O ile zdrożała prywatna ziemia przez ostatnie 25 lat?

25 lat temu, w 1997 roku za hektar ziemi w prywatnym obrocie trzeba było zapłacić 3783 zł. Natomiast na koniec 2021 roku cena ta wynosiła już 49929 zł. To oznacza, że cena gruntów rolnych w Polsce wzrosła przez ćwierć wieku o 1300 proc. 

Wzrost cen nabrał tempa szczególnie po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, bo poprawiła się wtedy koniunktura w rolnictwie. Jak wyjaśnia IERiGŻ, wzrost opłacalności produkcji rolniczej oraz widoczne rozszerzenie rynków zbytu na produkty rolnicze sprzyjały zwiększeniu popytu na ziemię. Rolnicy, zachęcani dopłatami i programami PROW, rozwijali potencjał produkcyjny, więc dokupowali ziemię, zwiększając areał gospodarstwa. 

Wyhamowanie wzrostu cen nastąpiło w 2016 i 2017 roku, po wejściu w życie przepisów określających zasady kształtowania ustroju rolnego w Polsce.

Jak wylicza IERiGŻ, spowolnienie zanotowano zarówno w odniesieniu do liczby zawartych umów kupna-sprzedaży, jak i w relatywnie niskim wzroście cen. W 2017 roku wynosiła ona ok. 41,3 tys. za ha, co oznacza, że wzrosła tylko o 4 proc. w stosunku do 2016 roku. Było to więcej niż między 2015 a 2016 rokiem, kiedy to ceny ziemi w obrocie prywatnym wzrosły o 2,9 proc., ale znacznie mniej niż w latach 2014-2015 (wzrost o 19,4 proc.) oraz pomiędzy 2013 a 2014 rokiem (wzrosty o 22,7 proc.).

W których województwach hektar ziemi jest najdroższy? 

Jak wynika z informacji GUS, ceny użytków rolnych wynosiły w 2021 r. średnio w kraju 49 929 zł/ha. Wzrost cen sprzedaży użytków rolnych w obrocie prywatnym w 2021 r. w porównaniu z 2020 r. wyniósł 4,5 proc..

Bez wątpienia najwięcej za hektar ziemi ornej zapłacić musieli kupcy z województwa wielkopolskiego. Na tym terenie średnia cena wynosiła 70 tys. zł. Wysokie ceny ziemia uzyskuje także w woj. kujawsko-pomorskim - prawie 60 tys. i w podlaskim - 54 tys.

Najniższe ceny za ziemię GUS odnotował w województwach: lubuskim, zachodniopomorskim i podkarpackim (ok. 32 tys. zł). 

Warto zaznaczyć, że w IV kwartale ubiegłego roku ziemia w Polce była jeszcze droższa i kosztowała średnio 53 254 zł/ha. Dla gruntów dobrych cena sięgała 63 032 zł/ha, dla średnich 55 214 zł/ha, a dla słabych 39 834 zł/ha. 

Jak zdrożała państwowa ziemia przez ostatnie 25 lat?

Od początku gospodarowania Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa (WRSP), czyli od 1992 r. do końca 2021 r. przejęto ze wszystkich źródeł 4,74 mln ha, w tym 3, 77 mln ha (79,1 proc.) z byłych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej.

Od 1992 roku do końca 2021 roku sprzedano ok. 2,73 mln ha ziemi z Zasobu WRSP. Stanowi to prawie 60 proc. powierzchni przejętej do Zasobu.

Jeśli chodzi o ceny ziemi z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, rosną one w podobnym tempie, jak te w obrocie prywatnym. Na przestrzeni ostatnich 25 lat państwowa ziemia zdrożała o 1600 proc. W 1997 rolnik za hektar płacił 2444 zł, w 2021 siedemnaście razy tyle – prawie 42 tys. zł.

Grunty drożały nieprzerwanie od 2003 r. do 2016 roku. Po chwilowym spadku w 2018 roku ich cena utrzymywała się na poziomie 26 tys. zł za hektar. W 2019 roku wyliczono ją na 31 tys. zł za 1 ha, a w 2020 na 35 tys. zł. Z kolei średnia cena uzyskana w 2021 roku wyniosła niemal 42 tys. zł za 1 ha i  była o 19 proc. wyższa od stawki z 2020.

Ustawa o ustroju rolnym zachwiała rynkiem ziemi

Widoczny na wykresie spadek cen państwowej ziemi w 2017 roku wynika z faktu, iż był to pierwszy pełny rok, w którym obrót nieruchomościami odbywał się w oparciu o nowe przepisy ograniczające handel ziemią. W 2017 roku liczba transakcji wyniosła ok. 57 tys., co oznacza spadek o 17,6 proc. w stosunku do roku poprzedniego. Mniejszy handel był także w 2018 roku, dlatego cena ziemi spadła do 26 tys. zł. 

Ziemia od KOWR najdroższa na Dolnym Śląsku

Regionalnie w  2021 r. najwyższą średnią cenę za 1 ha państwowej ziemi uzyskano w województwie dolnośląskim (57 157 zł/ha), a następnie warmińsko-mazurskim (53 206 zł/ha), wielkopolskim (52 389 zł/ha) i podkarpackim (51 352 zł/ha). 

W transakcjach sprzedaży gruntów rolnych zawartych przez KOWR w 2021 r. uzyskano za 1 ha średnią cenę w wysokości 41 836 zł. 

Prywatna ziemia droższa od państwowej

Z porównania danych GUS i ANR wynika, że średnie ceny gruntów ornych w obrocie prywatnym w latach 1997–2005 były o 40–50 proc. wyższe niż średnie ceny gruntów rolnych uzyskiwane przez ANR. Od 2006 r. różnica ta zmalała i utrzymuje się na poziomie 20–30 proc. 

Jak zaznacza KOWR, przy analizie danych należy mieć na uwadze, że w skład średniej ceny gruntów rolnych uzyskiwanej przez ANR wchodziły ceny gruntów ornych, łąk, pastwisk i nieużytków. Natomiast GUS do 2004 r. podawał dane dotyczące średnich cen tylko gruntów ornych, a od 2005 r. podaje średnie ceny oddzielnie dla gruntów ornych i łąk.

W Polsce hektar ziemi droższy niż we Francji i w Czechach

A jak Polska wypada na tle innych państw UE pod kątem cen ziemi? Okazuje, że ceny gruntów rolnych w Polsce są dużo wyższe niż w wielu krajach UE. 

Jak wynika z danych Eurostatu, znajdujemy się na 11 miejscu pod względem ceny za hektar ziemi rolnej. Taniej za ziemię płacą m.in. Chorwaci (3,4 tys. euro), Czesi (9,5 tys. euro), Szwedzi (10,1 tys. euro), Francuzi (6,1 tys. euro) oraz Bułgarzy i Węgrzy. 

Natomiast najwięcej za hektar gruntów ornych muszą zapłacić Holendrzy – aż 70 tys. euro. Z kolei wśród regionów UE z najdroższymi cenami gruntów ornych przodują Wyspy Kanaryjskie. Tam hektar w 2020 roku kosztował 120 tys. euro. 

Ceny ziemi w Rumunii i Czechach wzrosły pięciokrotnie

Z danych Eurostatu wynika też, że silny wzrost cen ziemi miał miejsce nie tylko w Polsce. W latach 2011-2020 hektar użytków rolnych zdrożał aż pięciokrotnie w Rumunii i Czechach. 

Gwałtowne wzrosty odnotowano też w Estonii i na Litwie (w obu przypadkach wzrost około trzyipółkrotny) oraz w Bułgarii i na Węgrzech (w obu przypadkach ponad dwukrotnie). 

Ceny wzrosły również w większości pozostałych państw członkowskich, choć w znacznie niższym tempie. Godnym uwagi wyjątkiem była Grecja, gdzie średnia cena gruntów ornych spadła o około 18 proc. 

Kamila Szałaj, fot. envato.com