Chociaż do tych danych należy podchodzić z pewnym dystansem, ponieważ wiele umów dzierżawy nie jest przez rolników rejestrowana, więc nie ujęto ich w statystykach, jedno jest pewne – za dzierżawę ziemi trzeba płacić coraz więcej.

Za dzierżawę gruntów rolnych należało zapłacić od 500 do niemal 1800 złotych

GUS-owskie dane wskazują, iż najdroższa dzierżawa jest w województwie kujawsko-pomorskim, czyli nieco inaczej niż w przypadku cen gruntów ornych, w przypadku których najdrożej jest w Wielkopolsce. Na Kujawach i Pomorzu średni czynsz dzierżawny dochodzi do 1780 zł/ha. Niewiele więcej trzeba zapłacić tutaj za dzierżawę hektara gruntów klasy IIIb i IV, ale już dzierżawa gruntu klas I, II i III kosztuje około 2250 zł. Za wzięcie w najem gruntów V i VI klasy żąda się około 1200 zł/ha.

W Wielkopolsce dzierżawa hektara gruntu ornego to wydatek na poziomie średnio 1600 zł. Tutaj również w przypadku ziemi najwyższych klas bonitacyjnych czynsz przewyższa 2 tys. zł/ha, a klas średnich jest zbliżony do średniego czynszu. Z kolei wzięcie w dzierżawę ziemi klas V i VI łączy się z wydatkiem około 1100 zł/ha.

Do rejonów, w których według GUS czynsz jest też wysoki, należą województwa dolnośląskie i opolskie. W pierwszym z nich średni czynsz dzierżawny wynosi około 1120 zł/ha, w drugim około 1000 zł. W pozostałych regionach Polski statystycznie czynsz dzierżawny hektara ziemi nie przekracza 1000 zł/ha. Przy czym najtaniej jest w województwie zachodniopomorskim, gdzie średni czynsz dzierżawny waha się w granicach 500 zł/ha.

Rolnicy podają, że za dzierżawę gruntów 1 ha trzeba zapłacić nawet 4 tys. zł. Gdzie jest najdrożej?

W rozmowach z rolnikami często słyszy się o stawkach zdecydowanie wyższych niż te, które podaje GUS. Wszystko przez to, że wiele umów dzierżawy nie jest rejestrowana, stąd dane GUS nie odzwierciedlają rzeczywistej sytuacji na rynku dzierżaw. Brak formalizowania umów wynika głównie z tego, że rolnicy nie mają problemu ze znalezieniem chętnego do dzierżawy. Wydzierżawiający nie chcą też pozbawić się profitów, jakie wiążą się z posiadaniem ziemi, choć zgodnie z przepisami są one przypisane do użytkownika, a nie właściciela.

W rejonach, gdzie jest dużo krów, np. w Wielkopolsce, czynsze dzierżawne dochodzą nawet do 4 tys. zł/ha. Zdecydowanie inne stawki za dzierżawę, niż podaje GUS, funkcjonują też między rolnikami na obszarze, gdzie jest intensywna produkcja mleka na Podlasiu. Według GUS-owskich statystyk, to województwo, pomimo że czynsze wzrosły tam w ciągu minionego roku o ponad 10%, należy do regionów, gdzie są one najniższe w kraju. Średnio w IV kwartale ub.r. były one na poziomie ponad 700 zł/ha. W praktyce, jak wskazują nasi Czytelnicy, czynsze dzierżawne są tam kilkakrotnie wyższe i to nie są jedyne regiony, w których jest drożej w stosunku do tego, co podaje GUS.

Jakie są stawki czynszów dzierżawnych w województwach?

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego średnio za wydzierżawienie 1 ha gruntów ornych należało zapłacić:

• w woj. dolnośląskim - 1120 złotych;
• w woj. kujawsko-pomorskim - 1778 złotych;
• w woj. lubelskim - 894 złote;
• w woj. lubuskim - 836 złotych;
• w woj. łódzkim - 814 złote;
• w woj. małopolskim - 934 złote;
• w woj. opolskim - 1002 złotych;
• w woj. podkarpackim - 810 złotych;
• w woj. podlaskim - 709 złotych;
• w woj. pomorskim - 867 złotych;
• w woj. śląskim - 792 złote;
• w woj. świętokrzyskim - 878 złotych;
• w woj. warmińsku-mazurskim - 914 złote;
• w woj. wielkopolskie - 1606 złotych;
• w woj. zachodniopomorskim - 550 złotych.

A tak wyglądają zmiany czynszów dzierżawnych od 2016 do 2021 roku:

Czy formalizowanie umów dzierżawy będzie się opłacać?

Zachęcamy rolników do formalizowania umów dzierżawy. Po pierwsze, od czynszu dzierżawnego nie trzeba odprowadzać podatku dochodowego. Po drugie, jeżeli dzierżawca będzie mógł występować o dopłaty bezpośrednie oraz zwrot akcyzy za paliwo rolnicze oraz włączać sobie dzierżawione grunty do unijnych programów, będzie lepiej dbał o tę ziemię.

Wydzierżawiający może natomiast odebrać sobie to, co zyska dzierżawca, w czynszu dzierżawnym. Powiązanie w nowej WPR użytkowania gruntów rolnych ze spełnieniem szeregu wymogów związanych z ochroną środowiska w przypadku braku umowy dzierżawy pozbawi płatności nie tylko dzierżawcę, ale i właściciela. Bo jak wykaże on, że realizuje jakiś ekoschemat, za którym pójdą określone dopłaty, skoro nie uprawia ziemi? Z drugiej strony nie skorzysta na tym też wydzierżawiający, ponieważ nie będzie realizował ekoschematu na gruntach, których formalnie nie uprawia.

Ponadto w nowej WPR nie będzie już płatności za zazielenienie, ale wymogi, jakie się z nim wiążą, pozostają.

Magdalena Szymańska
fot. Unsplash.com