Europejska nie ogłosiła przedmiotowej decyzji. Aktualnie prowadzone są wyjaśnienia w zakresie warunków udzielania powyższej pomocy.

Obecnie, zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne, KOWR może udzielać pomocy w formie przejęcia długu podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne powstałego w związku z prowadzeniem działalności rolniczej w zamian za przeniesienie własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa”.

Jednak przedstawiciel ministerstwa rolnictwa nie odpowiedział na pytanie, ilu rolników do tej pory skorzystało z ustawy o restrukturyzacji zadłużenia gospodarstw rolnych.

Krzysztof Janisławski
Fot. Pixabay

 * Imię i nazwisko naszej rozmówczyni na jej prośbę zostało zmienione.