Komisja Europejska zatwierdziła zmianę PROW 2014–2020 wprowadzającą okres przejściowy dla WPR na lata 2021–2022. Resort rolnictwa zapewnia, iż w tym okresie planowana jest kontynuacja wdrażania zdecydowanej większości obecnie istniejących rodzajów wsparcia. Będą one finansowane z Europejskiego Instrumentu na rzecz Odbudowy (EIO) oraz z pieniędzy, które zostały nam przyznane na bazie rozporządzeń przejściowych. Wybór niektórych działań, na które przeznaczono zdecydowanie więcej pieniędzy niż na pozostałe, daje do myślenia.

Od września dotacje na inwestycje ograniczające strat z powodu klęsk żywiołowych, w tym na bioasekurację

Jak wynika z uaktualnionego ostatnio harmonogramu naborów z PROW 2014–2020, jeszcze we wrześniu zostanie uruchomiony nabór wniosków na „Inwestycje w działania zapobiegawcze, których celem jest ograniczanie skutków prawdopodobnych klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof”. Na tę pomoc zwiększono limit o 42,5 mln euro. Pieniądze te pochodzą ze środków publicznych. Nowością w tym działaniu jest dodatkowe wsparcie dla spółek wodnych lub ich związków na inwestycje w urządzenia melioracji wodnych służących zabezpieczeniu gospodarstw przed skutkami suszy lub zalania.

W ramach tego działania udzielana jest też pomoc na inwestycje służące bioasekuracji. Przygotowano już projekt rozporządzenia, w którym proponuje się podwyższenie wysokości stawek na wykonanie ogrodzenia chlewni wraz z trenem koniecznym do obsługi świń. Za wykonanie metra bieżącego ogrodzenia zaproponowano 230 zł (więcej o 30 zł), bramy – 2100 zł (więcej o 280 zł), a furtki – 710 zł (więcej o 100 zł).

Bez dodatkowych środków na dotacje dla grup producentów, za to wyższe dofinansowanie na RHD

W październiku ruszą nabory na „Tworzenie grup producentów i organizacji producentów” (tutaj nie dodano nowych środków) oraz „Przetwórstwo i marketing produktów rolnych” dla zakładów przetwórczych.

Z kolei w listopadzie na przetwórstwo dla podmiotów rozpoczynających lub rozwijających działalność w ramach rolniczego handlu detalicznego (RHD) oraz nabór tematyczny dla podmiotów rozpoczynających działalność gospodarczą w zakresie przetwarzania produktów rolnych. Łącznie limit na przetwórstwo (dla przetwórców i rolników) zwiększono o 65,3 mln euro, czyli bardzo skromnie. Pieniądze te pochodzą ze środków publicznych. Po zmianach pomocą będą mogły zostać objęte inwestycje w wytwarzanie pasz bez GMO realizowane przez duże przedsiębiorstwa. Nowością jest też objęcie tą pomocą przetwórstwa i sprzedaży hurtowej roślin zielarskich.

Do katalogu kosztów kwalifikowalnych dodano specjalistyczne środki transportu. Dużą zmianą w tym wsparciu jest też zwiększenie ze 100 do 200 tys. ­ zł limitu pomocy dla rolników prowadzących lub rozpoczynających działalność RHD. Ponadto w tym roku zdecydowano, iż nabór dla przedsiębiorstw zostanie ograniczony jedynie dla tych wytwarzających pasze bez GMO oraz wytwarzających i sprzedających zioła.
Więcej o tym, dlaczego ze wsparcia wykluczono pozostałe przedsiębiorstwa, piszemy na stronie 106 w nr 39/2021 Tygodnika Poradnika Rolniczego.

Dotacje na firmę na wsi i modernizację gospodarstw rolnych na podobnym poziomie finansowania

W listopadzie ma ruszyć również nabór wniosków na „Inwestycje mające na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych” oraz „Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej – bez ASF”. Pierwsze działanie zostało zasilone kwotą z EIO w wysokości 47 mln euro. Z kolei limit pieniędzy przeznaczony na zakładanie firmy na wsi zwiększono o 325 mln euro (łącznie z działaniem przeznaczonym dla rolników w strefach ASF). Są to środki publiczne.

Do 20 września Agencja przyjmowała wnioski o wsparcie na „Modernizację gospodarstw rolnych” we wszystkich obszarach. Zainteresowanie tym dofinansowaniem na finiszu bardzo wzrosło, nie wiadomo więc, czy w przyszłym roku ta pomoc zostanie jeszcze uruchomiona. To działanie zasilono ze środków publicznych kwotą około 376 mln euro.

Premia dla młodych rolników i dotacje na restrukturyzację małych gospodarstw jeszcze w 2022 roku?

Dodatkowe limity (w ramach środków publicznych) zaplanowano także na „Premie dla młodych rolników” (251 mln euro) oraz „Restrukturyzację małych gospodarstw” (około 126 mln euro). Można więc przypuszczać, iż nabory na te działania zostaną uruchomione jeszcze w przyszłym roku. Zwiększono również pulę na „Płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami o 262 mln euro oraz „Dobrostan zwierząt” o 70,3 mln euro. Oba programy zasilono pieniędzmi z EIO.

W stosunku do sztandarowych rodzajów pomocy zmieniony PROW nie przewiduje modyfikacji warunków przyznania wsparcia.

Pieniądze na zadrzewienia śródpolne oraz na rozwój usług rolniczych

W porównaniu z innymi rodzajami pomocy stosunkowo wysoką kwotą zasilono budżet na „Rozwój przedsiębiorczości – rozwój usług rolniczych”. Limit zwiększono o 318 mln euro (177 mln euro z EIO oraz 141 mln euro ze środków publicznych). W tym działaniu będzie można dodatkowo wnioskować o sfinansowanie usług z wykorzystaniem technologii cyfrowych (Rolnictwo 4.0), zabezpieczenia bądź utrzymania urządzeń wodnych dla spółek wodnych oraz związków spółek wodnych i mycia, dezynfekcji budynków inwentarskich i hal produkcyjnych. Do katalogu dodano też usługi leśne.

Ponad 76 mln euro więcej zaplanowano na „Inwestycje w rozwój obszarów leśnych i poprawę żywotności lasów”. Pozwoli to na kontynuację wieloletnich zobowiązań i wypłatę premii pielęgnacyjnych i zalesieniowych. Pieniądze będzie można uzyskać nie tylko na założenie lasu, ale także tworzenie zadrzewień śródpolnych na gruntach ornych składających się głównie z gatunków liściastych (w tym biocenotycznych lub miodo­dajnych). Wsparcie to obejmie koszty założenia zadrzewień. Ma to przyczynić się do zwiększenia liczby drzew i krzewów, które zwiększają retencję, ograniczają skutki suszy i zapobiegają erozji glebowej. Na zadrzewienie w warunkach korzystnych przewidziano 10 892 zł/ha, a na gruntach o nachyleniu powyżej 12 – 13 664 zł/ ha. Za zabezpieczenie plantacji w postaci siatki metalowej 8,82 zł/m.b., 3 palikami  – 1132 zł/ha, a sadzonek osłonkami –1488 zł/ha.

Z kolei posiadacze lasów, głównie prywatni, będą mogli wnioskować o pomoc na przebudowę składu gatunkowego drzewostanu poprzez odnowienia lub dolesienia w drzewostanach uszkodzonych, nie tylko w wyniku procesu chorobowego, ale również: szkodników, zwierzyny lub huraganowych wiatrów.

Prawie 180 mln euro na rozwój lokalny

W zmienionym PROW zaskakująco wysoką kwotę zaplanowano na „Wsparcie na rozwój lokalny kierowany przez społeczność w ramach LEADER”. Jest to 179,7 mln euro i ma służyć głównie uruchomieniu nowego wsparcia dotyczącego oddolnych koncepcji rozwoju lokalnego w skali mikro inspirowanych Smart Villages.

Komisja Europejska zatwierdziła poszerzenie PROW o dwa nowe działania: „Zarządzanie ryzykiem” oraz „Zarządzanie zasobami wodnymi na gruntach rolnych”. Pierwsze, na które przewidziano 108,5 mln euro, jest przeznaczone dla producentów drobiu, krów i świń. Będzie realizowane w postaci dopłaty (w wysokości do 70%) do składki ubezpieczenia wykupionego od ryzyka salmonellozy. Ochroną ubezpieczeniową będą objęte straty, które przekroczą 20% średniej rocznej produkcji.

Drugie – dla Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie: 215,3 mln euro ma być wykorzystane na wsparcie inwestycji związanych ze zwiększaniem możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w zlewniach rolniczych. Z tych pieniędzy mają być sfinansowane w całości koszty robót budowlano-montażowych, w szczególności budowy lub przebudowy urządzeń wodnych lub urządzeń melioracji wodnych mających wpływ na zwiększenie retencji na gruntach rolnych, w tym również zakup i montaż urządzeń telemetrycznych służących do pomiaru stanów wody.

Magdalena Szymańska