Każdy członek spółdzielni ma równe prawa i dostęp do regulaminów

Artykuł 18 Prawa spółdzielczego określa, że prawa i obowiązki wynikające z członkostwa w spółdzielni są dla wszystkich członków równe. Według § 2 wymienionego artykułu, członek spółdzielni ma prawo do otrzymania odpisu statutu i regulaminów, zaznajamiania się z uchwałami organów spółdzielni, protokołami obrad organów spółdzielni, protokołami lustracji, rocznymi sprawo­zdaniami finansowymi, umowami zawieranymi przez spółdzielnię z osobami trzecimi. Może też żądać rozpatrzenia przez właściwe organy spółdzielni wniosków dotyczących jej działalności.

Z kolei art. 31 określa, że zarząd spółdzielni powinien wydać każdemu członkowi na jego żądanie odpis statutu oraz regulaminów wydanych na jego podstawie.

Natomiast według art. 18 § 3 Prawa spółdzielczego, spółdzielnia może odmówić członkowi wglądu do umów zawieranych z osobami trzecimi, jeżeli naruszałoby to prawa tych osób lub jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że członek wykorzysta pozyskane informacje w celach sprzecznych z interesem spółdzielni i przez to wyrządzi spółdzielni znaczną szkodę. Odmowa powinna być wyrażona na piśmie. Członek, któremu odmówiono wglądu do umów zawieranych przez spółdzielnie z osobami trzecimi, może złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie spółdzielni do udostępnienia tych umów. Wniosek należy złożyć w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia członkowi odmowy na piśmie. W przypadku odmowy doręczonej z wykorzystaniem usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego do ustalenia dnia doręczenia stosuje się przepis art. 42 Ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych § 4.

Członkowi spółdzielni przysługują również inne prawa określone w ustawie lub w statucie. Zasadne jest zatem posiadanie statutu i zapoznanie się z jego treścią. Ponadto członek spółdzielni ma obowiązek:

• przestrzegania przepisów prawa, postanowień statutu i opartych na nich regulaminów,
• dbania o dobro i rozwój spółdzielni oraz uczestniczenia w realizacji jej zadań statutowych.
  

Członek spółdzielni ma prawo do skrytykowania działania organów spółdzielni

Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 18 kwietnia 2013 r. orzekł, że status członka spółdzielni daje temu członkowi uprawnienia do żądania informacji na temat szeroko rozumianego jej funkcjonowania, w tym pracy jej organów, kwestii rozliczeń, prawidłowości zarządzania mieniem spółdzielni. Niekwestionowanym prawem członka jest również krytyka działania organów spółdzielni. Oczywistym jest to, że na spółdzielni spoczywa obowiązek udzielania adekwatnych wyjaśnień i informacji na żądanie członków, przedstawiania im dokumentów, regulaminów, uchwał itp. Jednak za działanie zgodne z prawem może być uznane tylko takie postępowanie członka spółdzielni, które wspomniane uprawnienia wykorzystuje w sposób celowy, to jest po to, aby uzyskać wiedzę co do interesujących go zagadnień związanych z działalnością spółdzielni. Także krytyka wyrażana pod adresem organów spółdzielni mieści się w granicach prawa, o ile pozostaje rzeczowa, to jest odnosi się do konkretnych zagadnień i posługuje merytorycznymi argumentami służącymi korekcie wadliwych poczynań podmiotu krytykowanego.

Kiedy krytyka organów spółdzielni może być bezprawna?

Działania wykraczające poza te granice mogą mieć charakter bezprawny – nosić znamiona szykany, przejawiającej się jako celowe, uporczywe i złośliwe zmuszanie do przygotowywania i udzielania odpowiedzi na korespondencję przekraczającą rzeczywiste potrzeby. Zdaniem SA takie zaś zachowanie należy zakwalifikować jako naruszające dobre obyczaje i zasady współżycia społecznego.

dr hab. Aneta Suchoń, prof. UAM
fot. pixabay