W stosunku do dotychczas realizowanych dopłat dobrostanowych do bydła (wypłacanych z II filaru WPR) oprócz dopłaty do zwiększonej powierzchni bytowej o 20% oraz wypasu, w Planie Strategicznym uwzględniono możliwość otrzymania dopłaty do zwiększenia powierzchni bytowej o 50%, utrzymywania zwierząt na ściółce, zapewnienia zwierzętom wybiegu oraz w przypadku krów mlecznych – płatności za odsadzanie cieląt.

Warunek o większej powierzchni w oborze dla krów może być przeszkodą dla wielu rolników 

Aby móc skorzystać z dopłaty za wypas, wybieg lub utrzymywanie zwierząt na ściółce, rolnik musi zdecydować się też na zapewnienie zwierzętom zwiększonej powierzchni. Ten warunek, jeśli się nie zmieni, będzie zapewne przeszkodą dla rolników, którzy nie są w stanie bez redukcji stada lub poniesienia dodatkowych kosztów zwiększyć o 20 lub o 50% powierzchni w budynkach.

Co prawda, w ramach II filaru WPR przewidziano takie działanie, jak „Inwestycje poprawiające dobrostan bydła i świń”, jednak w przypadku bydła nie uwzględniono tutaj kosztów związanych z rozbudową budynków inwentarskich, a raczej koszty, jakie rolnicy muszą ponieść, by zapewnić bydłu wybieg i pastwisko. Te koszty oraz dostosowania budynków będą mogły być dofinansowane z działania „Inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność (maksymalna dotacja 300 tys. zł) oraz pośrednio z działania „Inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu”.

Patrząc jednak realnie na to, w jakim tempie jest zatwierdzany Plan Strategiczny, te działania nie zostaną uruchomione zapewne jeszcze w przyszłym roku, co oznacza, iż mogą pomóc rolnikom utrzymującym zwierzęta w skorzystaniu z dopłat dobrostanowych dopiero za kilka lat.

Na szczęście warunek ten nie dotyczy wypasu krów mlecznych, co oznacza, iż rolnik będzie mógł realizować wymogi związane z wypasem bez powiązania z powiększoną powierzchnią bytową. Tak zresztą jest też obecnie.

Warto przypomnieć, iż, podobnie jak teraz, trzeba mieć na uwadze, że wymogi odnoszące się do danej grupy zwierząt, której dotyczy dobro­stan, odnoszą się do wszystkich zwierząt tej grupy utrzymywanych w gospodarstwie rolnym. W przypadku wszystkich wariantów dotyczących opasów oraz wszystkich z wyjątkiem wypasu w odniesieniu do krów rolnik będzie musiał posiadać plan poprawy dobrostanu zwierząt. Ponadto, ale to dopiero od 2024 roku, będzie musiał jednorazowo odbyć szkolenie z metod ograniczających stosowanie antybiotyków.

Jakie będą dopłaty do dobrostanu krów mlecznych?

W przypadku krów mlecznych (bez względu na system utrzymywania w budynkach) z płatności za wypas może skorzystać rolnik, który zapewni im w sezonie wegetacyjnym co najmniej 120 dni wypasu bez uwięzi przez minimum 6 godzin dziennie.

Zwiększona powierzchnia bytowa dotyczy tylko krów mlecznych utrzymywanych grupowo, bez uwięzi, wolnostanowiskowo, którym zapewni się powierzchnię bytową w pomieszczeniach lub budynkach zwiększoną o co najmniej 20% lub o co najmniej 50%. Co oznacza, iż powierzchnia odpasowo-ruchowa w oborze z wydzielonymi legowiskami powinna wynosić odpowiednio co najmniej 4 lub 5 m², a bez wydzielonych stanowisk – 5,4 lub 6,8 m².

Jeśli rolnik zapewni krowom mlecznym taką powierzchnię, może skorzystać dodatkowo z dopłaty za utrzymywanie krów na ściółce (ze słomy lub podobnego materiału), wybieg oraz odsadzanie cieląt. Spełnienie wymogu utrzymywania krów na ściółce oznacza utrzymanie zwierząt na ściółce albo wydzielenie części ze ściółką ze słomy lub podobnego materiału o powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek krów. Dopłatę za wybieg można otrzymać, jeśli krowy mają go zapewnionego przez co najmniej 4 godziny dziennie przez cały rok. Z kolei za odsadzanie cieląt – jeśli odsadza się je nie wcześniej niż w 5. dniu od urodzenia.

Jakie będą dopłaty do dobrostanu krowy mamki

Wymogi dobrostanu krów mamek dotyczą utrzymywanych bez uwięzi krów mamek, cieląt, opasów o masie ciała do 300 kg i jałówek użytkowanych w kierunku mięsnym. W związku z tym, aby otrzymać dopłaty za zwiększoną powierzchnię bytową (o 20 lub 50%), wypas albo wybieg, wymagane warunki należy zapewnić wszystkim tym grupom zwierząt.

Wymogi dotyczące zwiększonej powierzchni bytowej dla krów mamek są takie same jak dla krów mlecznych, natomiast dla cieląt i opasów o masie ciała do 300 kg – jak dla opasów (patrz dobrostan opasów).
Jeśli chodzi o jałówki, to te powyżej 7. miesiąca ciąży utrzymywane w systemie wolnostanowiskowym z wydzielonymi legowiskami muszą mieć minimum 4 (20%) lub 5 m² (50%) powierzchni odpasowo-ruchowej, bez wydzielonych stanowisk na ściółce – odpowiednio minimum 5,4 albo 6,8 m².
Jałówki w mniej zaawansowanej ciąży, ale powyżej 6. miesiąca, w systemie wolnostanowiskowym z legowiskami muszą mieć zapewnione takie same warunki jak te powyżej 7. miesiąca ciąży, a utrzymywane bez wydzielonych legowisk na ściółce – odpowiednio 2,6 lub 3,3 m². Z kolei jałówki powyżej 19. miesiąca, jednak nie dłużej niż do 7. miesiąca ciąży, w systemie wolnostanowiskowym bez wydzielonych legowisk i ściółki muszą mieć zapewnione minimum 2,6 lub 3,3 m², a te powyżej 6. miesiąca życia i nie starsze niż 19. miesięcy – 1,9 albo 2,4 m².

Jeśli krowy mamki, cielęta, opasy o masie ciała do 300 kg i jałówki użytkowane w kierunku mięs­nym mają zapewnioną zwiększoną powierzchnię bytową, rolnik może wystąpić do nich o dopłatę do utrzymywania na ściółce, do wybiegu i wypasu. W przypadku wariantu ze ściółką trzeba tym wszystkim grupom zapewnić ściółkę (ze słomy lub podobnego materiału) lub wydzielić części ze ściółką o powierzchni pozwalającej zwierzętom na jednoczesny odpoczynek. Natomiast wybiegu – zapewnić wszystkim zwierzętom wybieg co najmniej 4 godziny dziennie przez cały rok, a wypasu – wypas przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym przez minimum 6 godzin dziennie.

Dopłaty do dobrostanu opasów młodszych i starszych

Płatnościami dobrostanowymi w przypadku opasów, które nie pochodzą od krów mamek włączonych w ekoschemat dobrostanowy, mogą być objęte sztuki w wieku od ukończenia 4. miesiąca życia do ukończenia 18. miesiąca życia, utrzymywane w danym gospodarstwie w tym okresie co najmniej przez 120 dni.

Natomiast w przypadku opasów, które pochodzą od krów mamek objętych płatnościami dobrostanowymi, do płatności kwalifikują się sztuki powyżej 300 kg do ukończenia 18. miesiąca życia, utrzymywane w danym gospodarstwie w tym okresie co najmniej przez 120 dni.

Wymogi dotyczące zwiększenia o 20 lub o 50% powierzchni w budynkach podzielono na te dla cieląt i bydła starszego. Cielętom utrzymywanym pojedynczo należy zapewnić kojec większy o 20 lub 50%, niż wynika to z obowiązujących norm. W przypadku utrzymywania grupowego powierzchnia kojca w przeliczeniu na jedną sztukę powinna wynieść dla cieląt:

• do 150 kg – 1,8 lub 2,3 m²,
• powyżej 150 kg do 220 kg – 2 lub 2,6 m²,
• powyżej 220 kg – 2,2 lub 2,7 m².

Natomiast w przypadku opasów utrzymywanych bez uwięzi wolnostanowiskowo bez wydzielonych legowisk na ściółce powierzchnia w przeliczeniu na jedną sztukę musi wynieść dla bydła:

• do 300 kg – 1,9 lub 2,4 m²,
• powyżej 300 kg – 2,6 lub 3,3 m².

Z kolei tym utrzymywanym (bez uwięzi wolnostanowiskowo) bez wydzielonych legowisk i ściółki przysługuje:

• do 300 kg – 1,6 lub 2,0 m²,
• powyżej 300 kg – 2,2 lub 2,7 m².

Po spełnieniu tych wymogów opasy mogą zostać objęte dodatkowo płatnościami za utrzymywanie na ściółce, wypas i wybieg. Wymogi dotyczące tych praktyk są takie same jak dla krów mamek.

Jak wyliczyć dopłatę do dobrostanu?

Dopłaty dobrostanowe do bydła będą wyliczane na podstawie punktów, jakie zostaną przydzielone za realizację poszczególnych praktyk (patrz tabela). Przyjęto, że 1 punkt jest równy 100 zł, czyli 22,47 euro. W tabeli wyliczono, ile warta jest poszczególna praktyka na DJP. Kalkulując wysokość dopłat dla swojego stada, trzeba mieć na uwadze przedstawione powyżej zasady, tj. m.in. to, że podstawą ubiegania się o dodatkowe praktyki jest zwiększenie powierzchni bytowej o 20 lub o 50%, chyba że chodzi o wypas krów mlecznych.

Zgodnie z zapisami w Planie Strategicznym, płatności na sztukę zwierzęcia mogą być dodatkowo powiększone o koszty transakcyjne, które są częściową rekompensatą z tytułu sporządzenia planu poprawy dobrostanu zwierząt lub pomniejszone ze względu na degresywność płatności. Pełna płatność przysługuje do 100 DJP. Za zwierzęta powyżej 100 DJP i nie więcej niż 150 DJP należy się 75% płatności, natomiast sztuki powyżej 150 DJP będą pozbawione płatności.

Magdalena Szymańska